Την επιστροφή στο... Δημόσιο του αντικειμένου της επισκευής και συντήρησης τροχαίου υλικού προανήγγειλε ουσιαστικά από το βήμα συνεδρίου ο αναληρωτής υπουργός Μεταφορών, Κωνσταντίνος Κυρανάκης ανακοινώνοντας την επαναδραστηριοποίηση του ενοποιημένου ΟΣΕ στον κλάδο, από τον οποίο είχε αποχωρήσει δια της ιδιωτικοποίησης τα τελευταία χρόνια.
ethnos.gr
Από όσα ανέφερε μιλώντας στο 39ο Πανσιδηροδρομικό Συνέδριο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σιδηροδρομικών (ΠΟΣ) ο κ. Κυρανάκης, προκύπτει ότι στόχος είναι η δημιουργία ενός νέου δημόσιου πυλώνα συντήρησης και επισκευής του σιδηροδρομικού τροχαίου υλικού, με το εγχείρημα να φιλοδοξεί να αντιστρέψει τη σημερινή κατάσταση όπου η Hellenic Train δρα μονοπωλιακά στον τομέα της συντήρησης.
Όπως δήλωσε ο αν. υπουργός, ο ΟΣΕ θα αποκτήσει και θα διαχειρίζεται μία ιδιόκτητη, σύγχρονη τεχνική βάση, η οποία δεν θα εξαρτάται από υφιστάμενες εγκαταστάσεις που σήμερα μισθώνει η Hellenic Train. Οι νέες υποδομές θα κατασκευαστούν με δημόσια σημαντική επένδυση του δημοσίου, όπως είπε, και θα είναι διαθέσιμες σε κάθε πιστοποιημένη σιδηροδρομική εταιρεία.
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση συνδικαλιστή, ανέφερε πως «ο ΟΣΕ θα έχει επισκευαστική βάση καινούρια, δικής του ιδιοκτησίας, στην οποία θα πληρώνουν οι επιχειρήσεις στον ΟΣΕ και όχι το αντίστροφο», εξηγώντας ότι η Hellenic Train σήμερα μισθώνει παλιές εγκαταστάσεις του ΟΣΕ και τις διαχειρίζεται «όπως τις διαχειρίζεται».
Φιλοδοξία του υπουργείου είναι η κίνηση αυτή να παίξει σημαντικό ρόλο στο άνοιγμα της αγοράς, ιδιαίτερα μετά την ολοκλήρωση των σιδηροδρομικών έργων το 2026, καθώς θα επιτρέψει και σε άλλες εταιρείες να εισέλθουν στον επιβατικό σιδηρόδρομο, χωρίς να εξαρτώνται από τον μοναδικό σήμερα πάροχο συντήρησης – την Hellenic Train. Οσο και αν αυτό αποτελεί ανασχετικό παράγοντα για το άνοιγμα της αγοράς, πάντως, η είσοδος νέων παικτών ναρκοθετείται έως σήμερα και από το γεγονός της επιδότησης της ΗΤ με περίπου 62 εκ. ευρώ το χρόνο, που σημαίνει ότι όλοι οι παίκτες δεν ξεκινούν το ...σιδηροδρομικό τους ταξίδι από την ίδια αφετηρία, την ώρα μάλιστα που η χώρα μας ακόμα παλεύει να αποκτήσει ένα σύγχρονο και ασφαλές δίκτυο.
Φυσικά ο σχεδιασμός του υπουργείου βρίσκεται ακόμα σε ιδιαίτερα πρώιμο στάδιο καθώς δεν έχει αποσαφηνιστεί ούτε το ύψος της επένδυσης, ούτε ο χρονικός ορίζοντας της υλοποίησής της, αλλά ούτε και ο τρόπος με τον οποίο θα προχωρήσει και το πως όλο αυτό θα συνδυαστεί με τη δέσμευση της ΗΤ στο μνημόνιο, το οποίο έχει ήδη υπογραφεί και ορίζει ότι εκτός των επενδύσεων 300 εκ. ευρώ σε τροχαίο υλικό, θα επενδύσει και ποσό ύψους 60 εκ. ευρώ για τον εκσυγχρονισμό των μηχανοστασίων.
Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση για επαναδραστηριοποίηση του ΟΣΕ στον τομέα της συντήρησης κινείται αντίθετα της πολιτικής ιδιωτικοποιήσεων. Η Ελληνική Εταιρεία Συντήρησης Σιδηροδρομικού Τροχαίου Υλικού (ΕΕΣΣΤΥ), που ήταν θυγατρική του ΟΣΕ, ιδιωτικοποιήθηκε και πέρασε στον έλεγχο της ΤΡΑΙΝΟΣΕ (σήμερα Hellenic Train) το 2019, με το συνολικό τίμημα να ανέρχεται στα 22 εκατομμύρια ευρώ. Η Hellenic Train, ως θυγατρική της ιταλικής Ferrovie dello Stato Italiane, κατέχει έκτοτε και τον πλήρη έλεγχο της τεχνικής διαχείρισης των τρένων που κυκλοφορούν στη χώρα.
Οι υποδομές που χρησιμοποιεί η εταιρεία, ωστόσο, παραμένουν στην κυριότητα του ελληνικού Δημοσίου διαχειριζόμενες έως σήμερα από τη ΓΑΙΑΟΣΕ. Πηγές του υπουργείου Υποδομών αναφέρουν πως σήμερα η Hellenic Train μισθώνει από τον ΟΣΕ ή τη ΓΑΙΑΟΣΕ παλαιές τεχνικές εγκαταστάσεις, ενώ στο νέο μοντέλο προβλέπεται κατασκευή υποδομών ευρωπαϊκών προδιαγραφών, αποκλειστικά από τον ΟΣΕ.
Οι νέες υποδομές θα είναι διαθέσιμες σε νέες εταιρείες που θα δραστηριοποιηθούν στις ελληνικές ράγες. Πρόκειται για:
Την Levante Trains, η οποία έχει ήδη αδειοδοτηθεί για τουριστικά δρομολόγια στην περιοχή του Κατάκολου.
την Εταιρεία Μεσημβρινών Σιδηροδρόμων Ελλάδος (ΕΜΣΕ), που έχει ιδρυθεί από Έλληνες και Γερμανούς επιχειρηματίες και έχει υποβάλει φάκελο για τη λειτουργία γραμμών όπως Κόρινθος – Καλαμάτα, Κόρινθος – Ναύπλιο – Τρίπολη και ο προαστιακός της Καλαμάτας.
Μένει να φανεί, πάντως, εάν η παρουσία αυτών των δύο εταιρειών εκ των οποίων η Levante έχει ανακοινώσει ότι αρχικά θα δρομολογήσει δύο τρένα, θα καταστούσε βιώσιμο έναν δεύτερο φορέα συντήρησης στην Ελλάδα, η οποία επί του παρόντος διαθέτει ένα σχετικά περιορισμένο δίκτυο.
Αλλάζουν οι αποζημιώσεις στη νέα σύμβαση με τη Hellenic Train
Οι εξελίξεις γύρω από τη δημιουργία νέας τεχνικής βάσης και την αλλαγή του ρόλου του ΟΣΕ επηρεάζουν άμεσα και το περιεχόμενο της επικείμενης νέας σύμβασης μεταξύ ελληνικού Δημοσίου και Hellenic Train, για την παροχή Υπηρεσιών Δημόσιας Υποχρέωσης (ΥΔΥ), δηλαδή τη διασφάλιση σιδηροδρομικών δρομολογίων που κρίνονται απαραίτητα για την εξυπηρέτηση του κοινού συμφέροντος.
Η νέα σύμβαση, που αναμένεται να έχει υπογραφεί μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου 2025, θα περιλαμβάνει σημαντικές τροποποιήσεις σε σύγκριση με την προηγούμενη και συγκεκριμένα:
Αναπροσαρμογή των αποζημιώσεων που λαμβάνει η Hellenic Train από το Δημόσιο για την εκτέλεση των δρομολογίων ΥΔΥ.
Εισαγωγή νέων αυστηρότερων ρητρών για περιπτώσεις μη εκτέλεσης δρομολογίων ή ελλιπούς εκτέλεσης των υποχρεώσεων της εταιρείας.
Παράλληλα εκτιμάται ότι θα εισαχθεί και αναθεώρηση των αποζημιώσεων που θα λαμβάνει η ΗΤ στις περιπτώσεις, στις οποίες τα δρομολόγια δεν μπορούν να εκτελεστούν με υπαιτιότητα του Δημοσίου λόγω περιορισμών στο δίκτυο.
Ο κ. Κυρανάκης δεν έκρυψε την πρόθεση του υπουργείου να αλλάξει δραστικά τους όρους της υφιστάμενης σύμβασης, ούτε και τις διαφορές που υφίστανται με την ΗΤ: «Η ΗΤ δεν ανήκει στο ελληνικό κράτος. Ανήκει στο ιταλικό κράτος. Με πολλά πράγματα που κάνει η ΗΤ εμείς δεν συμφωνούμε. Για παράδειγμα κατέθεσε αίτηση αναίρεσης στις αποζημιώσεις των θυμάτων των Τεμπών. Ο ΟΣΕ δεν κατέθεσε. Είναι μια διαφορά μας. Εμείς διαφωνούμε μ΄αυτό», τόνισε.
Προσέθεσε ότι είναι ζήτημα χρόνου η υπογραφή της νέας σύμβασης «διότι υπήρχαν διαφορα πράγματα, τα οποία θέλουν βελτίωση οι αποζημιώσεις, η αυστηρότητα, μια σειρά από πράγματα, τα οποία θα τα δείτε τις επόμενες μερες, αλλά σε κάθε περίπτωση αυτή ήταν μία επιλογή, η οποία με τον τρόπο που έγινε ήταν λάθος», είπε αναφερόμενος στην ιδιωτικοποίηση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.
Το γεγονός των εφέσεων εκ μέρους της ΗΤ είχε προκαλέσει αντιδράσεις και από το ΠΑΣΟΚ τις προηγούμενες ημέρες με πηγές της σιδηροδρομικής αγοράς να σημειώνουν ότι «ακολουθείται όλη η διαδικασία και εξαντλούνται τα ένδικα μέσα ώστε να διασφαλιστεί η καταβολή των αποζημιώσεων από τις ασφαλιστικές εταιρείες», καθώς όπως σημειώνουν αυτό αποτελεί προυπόθεση.
Οικονομική αντιπαράθεση Hellenic Train - ΓΑΙΑΟΣΕ
Στο μεταξύ άλυτες παραμένουν οι διαφορές μεταξύ Hellenic Train και ΓΑΙΑΟΣΕ που αφορούν κυρίως μισθώματα τροχαίου υλικού και ακινήτων και έχουν φτάσει στο επίπεδο της διαιτησίας.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα οικονομικά στοιχεία της ΓΑΙΑΟΣΕ, οι συνολικές απαιτήσεις της για το μίσθωμα τροχαίου υλικού και ακινήτων ανέρχονται στα €60,2 εκατ., συμπεριλαμβανομένων χρεώσεων χρήσης για 156 μονάδες τροχαίου υλικού. Μόνο το 2024 εκδόθηκαν τιμολόγια ύψους 13.954.960 ευρώ προ ΦΠΑ προς την Hellenic Train, καθώς και αποζημιώσεις 964.013 ευρώ.
Η Hellenic Train από την πλευρά της αμφισβητεί ποσά που σχετίζονται με χρεώσεις χρήσης 156 μονάδων τροχαίου υλικού. Η εταιρεία υποστηρίζει ότι επιχείρησε να τις επιστρέψει, αλλά η ΓΑΙΑΟΣΕ αρνήθηκε λόγω μη συμμόρφωσης με τις τεχνικές προδιαγραφές.
Επιπλέον, η Hellenic Train έχει εγείρει αντιστάθμισμα απαιτήσεων ύψους 21,1 εκατ. ευρώ για πρόσθετες εργασίες συντήρησης που – σύμφωνα με την εταιρεία – έγιναν αλλά δεν έχουν αποζημιωθεί.
Ψυχομετρική αξιολόγηση εργαζομένων στον σιδηρόδρομο
Την ίδια στιγμή, δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) που θεσπίζει υποχρεωτική ψυχομετρική και ψυχολογική αξιολόγηση για όλους τους εργαζομένους του σιδηροδρόμου που αναλαμβάνουν κρίσιμες για την ασφάλεια αρμοδιότητες.
Η διαδικασία, η οποία θα εκτελείται σε συνεργασία με τις Ένοπλες Δυνάμεις, περιλαμβάνει:
Ψυχομετρικά τεστ για νοητικές και ψυχοκινητικές δεξιότητες, συμπεριφορική ανάλυση, επαγγελματική συνέντευξη.
Διεξαγωγή σε ειδικά εξεταστικά κέντρα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
Κάλυψη τόσο του υφιστάμενου προσωπικού όσο και των νέων προσλήψεων.
Το κόστος υλοποίησης ανέρχεται σε 150 ευρώ ανά άτομο, ενώ η πιλοτική εφαρμογή θα ξεκινήσει με 60 υπαλλήλους. Οι αποζημιώσεις για το προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων υπολογίζονται στα 10 ευρώ ανά εξεταζόμενο, ενώ ο συνολικός σχεδιασμός προβλέπεται να ολοκληρωθεί εντός 16 μηνών με τη δαπάνη για την αρχική προσαρμογή και παραμετροποίηση των ψυχομετρικών δοκιμασιών να υπολογίζεται σε 60.000 ευρώ χωρίς ΦΠΑ.
