...στην Ελλάδα κάποιος με κινητική αναπηρία μπορεί να επιβιβαστεί και να αποβιβαστεί στο τραίνο μόνο στους σταθμούς της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης...
Ο Παναγιώτης Πιτσίνιαγκας και ο Δημήτρης Κόκκορης μιλούν για τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα ΑμΕΑ, την προσβασιμότητα (και την απουσία της) και το αυριανό TEDxAthensSalon στο οποίο συμμετέχουν.
Η υπέρβαση των εμποδίων και των διαχωριστικών γραμμών που θέτει η κοινωνία, η διαφορετικότητα, η προσωπική εξέλιξη, η ελευθερία και η αξιοποίηση των δυνατοτήτων αποτελούν αντικείμενο προβληματισμού, αλλά και πηγή έμπνευσης για λύσεις, καθώς και το έναυσμα για μια νέα προσέγγιση στο πάντοτε επίκαιρο ζήτημα της κοινωνικής ένταξης ανθρώπων με αναπηρία και ψυχοκοινωνικά προβλήματα στο TEDxAthensSalon.
Το TEDxAthensSalon που θα πραγματοποιηθεί αύριο, Κυριακή 18 Δεκεμβρίου, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) έχει ως θέμα την «Προσβασιμότητα/Accessibility». Στόχος της εκδήλωσης είναι να υπάρξει μια διεισδυτική ματιά σε κάθε πτυχή προσβασιμότητας και να αναδειχθεί η διαρκής προσπάθεια που πρέπει όλοι να καταβάλλουμε ώστε οι όροι κοινωνική ένταξη και ίσα δικαιώματα να περάσουν από το στάδιο της θεωρίας στην απόλυτη πράξη. Με αφετηρία το TEDxAthensSalon στο οποίο θα μπορούν να συμμετέχουν όλοι, ανεξάρτητα από το αν έχουν ή δεν έχουν αναπηρία, το TEDxAthens εντάσσει συστηματικά στη μεθοδολογία του και το λεξιλόγιό του το μήνυμα «εκδηλώσεις ανοιχτές σε όλους». Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης θα ακουστούν αφηγήσεις που αποδεικνύουν ότι η αναπηρία δεν μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο.
Η εκδήλωση εντάσσεται στο πλαίσιο προγραμματισμού του ΚΠΙΣΝ, με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ). To TEDxAthensSalon αποτελεί μια δράση μικρότερων, θεματικών στοχευμένων εκδηλώσεων και εντάσσεται στην οικογένεια πρωτοβουλιών του TEDxAthens. Σε αντίθεση με τις κεντρικές εκδηλώσεις του TEDxAthens, τα Salon προσφέρουν τη δυνατότητα για στόχευση σε μια συγκεκριμένη θεματική, μέσα από ομιλίες, workshops ή διαδραστικές συζητήσεις. Το TEDxAthensSalon έκανε πρεμιέρα το 2012, με δύο εκδηλώσεις, μια σχετική με την τεχνολογική επιχειρηματικότητα και μια με θέμα την κοινωνία των πολιτών.
Ο Παναγιώτης Πιτσίνιαγκας (εμψυχωτής - συντονιστής βιωματικών παρεμβάσεων, Σύνδεσμος Κοινωνικής Ευθύνης για Παιδιά και Νέους - ΣΚΕΠ) και ο Δημήτρης Κόκκορης (αθλητής, συνιδρυτής της εταιρείας Cannibals Adventures) μάς μίλησαν για την προσβασιμότητα και το αυριανό TEDxAthensSalon, προτού συμμετάσχουν σε αυτό.
Ζούμε σε έναν κόσμο, όπου η διαφορετικότητα και τα εμπόδια πάνε μαζί;
Δ. Κόκκορης: Όντως, κάπως έτσι είναι τα πράγματα. Καθημερινές μικρές ή μεγάλες ιστορίες επαληθεύουν αυτή την πραγματικότητα. Βλέπουμε αλματώδη πρόοδο στην τεχνολογία, στην τέχνη, στις επιστήμες, στα ανθρώπινα επιτεύγματα, αλλά δεν βλέπουμε την αντίστοιχη εξέλιξη στις ανθρώπινες αντιλήψεις, πεποιθήσεις και αξίες. Τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη συνύπαρξή μας σε αυτό τον κόσμο. Και αν με ρωτήσεις, θα σου πω πως είναι λογικό να συμβαίνει αυτό, αφού υπάρχει έλλειψη παιδείας. Είναι στην ανθρώπινη φύση μου να φοβάμαι αυτό που δεν γνωρίζω. Και αν δεν το γνωρίζω, πώς να το καταλάβω; Πώς να το αντιληφθώ, να το αποδεχθώ ή να το σεβαστώ; Και άρα πώς να με αφορά; Μεγαλώνοντας αντί να μαθαίνουμε πώς να συνυπάρχουμε αρμονικά στο σύνολο, εξασκούμαστε στο πώς να επιβιώνουμε δυναμικά ως μονάδες.
Π. Πιτσίνιαγκας: Εξαρτάται πάντοτε από ποια σκοπιά αντιλαμβάνεται κανείς τη διαφορετικότητα. Είναι γεγονός ότι σε πολλούς η διαφορετικότητα έχει μια αρνητική χροιά, που έχει συνδεθεί με το διαφορετικό χρώμα της επιδερμίδας μας, την καταγωγή μας, τη νοητική και φυσική μας κατάσταση. Τέτοιου τύπου διαχωρισμοί εύλογα γεννούν εμπόδια. Εμπόδια που δημιουργούν αποκλεισμούς και διαρρηγνύουν τη συνοχή μας κοινωνίας. Εμπόδια που μας οδηγούν προς τα πίσω, ενώ όλοι ως κοινωνία, θα έπρεπε να κοιτάμε μπροστά. Διότι το να είσαι διαφορετικός, δεν σημαίνει ότι είσαι λιγότερο παραγωγικός ή ότι έχεις διαφορετικά δικαιώματα από τους συνανθρώπους σου. Όσο δεν αλλάξει ριζικά αυτή η αντίληψη μέσα μας, τόσο θα υπάρχουν κενά προσβασιμότητας.
Μιλάμε για προσβασιμότητα και την έλλειψή της. Πόσο προσβάσιμη είναι η ζωή μας σήμερα;
Δ. Κόκκορης: Εξαρτάται από ποια οπτική το βλέπεις και από ποιον κόσμο έρχεσαι. Ως έννοια μπορούμε να την προσεγγίσουμε και να την αναλύσουμε με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Σε κάθε περίπτωση όμως το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο και αυτό είναι συνήθως ο περιορισμός ή ο αποκλεισμός. Αποκλεισμός από βασικά αγαθά όπως η παιδεία, η υγεία, η τροφή, η απασχόληση και άλλα μικρότερα ή μεγαλύτερα, λιγότερο ή περισσότερο σημαντικά. Για κάποιους από εμάς αυτοί οι περιορισμοί μπορεί να διαρκούν μερικές στιγμές, μικρές η μεγαλύτερες περιόδους. Για κάποιους άλλους όμως διαρκούν μια ζωή. Και αυτοί είναι οι φίλοι και οι φίλες μας με αναπηρίες ή με δυσκολίες μετακίνησης. Άνθρωποι που απλώς «φαίνονται» διαφορετικοί και ξένοι σε σχέση με το κοινώς αποδεκτό. Σκέφτομαι λοιπόν το εξής απλό. Ίσως τελικά η ζωή μας σήμερα είναι τόσο προσβάσιμη όσο την κάνουμε εμείς για τους άλλους και οι άλλοι για εμάς.
Π. Πιτσίνιαγκας: Όπως σωστά λέει ο Δημήτρης, η προσβασιμότητα μας αφορά όλους. Το κρίσιμο ερώτημα και η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να διασφαλίσουμε την καθολική πρόσβαση, ως έμφυτη ανάγκη προσωπικής ελευθερίας και ανεξαρτησίας. Πρόσβαση σε καθημερινές ασχολίες, όπως η εργασία και η εκπαίδευση. Αλλά και η πρόσβαση στο σουπερμάρκετ, το εστιατόριο, την καφετέρια, το θέατρο, τον κινηματογράφο, σε μια παρουσίαση. Ένας περίπατος στον δρόμο ή ένα ταξίδι με μέσα μεταφοράς. Και ενώ είμαι σίγουρος ότι όλα αυτά σας φαίνονται αυτονόητα και φυσιολογικά, δυστυχώς για τα άτομα με αναπηρία, δεν είναι ούτε αυτονόητα ούτε φυσιολογικά. Δεν θα έπρεπε όμως;
Θέλετε να μας δώσετε ορισμένα παραδείγματα; Σε άλλες χώρες τι ισχύει; Εκεί ενισχύεται περισσότερο η προσβασιμότητα;
Π. Πιτσίνιαγκας: Δυστυχώς στην Ελλάδα η προσβασιμότητα δεν είναι ούτε καθολική ούτε αυτονόητη. Και θα αναφερθώ σε ορισμένα παραδείγματα που αποδεικνύουν πόσα εμπόδια υπάρχουν γύρω μας για τους ανθρώπους με αναπηρία. Με ποιον τρόπο θα μπορέσει ένα παιδί να εξελίξει τις γνώσεις του, να αναπτύξει φιλίες και να κοινωνικοποιηθεί, όταν σήμερα μόνο 1 στα 7 παιδιά με αναπηρία πηγαίνει στο σχολείο ή σε ανάλογες δομές; Πόσο δύσκολη γίνεται η ζωή για έναν τυφλό όταν αδυνατεί να κάνει τις συναλλαγές του και υποχρεούται να έχει δύο συνοδούς κατά την επίσκεψή του στην τράπεζα; Όταν δεν μπορεί να διαβάσει τον λογαριασμό κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος ή ένα έγγραφο της εφορίας που τον αφορά; Και όμως. Αυτός ο άνθρωπος έχει τις ίδιες υποχρεώσεις απέναντι στο κράτος με όλους. Αλλά δεν έχει τα ίδια δικαιώματα. Και κατά συνέπεια, δεν αισθάνεται και δεν είναι ισότιμος μέλος στην κοινωνία.
Και όλα αυτά τη στιγμή που αλλού έχει προβλεφθεί σε πολλές δομές η διασφάλιση της προσβασιμότητας. Για παράδειγμα, στη Σουηδία και τη Γερμανία έχει καθιερωθεί ο θεσμός του προσωπικού βοηθού για τη διευκόλυνση των ανθρώπων με αναπηρία. Στην Πολωνία υπάρχουν οδηγίες σε braille παντού ενώ σε πολλά καταστήματα οι υπάλληλοι ξέρουν νοηματική, το ίδιο το τραίνο έχει αναβατόριο, ενώ στην Ελλάδα κάποιος με κινητική αναπηρία μπορεί να επιβιβαστεί και να αποβιβαστεί στο τραίνο μόνο στους σταθμούς της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Στην Αγγλία υπάρχουν φορητές ράμπες στο μετρό, στο Βέλγιο δίνεται η δυνατότητα να ταξιδέψεις με πούλμαν, ενώ στην Ελλάδα τα άτομα με αναπηρία δεν έχουν ακόμη καθολική πρόσβαση σε λεωφορεία και τρένα. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ο αριθμός των ανθρώπων με αναπηρία που βλέπουμε να κυκλοφορούν αυτόνομα σε κάθε πόλη είναι ένας τρόπος για να μετρήσεις πόσο ανθρώπινη και πολιτισμένη είναι αυτή η πόλη.
Δ. Κόκκορης: Κάπως έτσι είναι η κατάσταση. Όμως μέσα στη σκληρή πραγματικότητα και καθημερινότητα της πόλης μας, είναι δίκαιο να πούμε ότι γίνονται σαφέστατα σημαντικές προσπάθειες που έχουν ως στόχο την βελτίωση του επιπέδου ζωής αυτών των ανθρώπων. Βλέπουμε να σχεδιάζονται δράσεις και να προσφέρονται καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες από απλούς ανθρώπους, εθελοντικές ομάδες, ιδιωτικές και κοινωνικές επιχειρήσεις, που μόλις πριν λίγα χρόνια ούτε τα φανταζόμασταν. Και πιστεύω πως όσο τα παραδείγματα καλών πρακτικών θα πληθαίνουν, τόσο ο πολλαπλασιαστικός παράγοντας θα μεγαλώνει.
Αυτή την υπαρκτή πραγματικότητα που περιγράφετε ευελπιστείτε να αλλάξετε ή να βελτιώσετε με την εκδήλωση Accessibility που θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 18 Δεκεμβρίου στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος;
Π. Πιτσίνιαγκας: Σίγουρα η αλλαγή ή η όποια βελτίωση δεν μπορεί να γίνει στιγμιαία, αλλά συστηματικά και σταδιακά - και σε καμία περίπτωση χωρίς συλλογική προσέγγιση και προσπάθεια. Η εκδήλωση όμως της Κυριακής, η οποία να υπενθυμίσουμε ότι είναι συμπαραγωγή του TEDxAthens και του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος με τη συμβουλευτική υποστήριξη του ΣΚΕΠ μπορεί να αποτελέσει μια δυναμική αφετηρία, ένα δυνατό ξεκίνημα, ώστε να επαναπροσεγγίσουμε με μια περισσότερο καθαρή και σφαιρική ματιά, το ζήτημα της καθολικής και όχι αποσπασματικής πρόσβασης.
Δ. Κόκκορης: Δεν ξέρω αν θα αλλάξουμε ή θα βελτιώσουμε κάτι που να είναι μετρήσιμο. Ξέρω όμως ότι βάζουμε πολλή ενέργεια, μεράκι και αγάπη για να δημιουργήσουμε ένα τέτοιο πλαίσιο, όπου θα μπορέσουμε να βρούμε ξανά τους λόγους για τους οποίους είναι ανάγκη να βελτιωθούμε. Ένα πλαίσιο για να μπορέσουμε να συζητήσουμε αυτά που συχνά αποφεύγουμε να δούμε και να ακούσουμε. Την Κυριακή υποδεχόμαστε έξι ανθρώπους που θα προσπαθήσουν να μας μεταφέρουν με λίγο διαφορετικό τρόπο το πώς βιώνουν την έννοια προσβασιμότητα και το πώς πορεύονται στην καθημερινότητα τους, μέσα από την οπτική γωνία της αναπηρίας. Στόχος μας δεν είναι να αναδείξουμε την ανθρώπινη αδυναμία, αλλά τις δυνατότητες που μπορούμε να δημιουργήσουμε, έτσι ώστε η ελευθερία στη ζωή να γίνει μια έννοια καθολική για όλους.
Αλήθεια, πώς προέκυψε η συνεργασία με το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος;
Δ. Κόκκορης: To KΠΙΣΝ εκτός από ένα εξαιρετικό αρχιτεκτόνημα, είναι ένας πρεσβευτής μιας κουλτούρας και ένας πόλος πολιτισμού, που η σημερινή μας κοινωνία τα έχει μεγάλη ανάγκη. Θέλει να προσφέρει καλύτερη ποιότητα ζωής στους κατοίκους της πόλης, ευκαιρίες εξέλιξης και μια πνοή ζωτικότητας στη δύσκολη καθημερινότητά μας. Ως ΤΕDxAthens ταυτιζόμαστε απόλυτα με τα ιδανικά, τον τρόπο σκέψης και λειτουργίας του ΚΠΙΣΝ. Οπότε, η πρόταση μας για συνεργασία ήταν μια απόλυτη φυσική συνέχεια ή συνέπεια των όλων όσων οραματιζόμαστε και οι δυο οργανισμοί για το μέλλον. Το ΚΠΙΣΝ είναι ένα δώρο προς την πόλη μας και έτσι βλέπουμε και τη δική μας κοινωνική συνεισφορά, μέσα από το περιεχόμενο που δημιουργούμε.
Π. Πιτσίνιαγκας: Για εμάς η συνεργασία με το ΚΠΙΣΝ δεν είναι καθόλου τυπική. Το αντίθετο. Είναι βαθύτατα ουσιαστική. Πρώτα από όλα διότι το ΚΠΙΣΝ έχει καταφέρει, παρόλο το μικρό διάστημα λειτουργίας του, να διαμορφώσει μια διακριτή «ταυτότητα» με ανοιχτούς ορίζοντες μάθησης, ευκαιρίες δημιουργικής απασχόλησης και βελτίωσης της ζωής σε μια μεγαλούπολη. Έχει, με λίγα λόγια, γίνει φορέας κοινωνικής αλλαγής με τον οποίο μοιραζόμαστε κοινούς προορισμούς και καταλήξεις.
Όχι τυχαία, διοργανώνουμε μαζί μια εκδήλωση, η οποία θα είναι καθολικά προσβάσιμη, δεδομένου ότι θα υποστηριχθεί από διερμηνείς χειλανάγνωσης, διερμηνείς ελληνικής γλώσσας και εθελοντές που γνωρίζουν ελληνική νοηματική γλώσσα. Ταυτόχρονα, θα διατίθενται αμαξίδια για όποιους το επιθυμούν και το πρόγραμμα της εκδήλωσης θα υπάρχει σε Braille (σύστημα γραφής και ανάγνωσης τυφλών) και μεγαλογράμματη γραφή για ανθρώπους με μερική απώλεια όρασης. Ευπρόσδεκτοι σε όλους τους χώρους του Κέντρου Πολιτισμού θα είναι και σκύλοι βοηθοί και οδηγοί.
Εκτός αυτού, θεωρώ αναγκαίο να αναφέρουμε, για όσους δεν το γνωρίζουν, ότι το ΚΠΙΣΝ έχει σχεδιαστεί ώστε να είναι πλήρως προσβάσιμο σε χρήστες αναπηρικού αμαξιδίου, καθώς διαθέτει αναπηρικές θέσεις στάθμευσης στο ισόγειο του parking και αναπηρικές τουαλέτες.
Πώς μπορεί να συμμετέχει κάποιος στην εκδήλωση;
Δ. Κόκκορης: Η συμμετοχή στην εκδήλωση είναι δωρεάν και οι εγγραφές έχουν ολοκληρωθεί. Παρ' όλα αυτά, όσοι ενδιαφέρονται να παρακολουθήσουν τις ομιλίες, αλλά δεν πρόλαβαν να εξασφαλίσουν τη θέση τους, μπορούν να το κάνουν μέσω live streaming. Η εκδήλωση θα μεταδοθεί ζωντανά με παράλληλη δυνατότητα διερμηνείας στην Ελληνική Νοηματική, μέσα από το επίσημο κανάλι του TEDxAthens στο YouTube και την ιστοσελίδα του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (www.SNFCC.org/events).
Π. Πιτσίνιαγκας: Να προσθέσουμε ότι μπορείτε ακόμη να μας ακολουθήσετε στο Facebook και στο Twitter, καθώς και να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας hub.tedxathens.com.
Αν θα μπορούσατε να χωρέσετε σε μια λέξη τους στόχους του TEDxAthensSalon Accessibility, ποια θα ήταν αυτή;
Δ. Κόκκορης: Ναμαθωνααποδεχομαικαινασεβομαιοτιδενμοιαζεικαιφερεταισανεμένα!
Π. Πιτσίνιαγκας: Επιλογή
Κλείνοντας, θα μας αποκαλύψετε πότε και πού θα πραγματοποιηθεί το TEDx Athens 2017;
Π. Πιτσίνιαγκας: Μάλλον θα σας κρατήσουμε σε αγωνία για λίγο ακόμα.
Δ. Κόκκορης: Στόματα ερμητικά κλειστά!
Κείμενο / Φωτογραφίες: Στέφανος Καστρινάκης
Πηγή: protothema.gr
