Καρτ-ποστάλ της εποχής που αναπαριστά το δρομολόγια Θεσσαλονική-Μπίτολα.
Για πολλούς δεν είναι γνωστό, αλλά μέχρι και το 1991, κάποιος μπορούσε να ταξιδέψει από την Θεσσαλονίκη μέχρι την Μπίτολα με τρένο.
Γενικά, η ιστορία στα Βαλκάνια αποτυπώνεται καμιά φορά σε αντικείμενα ή ονόματα που ελάχιστοι δίνουν σημασία. Αυτό ισχύει για την σιδηροδρομική γραμμή που συνέδεε την Θεσσαλονίκη με το Μοναστήρι. Αν και εκτός λειτουργίας σήμερα, η γραμμή αυτή αποτελεί ένα ενδιαφέρον κομμάτι της ιστορίας των Βαλκανίων.
Τα πρώτα δρομολόγια προς Μπίτολα
Η ανάγκη γρήγορης σύνδεσης μεταξύ της τότε οθωμανικής Θεσσαλονίκης με την βαλκανική ενδοχώρα ήταν ορατή ήδη από τον 18ο αιώνα. Ακόμα πιο σημαντική ήταν η σύνδεση της Θεσσαλονίκης με την Κωνσταντινούπολη. Αποφασίστηκε λοιπόν το 1880, η χάραξη τριών σιδηροδρομικών γραμμών που θα ξεκινούσαν από την Θεσσαλονίκη: μία προς την Κωνσταντινούπολη, μία προς το Βελιγράδι και μία προς την Μπίτολα (Μοναστήρι).
Η Μπίτολα ήταν σημαντικό κέντρο των Βαλκανίων για πολλούς λόγους. Εκεί, οι οθωμανικές αρχές είχαν σταθμεύσεις σημαντικό αριθμό στρατιωτικών δυνάμεων λόγω της εγγύτητας της περιοχής στα αλβανικά βιλαέτια και στην Σερβία. Μάλιστα, ο ίδιος ο Κεμάλ Ατατούρκ είχε εκπαιδευτεί στην στρατιωτική ακαδημία της Μπίτολα.
Επίσης, στην πόλη εδρεύουν πολλά προξενεία. Πολλές δυτικές χώρες ανοίγουν προξενεία στην Μπίτολα, η οποία έχει χαρακτηριστεί και “Πόλη των Προξένων”. Στην πόλη, ανθούν το εμπόριο των Βλάχων και τα ελληνικά γράμματα. Κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, στην πόλη λειτουργούν σημαντικά ελληνικά σχολεία.
Μεγάλος επενδυτής ορίζεται η Deutsche Bank. Η γερμανική τράπεζα χρηματοδοτεί την χάραξη και την κατασκευή της γραμμής. Από το 1892 και για 99 χρόνια, η σιδηροδρομική γραμμή θα αποτελέσει “μήλον της έριδος”.
Από τους Βαλκανικούς Πολέμους στο 1991
Η ενσωμάτωση τμήματος της γραμμής στην Ελλάδα δεν διαταράσσει τα δρομολόγια. Παρά τα νέα δεδομένα, τα τρένα κινούνται κανονικά.
Κατά την διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου (1946-1949), η γραμμή χρησιμοποιούνταν από τους αντάρτες, για να διαφύγουν στην Γιουγκοσλαβία. Γι’ αυτό, πολλές αψιμαχίες είχαν λάβει χώρα γύρω από αυτήν.
Ο σιδηροδρομικός σταθμός του Νέου Καυκάσου στην Φλώρινα. Ο τελευταίος σταθμός επί ελληνικού εδάφους.
Τα δρομολόγια εκτελούνταν κανονικά μέχρι το 1991, οπότε και έληξε η χρήση της γραμμής. Στην πραγματικότητα, τα δρομολόγια δεν ήταν απευθείας. Οι επιβάτες με προορισμό την Μπίτολα, κατέβαιναν στον σταθμό του Νέου Καυκάσου, σε απόσταση αναπνοής από τα ελληνοσκοπιανά σύνορα και περίμεναν το τρένο από την Μπίτολα να τους παραλάβει.
Σήμερα, τα σιδηροδρομικά δρομολόγια πραγματοποιούνται μέσω Γευγελής με κατεύθυνση τα Σκόπια. Παρόλο αυτά, διατυπώνονται κατά καιρούς σκέψεις για επαναλειτουργία της γραμμής, αλλά όλα αυτά αποτελούν κενές υποσχέσεις.
Γιάννης Κουτρούδης
maxmag.gr
