Μέσα στην ησυχία των Καλαβρύτων ακούγεται το σφύριγμα του καρβουνιάρικου. Ο σταθμός του τρένου έχει γεμίσει καπνούς και η μυρωδιά του κάρβουνου είναι έντονη. Εικόνες που θυμίζουν έναν αιώνα πριν και όμως είναι 2017. Στις 10 το πρωί ο Νίκος Ταγαρούλιας, ο τελευταίος εν ζωή μηχανοδηγός ατμάμαξας, βάζει μπρος την μοναδική λειτουργική ατμομηχανή που έχει απομείνει στην Ελλάδα.
Ο κ. Ταγαρούλιας «υπηρετεί» τα τρένα για 43 χρόνια, και η αγάπη του γι’ αυτά είναι εμφανής. Καθαρίζει την μηχανή με τόση προσοχή και ξέρει τι χρειάζεται ανάλογα με τους ήχους που κάνει.
Από το 2016, μια φορά το μήνα ο κ. Νίκος επισκευάζει και συντηρεί την μηχανή, ώστε να διατηρείται σε καλή κατάσταση. Η διαδικασία για να ξεκινήσει η ατμομηχανή δεν είναι απλή. Ο έμπειρος μηχανοδηγός, μαζί με τους τεχνικούς Σπύρο Ρίζο και Λουκά Μοσχοβάκη, ξεκινούν να την ετοιμάζουν από τις 7 το πρωί. Καθαρίζουν την εστία, πλένουν το βαγόνι και την ατμάμαξα και ανάβουν με ξύλα την φωτιά στην εστία της μηχανής.
Γεμίζουν με νερό τις δεξαμενές και περιμένουν ώστε να πάρει τη σωστή θερμοκρασία και την πίεση που χρειάζεται για να ξεκινήσει το τρένο. «Καθαρίζουμε την εστία από τις σκουριές και τις στάχτες, και στη συνέχεια ρίχνουμε τα ξύλα και βάζουμε φωτιά. Μέχρι να ανεβάσει ατμό, λαδώνουμε με μηχανέλαιο όλα τα τριβόμενα μέρη του μηχανισμού και είμαστε έτοιμοι για τη συντήρηση» εξηγεί ο κ. Ταγαρούλιας. Η διαδικασία αυτή κρατάει περί τις τέσσερις ώρες.
Ο κ. Ταγαρούλιας παίρνει τη θέση του στην μηχανή, το τρένο σφυρίζει, οι κύλινδροι ξεκινούν την περιστροφική παλινδρόμηση και η ατμάμαξα ξεκινάει. Με υπερηφάνεια ο κ. Νίκος οδηγεί την ατμάμαξα για περίπου 200 μέτρα και πάλι προς τα πίσω. Η ιεροτελεστία αυτή επαναλαμβάνεται τρεις φορές.
Η ατμομηχανή μπαίνει πίσω από το βαγόνι, και όχι μπροστά όπως έχουμε συνηθίσει. Όπως εξηγεί, «το βαγόνι στην ανάβαση μπαίνει μπροστά από την μηχανή για ασφάλεια επειδή δεν έχει αυτόματα φρένα». Το πιο περίεργο είναι ότι όταν το τρένο φεύγει από τα Καλάβρυτα με προορισμό το Διακοφτό, επειδή ο σταθμός των Καλαβρύτων δεν έχει περιστροφική πλάκα ώστε να αλλάξει κατεύθυνση το τρένο, φεύγει με την όπισθεν.
Η διαδικασία για να σβήσει η μηχανή διαρκεί άλλες δύο ώρες. «Μπαίνοντας στο μηχανοστάσιο μειώνουμε την πίεση, μειώνουμε την τροφοδοσία, γεμίζουμε με νερό το καζάνι για να προστατέψουμε την εστία, και αφήνουμε την φωτιά να καταλαγιάσει σιγά σιγά για να μην έχει απότομη πτώση θερμοκρασίας» εξηγεί ο κ. Ταγαρούλιας.
Η ατμομηχανή
Η Ατμομηχανή Cail 0-6-2RT υπ' αριθμόν 1, κατασκευάστηκε το 1899 στο Παρίσι από την εταιρία Anciens Etablissement Cail. Μαύρη με κόκκινα γράμματα και μια ταμπέλα «SYSTEM ABT». Το σύστημα ABT αναφέρεται στον Carl Abt, ο οποίος επινόησε το σύστημα της οδόντωσης το 1880. Η διαθέτει δύο δεξαμενές νερού tender απ΄ όπου τραβάει νερό και από τις δύο ταυτόχρονα για να έχουν πάντα το ίδιο βάρος ,ώστε να μην ανατραπεί. Η ατμάμαξα για να κινηθεί χρειάζεται περίπου 200 κιλά κάρβουνα την ημέρα και 4 τόνους νερό. Υπάρχουν άλλες δύο ίδιες μηχανές από τις οποίες η μία κοσμεί τον σταθμό του Διακοφτού και η άλλη το Σιδηροδρομικό Μουσείο στην Αθήνα. Αυτές οι δύο βέβαια δεν είναι λειτουργικές.
Ο σταθμός των Καλαβρύτων
Ο σταθμός άνοιξε το 1896 και μέχρι σήμερα εξυπηρετείται από τον οδοντωτό που εκτελεί δρομολόγια προς το Διακοφτό. Το 1955 ένας μεγάλος σεισμός κατέστρεψε τον σταθμό και χρειάστηκε να τον ξαναχτίσουν.
Η γραμμή
Η γραμμή Καλαβρύτων- Διακοφτού –που πλέον κάνει τουριστικά δρομολόγια- ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1889 επί Χαριλάου Τρικούπη και χρειάστηκε 5 χρόνια και 3.500.000 δραχμές για να ολοκληρωθεί. Είναι μια ορεινή γραμμή κατασκευασμένη με την τεχνική της οδόντωσης και διασχίζει το φαράγγι του Βουραϊκού. Το εύρος της είναι μόλις 0,75 μέτρα -ιδιαιτερότητα που κάνει τον Οδοντωτό να είναι ο στενότερος στον κόσμο. Η γραμμή έδωσε ζωή και προοπτικές ανάπτυξης σε αυτές τις δύσβατές περιοχές όταν δεν υπήρχε ακόμα δρόμος. Μέχρι τα τέλη του 1950, χρησιμοποιούνταν ατμομηχανές, οι οποίες αντικαταστάθηκαν από ντηζελομηχανές. Αν κάποιος ταξιδέψει με τον οδοντωτό θα καταλάβει πως η διαδρομή είναι μαγική, περνάει μέσα από φαράγγια, πάνω από γέφυρες, μέσα από τούνελ και ακολουθεί την πορεία του Βουραϊκού.
Στα 43 χρόνια που είναι μηχανοδηγός ο κ. Ταγαρούλιας, παρά τη δύσκολη μορφολογία του εδάφους στη συγκεκριμένη γραμμή δεν έχει εμπλακεί σε κάποιο ατύχημα. Βρέθηκε όμως πολύ κοντά τον Δεκέμβριο του 1984: «Τότε διανυκτερεύαμε στα Καλάβρυτα, ήταν 11 Δεκεμβρίου, ο καιρός ήταν πολύ κακός, έβρεχε πάρα πολύ και το ποτάμι σχημάτιζε κάτι σαν ομίχλη, με αποτέλεσμα να μην έχουμε καλή ορατότητα. Κατεβαίνοντας, λοιπόν, προς το Διακοφτό, στη μεγάλη γέφυρα νιώσαμε κάτι σαν σεισμό. Στην επιστροφή πήρα μαζί μου τον φύλακα και όταν έφτασα στη γέφυρα του είπα “κατέβα να δεις με τον φακό γιατί δεν βλέπω στο ένα μέτρο”. Ευτυχώς που σταμάτησαμε γιατί είχε πέσει ένας τεράστιος βράχος από πάνω και είχε καταστρέψει την γέφυρα».
Έτσι αναγκάστηκαν να γυρίσουν πίσω στο Διακοφτό γιατί υπήρχε κίνδυνος να πέσουν κι άλλα βράχια. «Στα 125 χρόνια που λειτουργεί ο οδοντωτός φυλάει η Παναγία η Μεγαλοσπηλαιωτίσσα και δεν έχει γίνει κανένα ατύχημα» λέει χαρακτηριστικά.
Συντάκτης: Φαίδρα Μαυρογιώργη
Πηγή: koolnews.gr
