Διαδηλωτές φωνάζουν συνθήματα δίπλα σε ένα πανό που έγραφε «Το Χαϊντάρπασα είναι σιδηροδρομικός σταθμός και θα παραμείνει σιδηροδρομικός σταθμός» κοντά στον σιδηροδρομικό σταθμό Χαϊντάρπασα κατά τη διάρκεια διαδήλωσης κατά του έργου μετατροπής του Χαϊντάρπασα στο Καντίκιοϊ στην Κωνσταντινούπολη, στις 24 Αυγούστου 2025. (AFP)
arabnews.com
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ: Όταν η Σενάι Καρτάλ εργαζόταν στον πιο όμορφο σιδηροδρομικό σταθμό της Τουρκίας, οι μέρες της ήταν γεμάτες με το βουητό των ατμομηχανών και τη φασαρία των επιβατών στο Χαϊντάρπασα στις όχθες του Βοσπόρου.
Αλλά πέρασαν οι εποχές που οι επιβάτες από την Ανατολία περπατούσαν στις μαρμάρινες αίθουσές του, με βαλίτσες στο χέρι, θαυμάζοντας το μεγαλοπρεπές ορόσημο στην ασιατική προκυμαία της Κωνσταντινούπολης.
Σήμερα, οι γραμμές είναι σιωπηλές σε αυτό που ήταν ο πιο πολυσύχναστος σταθμός της Τουρκίας, τον μεγάλο ανατολικό κόμβο του σιδηροδρόμου Βερολίνου-Βαγδάτης.
Κάποτε απαθανατισμένος σε παλιές τουρκικές ταινίες και απεικονισμένος σε πολλά μυθιστορήματα, ο σταθμός έχει αναληφθεί από το τουρκικό υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο θέλει να τον μετατρέψει σε κέντρο τέχνης.
Ωστόσο, για την 61χρονη συνταξιούχο, η οποία εξακολουθεί να ακούει την ηχώ των σφυριγμάτων και τις κραυγές των πωλητών σιμίτ που πουλάνε τα ψωμιά τους με σουσάμι, το εμβληματικό κτίριο θα έπρεπε να παραμείνει σιδηροδρομικός σταθμός.
«Οι άνθρωποι κατέβαιναν από το τρένο και είχαμε αίθουσες αναμονής όπου μπορούσαν να διανυκτερεύσουν - δεν υπήρχε ανάγκη για ξενοδοχείο», θυμήθηκε η Καρτάλ.
«Ήταν ένα τόσο όμορφο μέρος, υπήρχε τόση κίνηση και ενέργεια, οι άνθρωποι ήταν γεμάτοι ενθουσιασμό και χαρά. Αυτή η ομορφιά δεν υπάρχει πια σήμερα», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
«Έδωσα 38 χρόνια από τη ζωή μου στη Χαϊντάρπασα, κι όμως ακόμη και για μένα, οι πόρτες της είναι κλειστές».
-«Προσωπικές αναμνήσεις»-
Ο γραφικός σιδηροδρομικός σταθμός, που βρίσκεται ακριβώς πάνω στο νερό, εγκαινιάστηκε το 1908 στο τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ως η πύλη της Ευρώπης προς την Ανατολή.
Έχει βιώσει μερικές από τις πιο ταραχώδεις και τραγικές στιγμές στην ιστορία της Τουρκίας, επιβιώνοντας από την κατάρρευση της αυτοκρατορίας, τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, την απέλαση των Αρμενίων, στρατιωτικά πραξικοπήματα, σεισμούς και μια καταστροφική πυρκαγιά.
«Η Χαϊντάρπασα έχει βιώσει πολλά ιστορικά γεγονότα σε όλη την ιστορία της, συμπεριλαμβανομένης της εισροής μεταναστών από την αγροτική Τουρκία στην Κωνσταντινούπολη», δήλωσε η Ayca Yuksel, ερευνήτρια, κοινωνιολόγος και συγγραφέας βιβλίων για τη Χαϊντάρπασα.
«Γι' αυτό κατέχει μια ξεχωριστή θέση στις μνήμες των ανθρώπων που βίωσαν αυτή τη μετανάστευση. Βλέπουμε αντανακλάσεις αυτού στη λογοτεχνία, την τέχνη και τον κινηματογράφο», δήλωσε στο AFP.
Αλλά σήμερα της λείπει αυτό που της έδωσε ζωή: τα τρένα.
Από το 2013, η Χαντάρπασα έχει κλείσει - αρχικά για αποκατάσταση, στη συνέχεια λόγω αρχαιολογικής ανασκαφής που αποκάλυψε αντικείμενα που χρονολογούνται από τον 5ο αιώνα π.Χ., η οποία βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη.
-'Εκμετάλλευση της ομορφιάς για κέρδος' -
Πέρυσι ο σταθμός παραδόθηκε στο υπουργείο Πολιτισμού, με την πρώτη φάση του νέου κέντρου τεχνών να αναμένεται να ολοκληρωθεί τον επόμενο χρόνο.
Αυτό περιλαμβάνει την εκκένωση ολόκληρου του κτιρίου, παρόλο που ένα μέρος του συγκροτήματος εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ως στέγαση για το προσωπικό των σιδηροδρόμων, στο οποίο έχει ειπωθεί ότι πρέπει να φύγει.
«Αυτό δεν είναι απλώς ένα κτίριο, είναι τα πάντα για εμάς», δήλωσε ο μηχανοδηγός Χασάν Μπεκτάς, μέλος του συνδικάτου που ανήκει στην Πλατφόρμα Χαϊντάρπασα - μια ομάδα ακαδημαϊκών, πολεοδόμων και προσωπικού των σιδηροδρόμων που διαμαρτύρονται κατά των σχεδίων της κυβέρνησης.
Για τον Μπεκτάς, είναι σαφές ότι η επικερδής τοποθεσία δίπλα στο νερό έχει ανοίξει την όρεξη των επενδυτών.
«Ο στόχος τους ήταν πάντα ο ίδιος: να μετατρέψουν κάθε όμορφο μέρος σε κέρδος - να το απογυμνώσουν από αξία και μετρητά. Τα δημόσια συμφέροντα δεν ήταν ποτέ μέρος της εξίσωσης. Σε αυτό είμαστε αντίθετοι», δήλωσε στο AFP.
Τον Οκτώβριο του 2024, ο υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού Νουρί Ερσόι δεσμεύτηκε ότι θα συνεχίσει να λειτουργεί ως σταθμός.
«Θα υπάρχουν τρένα... ένα πολιτιστικό και καλλιτεχνικό κέντρο και ένας δημόσιος κήπος. Αλλά δεν θα υπάρχει ποτέ εμπορικό κέντρο ή ξενοδοχείο εδώ», είπε.
- «Ένα παγκοσμίου φήμης είδωλο» -
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, υπήρχαν τολμηρά σχέδια για την τοποθεσία — θα στέγαζε επτά ουρανοξύστες, ένα νέο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου, ένα Ολυμπιακό Στάδιο. Κάποιοι μάλιστα μίλησαν για μια ανακαίνιση σε στιλ Βενετίας.
«Αλλά το ίδιο το κτίριο είναι ήδη ένα παγκοσμίου φήμης σύμβολο. Κανείς δεν αγωνίστηκε ποτέ για να το διατηρήσει ακριβώς όπως ήταν, στην αρχική του μορφή», είπε ο Μπεκτάς, εμφανώς εξοργισμένος.
Κάθε Κυριακή, διαδηλωτές συγκεντρώνονται κοντά στον σταθμό φωνάζοντας: «Το Χαϊντάρπασα είναι ένας σιδηροδρομικός σταθμός και πρέπει να παραμείνει έτσι».
Αν και η Νεχίρ Γκιουνέρ ήταν απλώς ένα παιδί όταν έκλεισε ο σταθμός, η 22χρονη φοιτήτρια τον κοιτούσε κάθε φορά που έπαιρνε το πλοίο για το πανεπιστήμιο και αναρωτιόταν για το μέλλον του, τελικά εντασσόμενη στις διαμαρτυρίες.
«Οι σιδηρόδρομοι είναι τόσο σημαντικοί για μια πόλη, που θέλουμε να παραμείνει σιδηροδρομικός σταθμός», είπε.
«Είναι οδυνηρά σαφές ότι το έργο του κέντρου τέχνης είναι όλο για επίδειξη — σχεδιασμένο για να εντυπωσιάζει, όχι να εξυπηρετεί κανέναν πραγματικό σκοπό».
Ο αρχιτέκτονας Γκιουλ Κοκσάλ δήλωσε ότι η Χαϊντάρπασα, με τα καταλύματα, τα εργαστήρια επισκευών και το κοντινό λιμάνι, ήταν κάτι πολύ περισσότερο από ένας απλός σταθμός και κατείχε μια μοναδική θέση στην τουρκική πολιτιστική μνήμη.
«Είναι σαν ένα κόσμημα — αλλά έχει νόημα μόνο αν διατηρηθεί και διατηρηθεί ζωντανό με όλα όσα το αποτελούν».
