Eλάχιστοι είναι οι κατασκευαστές, στους οποίους ο σιδηρόδρομος οφείλει αυτό που είναι σήμερα. Η J. A. Maffei από το Μόναχο είναι ένας από αυτούς...
Η λαμπερή ιστορία της γερμανικής εταιρείας που έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο ως κατασκευαστής τις πρώτες δεκαετίες ύπαρξης του σιδηροδρόμου, αλλά και αργότερα, ξεκίνησε από τον μεγαλοεπενδυτή και μετέπειτα καταξιωμένο βιομήχανο Joseph Anton von Maffei.
Γεννημένος τον Σεπτέμβριο του 1790, ο ιδρυτής της «J. A. Maffei» ήταν γιός βαθύπλουτου εμπόρου, με καταγωγή από την Verona της Ιταλίας.
Η οικογένειά του ήταν πανίσχυρη οικονομικά και με ξακουστούς προγόνους (όσοι έχετε επισκεφτεί τη Βενετία σίγουρα θα γνωρίζετε το «Palazzo Maffei», που στέκει μεγαλοπρεπές ως τις ημέρες μας στην «Piazza delle Erbe»). Η σχέση των Maffei με το Μόναχο, που αποδείχτηκε στη συνέχεια καταλυτική, ξεκίνησε όταν ο πατέρας του Joseph Anton ίδρυσε εκεί μια μεγάλη επιχείρηση χονδρικής πώλησης καπνού. Ο γιός, φιλόδοξος και ικανός όσο ο πατέρας, συνέχισε την επιχείρηση αυτή και σύντομα επεκτάθηκε και σε άλλες δραστηριότητες.
Το 1835, εκλεγμένος πρώτος πρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου του Μονάχου, έγινε ένας από τους βασικούς μετόχους της τράπεζας «Bayerische Hypotheken und Wechselbank». Η εμπλοκή του Maffei με τη νέα ακόμη εφεύρεση του σιδηροδρόμου άρχισε το 1838, με την ίδρυση της εταιρείας που έφερε το όνομά του, στο Hirschau του Μονάχου.
J. A. Maffei: τα πρώτα χρόνια
Στόχος του Joseph Anton von Maffei, πέρα από τα κέρδη, ήταν να καταστήσει με τη συμβολή του τη Βαυαρία ανταγωνιστική στον τομέα των βιομηχανικών κινητήρων.
Μεταξύ άλλων υποστήριξε θερμά την κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής από το Μόναχο στο Augsburg, ενώ στάθηκε στο πλευρό του επιχειρηματία Johann Ulrich Himbsel, στην πραγμάτωση της ιδιωτικής συμφερόντων σιδηροδρομικής γραμμής από το Μόναχο στο Starnberg. Σύντομα, μαζί με τον Joseph von Baader και τον βαρώνο Theodor Freiherr von Cramer-Klett, ήταν ένας από τους τρεις πιο επιφανείς βιομήχανους της Βαυαρίας.
Οι επενδύσεις του στην τεχνολογία του ατμού επεκτάθηκαν το 1851 και στα θαλάσσια σκάφη, αρχής γενομένης από το ατμόπλοιο «Maximilian» της χρονιάς εκείνης (ως το 1926 η «J. A. Maffei» είχε κατασκευάσει 44 καράβια, που για την κίνησή τους χρησιμοποιούσαν τον ατμό). Όμως, πάντα τον πρώτο λόγο είχαν οι ατμομηχανές. Το 1864 η ατμομηχανή με αύξοντα αριθμό «500» βγήκε από το εργοστάσιο του Μονάχου και το γεγονός αυτό γιορτάστηκε μεγαλοπρεπώς, με τη συμμετοχή όλων των συντελεστών, διοικητικού προσωπικού και εργατών (για πολλές δεκαετίες, η γερμανική εταιρεία έβαζε αύξοντα αριθμό στα σιδηροδρομικά της προϊόντα, πάντα σε ευδιάκριτη θέση). Στις 4 Σεπτεμβρίου 1870 ο ιδρυτής της «J. A. Maffei» έφυγε από τη ζωή, όμως για το δημιούργημά του είχε μπει πια το νερό στο αυλάκι για τα καλά.
Anton Hammel, ο μύθος των ατμομηχανών 4
Το 1875 ήταν μια σημαδιακή χρονιά για το εργοστάσιο του Hirschau, με την έλευση του 18χρονου αποφοιτήσαντος από την Εμπορική και Βιομηχανική Σχολή του Μονάχου Anton Hammel. O νεαρός σχεδιαστής και μηχανικός ατμομηχανών έκτοτε δεν έφυγε ποτέ από την εταιρεία, ως τον θάνατό του το 1925.
Στο πέρασμα των δεκαετιών πέρασε από όλες τις νευραλγικές θέσεις και εξελίχθηκε στον σημαντικότερο δημιουργό ατμομηχανών της σιδηροδρομικής ιστορίας. Επί των ημερών του, το εμπορικό σήμα της Maffei έγινε διάσημο σε ολόκληρο τον κόσμο, αυξάνοντας παράλληλα και το γόητρο της γερμανικής τεχνολογίας.
Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της δουλειάς του ήταν ο επιδέξιος σχεδιασμός των κινητήρων, η καλή διαχείριση και διανομή του ατμού, η ισορροπία των κινούμενων μαζών, καθώς και η αδιαμφισβήτητα αρμονική εξωτερική σχεδίαση των ατμομηχανών. Σε έναν από τους σταθμούς της σταδιοδρομίας του σχεδίασε δύο μοναδικές ατμομηχανές για λογαριασμό των ελβετικών σιδηροδρόμων, την «D 4/4» (1882) και την «Mallet Ed 2x3/3» (1890). Η τελευταία εξετάστηκε λεπτομερώς από μηχανικούς των αμερικανικών σιδηροδρόμων, σηματοδοτώντας την αφετηρία για την τεράστια ανάπτυξη των μεγάλων ατμομηχανών στις ΗΠΑ.
Ένα ακόμη ορόσημο της καριέρας του ήταν οι ατμομηχανές «Bayerische S 2/6» και «Βayerische 3/6». H πρώτη από αυτές ήταν προηγμένης τεχνολογίας υψηλής ταχύτητας, διατηρώντας και το σχετικό παγκόσμιο ρεκόρ των ατμομηχανών από το 1907 ως το 1936 (154,2 χλμ./ώρα).
Η δεύτερη, λόγω της ιδιαίτερα ήσυχης λειτουργίας της, χρησιμοποιήθηκε πολλάκις για να ταξιδέψει τα φημισμένα πολυτελή τραίνα «Rheingold» και «Orient Express». Στις ημέρες μας, ο Δήμος του Μονάχου έχει δώσει το όνομά του σε δρόμο κοντά στο κτιριακό συγκρότημα της BMW, ενώ δεκάδες ιστορικές εκδόσεις είναι αφιερωμένες σε αυτόν.
Αλλαγή σελίδας στη Μεγάλη Ύφεση
Με πρώτο βιολί τον Hammel που σχεδίαζε συνεχώς όλο και πιο προηγμένες ατμομηχανές, η «J. A. Maffei» ανέλαβε και εκτέλεσε με επιτυχία πολυάριθμες παραγγελίες για σιδηροδρομικούς οργανισμούς άλλων χωρών όπως η Ελβετία, η Γαλλία, η Ισπανία και η Σουηδία.
Επίσης, δεκάδες ατμομηχανές της κατέληξαν στην άλλοτε Οθωμανική Αυτοκρατορία και έγιναν στυλοβάτες του μεγάλου σε έκταση σιδηροδρομικού της δικτύου. Οι κινητήρες τους ακούστηκαν βέβαια και στα πέρατα του κόσμου, καθώς εκτός από τις ΗΠΑ κόσμησαν τα εξωτικά δρομολόγια της Ιαπωνίας και της Βραζιλίας. Τίποτα δεν θα είχε σταματήσει την ανοδική πορεία της γερμανικής εταιρείας, αν δεν είχε πληγεί από τα «απόνερα» της Μεγάλης Ύφεσης, που ακολούθησε μετά το «Κραχ» του 1929.
Και πάλι όμως βρέθηκε η λύση, παρά το γεγονός ότι το εργοστάσιο στο Hirschau έπαψε να λειτουργεί, αφού το 1931 συγχωνεύτηκε με την συμπολίτισσά της «Locomotivfabrik Krauss & Company». Το σχήμα που προέκυψε (η «Krauss-Maffei») επέκτεινε περαιτέρω τη φήμη των δύο ιδρυτικών εταιρειών στο διηνεκές, κοσμώντας τον κλάδο του σιδηροδρόμου μέχρι και σήμερα.
Κλείνοντας, σας προτρέπουμε να δείτε τα δύο videos από την καθημερινή δουλειά στο εργοστάσιο ατμομηχανών της «J. A. Maffei», για να μεταφερθείτε σε εποχές αληθινά ηρωικές...
Σπύρος Χατήρας
Φωτογραφίες: Σπύρος Χατήρας, Krauss-Maffei, Bayerischen Wirtschaftsarchiv BWA, ihk-muenchen.de
