Ο ΟΣΕ, τρίτος μεγαλοϊδιοκτήτης γης μετά την Εκκλησία και τον ΟΤΕ!
Της Αλεξάνδρας Kασσίμη στην «Καθημερινή»
Στην οικτρή οικονομική κατάσταση του πιο ελλειμματικού Οργανισμού του Δημοσίου έρχεται να προστεθεί και το αναξιοποίητο τροχαίο υλικό που κοστίζει στον Οργανισμό δεκάδες εκατομμυρίων ευρώ. Οι διοικήσεις του ΟΣΕ, ο οποίος γεννά καθημερινά ζημίες 2,2 εκατ. ευρώ και μετράει συσσωρευμένο έλλειμμα 10 δισ. ευρώ, δεν έχουν ποτέ έως σήμερα κινηθεί προς την κατεύθυνση της πλήρους αξιοποίησης του τροχαίου υλικού που διαθέτει ο ΟΣΕ. Ακόμη και βαγόνια ή μηχανές που δεν χρησιμοποιούνται λόγω έργων στο δίκτυο ή λόγω περιορισμένης χωρητικότητας του δικτύου, θα μπορούσαν να έχουν αξιοποιηθεί μέσω ενοικίασης – σε ιδιώτες για παράδειγμα. Ωστόσο, η απελευθέρωση των εμπορευματικών μεταφορών ισχύει μόνο στα χαρτιά καθώς δεν διαμορφώθηκε ποτέ έως σήμερα το απαραίτητο κανονιστικό πλαίσιο που θα ρυθμίζει την είσοδο ιδιωτών στους σιδηροδρόμους. Πληροφορίες θέλουν την εκπόνηση ενός θεσμικού πλαισίου να βρίσκεται σε εξέλιξη με δεδομένη μάλιστα και την επικείμενη (από το 2012 με βάση την ευρωπαϊκή οδηγία) απελευθέρωση των επιβατικών μεταφορών.
Μεγάλες διαφορές
Όσον αφορά στο τροχαίο υλικό, τα στοιχεία καταδεικνύουν μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ ονομαστικής δύναμης (ποσότητα αγοράς) και της δύναμης που διατίθεται στην κυκλοφορία. Είτε πρόκειται για βαγόνια (διαφόρων τύπων) είτε για αυτοκινητάμαξες (βαγόνια με μηχανές) είτε για μηχανές ο αριθμός του τροχαίου υλικού που κυκλοφορεί σήμερα στις γραμμές του ΟΣΕ είναι σημαντικά μικρότερος από τις προμήθειες που έχει κάνει ο Οργανισμός. Οι σοβαρότερες διαφορές παρατηρούνται στις φορτάμαξες (βυτιοφόρα, πλατφόρμες, φορτηγά κ. ά.) όπου η πραγματική δύναμη (που μπορεί να κυκλοφορήσει) ανέρχεται στα 3.300 οχήματα, τη στιγμή που κυκλοφορούν μόλις 2.000 μονάδες. Ο βασικός λόγος είναι ότι ο τομέας των εμπορευματικών μεταφορών (που εξυπηρετείται κυρίως από τις φορτάμαξες) δεν εμφανίζει ιδιαίτερη ζήτηση στον ΟΣΕ παρά το γεγονός ότι θα μπορούσε να επιφέρει σημαντικά έσοδα στον Οργανισμό. Επισήμως, η διαφορά των 1.300 φορταμαξών όλων των τύπων (βυτιοφόρα, πλατφόρμες, μεταφορές Ι. Χ. και φορτηγά) αποδίδεται στο γεγονός ότι 500 οχήματα βρίσκονται στα εργοστάσια του Οργανισμού για επισκευή –που αναμένεται κάποια στιγμή να ξεκινήσει... – ενώ 800 οχήματα πρόκειται να εκποιηθούν καθώς δεν είναι δυνατή η χρήση τους λόγω παλαιότητας. Το γεγονός, ωστόσο, ότι οι επισκευές καθυστερούν καταδεικνύει ότι δεν υπάρχει σοβαρή ζήτηση στις εμπορευματικές μεταφορές, ώστε να επισπευσθούν οι διαδικασίες επισκευής, καθώς και ότι δεν υπάρχει η δυνατότητα χρηματοδότησης της συντήρησης του υλικού. Απορίας άξιον είναι επίσης γιατί τα 800 οχήματα προς εκποίηση καταγράφονται στην πραγματική δύναμη του ΟΣΕ. Την ίδια στιγμή, ο Οργανισμός παρουσιάζει αδυναμία αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας που έχει στην κατοχή του, η οποία τον καθιστά μάλιστα τον τρίτο μεγαλοϊδιοκτήτη γης της χώρας μετά την Εκκλησία και τον ΟΤΕ. Συγκεκριμένα, η αξία των οικοπέδων και κτιρίων αγγίζει τα 4,6 δισ. ευρώ, της πάγιας σιδηροδρομικής υποδομής τα 7,5 δισ. ευρώ, ενώ τα ακίνητα με δυνατότητα εμπορικής εκμετάλλευσης είναι αξίας 1,113 δισ. ευρώ. Στην παρούσα φάση εξετάζονται εναλλακτικές λύσεις όπως είναι η μίσθωση των εκτάσεων που μπορούν να αξιοποιηθούν ως εμπορικά ή εμπορευματικά κέντρα.
Λύση της μίσθωσης
Σύμφωνα με την επίσημη καταγραφή, το συνολικό εμβαδόν της ακίνητης περιουσίας του ΟΣΕ, είναι 85.000 στρέμματα, ενώ τα μισθωμένα ακίνητα του Οργανισμού είναι 820. Από τις μισθώσεις των ακινήτων αυτών, ο Οργανισμός εμφανίζει έσοδα που φτάνουν περίπου τα 2,7 εκατ. ευρώ, ενώ τα επόμενα δύο χρόνια προβλέπεται αύξηση των μισθωμάτων κατά 40%, εάν προχωρήσει η διοίκηση σε επαναδιαπραγμάτευση υφιστάμενων συμβολαίων. Η λύση της μίσθωσης ακινήτων είναι ιδιαίτερα συμφέρουσα για τον ΟΣΕ, καθώς δεν επιβαρύνεται με το κόστος επισκευής και συντήρησης των κτιρίων που νοικιάζει. Το 2006, εκπονήθηκαν μελέτες που αφορούσαν στη δυνατότητα αξιοποίησης ακινήτων στις περιοχές των Σιδηροδρομικών Σταθμών Θεσσαλονίκης, Λάρισας, Χαλκίδας, Θήβας και Κορίνθου. Η τότε θυγατρική του ΟΣΕ, η ΓΑΙΑΟΣΕ είχε μάλιστα προχωρήσει και σε αρχική συμφωνία με τον μισθωτή ακινήτου στην περιοχή του Ρουφ για την ανάπτυξη κτιρίου εμπορικών χρήσεων, που με την κατασκευή του θα επέφερε στον ΟΣΕ τουλάχιστον 150.000 ευρώ ετησίως, σχέδιο το οποίο όμως δεν έχει προχωρήσει ακόμη.
Περικοπές δρομολογίων και προσωπικού
Σε εκκρεμότητα παραμένει το σχέδιο εξυγίανσης του Οργανισμού, που έχει εξαγγελθεί δύο φορές από την προηγούμενη κυβέρνηση, με την προσπάθεια να επικεντρώνεται στη μείωση του πλεονάζοντος προσωπικού, ενώ το ενδεχόμενο εφαρμογής προγράμματος εθελουσίας εξόδου πλέον δεν υφίσταται. Στόχος είναι σε βάθος τριετίας να περιοριστεί ο αριθμός των εργαζομένων του Οργανισμού κατά 3.000 άτομα με την οικειοθελή αποχώρηση εργαζομένων που έχουν συμπληρώσει τα συντάξιμα έτη. Μετά την περικοπή επιδομάτων και υπερωριών εκτιμάται ότι το ενδεχόμενο συνταξιοδότησης θα είναι πιο ελκυστικό για περίπου 1.000 άτομα σε πρώτη φάση, ενώ αντίστοιχα κριτήρια αναμένεται να έχουν συμπληρώσει περίπου 1.400 άτομα την προσεχή διετία. Σήμερα ο ΟΣΕ απασχολεί μαζί με την ΤΡΑΙΝΟΣΕ συνολικά 6.500 άτομα, εκ των οποίων τα 1.000 παραμένουν εν ενεργεία παρά το γεγονός ότι θεμελιώνουν δικαίωμα σύνταξης. Παράλληλα, προγραμματίζονται προσλήψεις σε ειδικότητες κυρίως νέων τεχνολογιών (τηλεδιοίκηση κ. τ. λ.) που θα απορροφηθούν από την ΕΡΓΟΣΕ, αφού λυθεί το πρόβλημα του πλεονάζοντος προσωπικού. Σε μια προσπάθεια εξυγίανσης των οικονομικών του Οργανισμού, η ηγεσία του υπουργείου Υποδομών προγραμματίζει περικοπές ζημιογόνων δρομολογίων, κυρίως στο δίκτυο της Πελοποννήσου, οι οποίες αναμένεται να αγγίξουν ακόμη και το 60% των γραμμών. Στο πλαίσιο επανεξέτασης του συνόλου των περιφερειακών δρομολογίων εκτιμάται ότι θα αποφασιστεί το κλείσιμο αρκετών σταθμών.
