Γιατί κόβονται έργα από το Ταμείο Ανάκαμψης και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων - O καθηλωμένος ΒΟΑΚ και οι πιέσεις για τη Γραμμή 4 του μετρό - Η «ομογενοποίηση του σιδηροδρόμου»
ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΤΖΑΝΝΕ
Με προσφυγές, απεντάξεις και καθυστερήσεις που κινδυνεύουν να εκτροχιάσουν το μεγάλο πρόγραμμα υλοποίησης των έργων βρίσκεται αντιμέτωπη η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών. Σε μια περίοδο όπου τα εργοτάξια έπρεπε να εκτείνονται σε όλη τη χώρα για να ανταποκριθούν στις υψηλές ταχύτητες του Ταμείου Ανάκαμψης, που έχει ορόσημο το καλοκαίρι του 2026, τα προβλήματα πληθαίνουν, την ίδια στιγμή που τα συμφέροντα των εργολάβων συγκρούονται και προκαλούν νέο κύκλο καθυστερήσεων.
Η μεγάλη εικόνα των έργων δεν μπορεί να κρυφτεί πίσω από την ενεργοποίηση του Flyover στη Θεσσαλονίκη που ξεκίνησε εν μέσω αντιδράσεων για τις αργές ταχύτητες που φέρνει στην πόλη, ούτε από την έναρξη της κατασκευής του Μπράλος – Αμφισσα που επισκέφτηκε τις προηγούμενες ημέρες ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρήστος Σταϊκούρας, ο οποίος καταβάλλει προσπάθειες να ισορροπήσει σε τεντωμένο σχοινί.
Υπολογίζεται ότι περίπου το μισό ανεκτέλεστο της χώρας, που έχει φτάσει στα 15 δισ. και μοιράζονται οι πέντε μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες (ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΒΑΞ, ΑΚΤΩΡ, Ιntrakat, Μυτιληναίος), επηρεάζεται από τις εξελίξεις. Κρίσιμη παράμετρος για την πορεία των έργων αποτελούν τα χρηματοδοτικά εργαλεία και ασφαλώς το Ταμείο Ανάκαμψης που πρέπει να φανεί συνεπές στα προαπαιτούμενα για την εκταμίευση των δόσεων, στοιχείο που συνδέεται με την πρόοδο υλοποίησης των συμβάσεων. Πολλά από τα έργα αυτά αντιμετωπίζουν καθυστερήσεις και προσφυγές που υπονομεύουν την προσπάθεια απορρόφησης των πόρων έως τον Αύγουστο του 2026. Η πολιτική ηγεσία αναζητά εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης, την ώρα που οι ανάγκες έχουν μεγαλώσει μετά τις καταστροφές που προκάλεσαν οι τελευταίες θεομηνίες στη Θεσσαλία που οδηγούν σε ανακατανομή των πόρων.
Ποιοι κόβονται
Επτά αντιπλημμυρικά έργα, έργα ύδρευσης και η χιλιομετρική χρέωση των διοδίων, ύψους 90 εκατ. ευρώ, έχουν πάρει τον δρόμο της εξόδου από το Ταμείο Ανάκαμψης. Στην αγορά στοιχηματίζουν ότι ανάλογη πορεία θα έχει και η παραχώρηση του Βόρειου Οδικού Αξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ), μήκους 157 χιλιομέτρων (Χανιά – Ηράκλειο) και ύψους σχεδίν 2 δισ., για την οποία δεν έχουν ανοίξει ακόμη οι οικονομικές προσφορές που υποβλήθηκαν τον Μάιο. Στο παρασκήνιο η μάχη διεκδίκησης του έργου κρατά σε ομηρία την πορεία του, με τις πληροφορίες να μιλούν για έντονες διεργασίες κυβέρνησης – εργολάβων προκειμένου η διαδικασία να ξεκολλήσει και ο διαγωνισμός να πάει ένα βήμα παρακάτω.
Ο προβληματισμός επεκτείνεται και για τη σύμβαση του ΒΟΑΚ που κατασκευάζεται με ΣΔΙΤ (Σύμπραξη μεταξύ Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα) που υπογράφτηκε τον περασμένο Απρίλιο, παρουσία του πρωθυπουργού. Για το Χερσόνησος – Νεάπολη ύψους 290 εκατ. ανάδοχος έχει ανακηρυχθεί η κοινοπραξία ΤΕΡΝΑ – Ιntrakat – ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις, η κατασκευή του οποίου αναμένεται να ξεκινήσει την άνοιξη του 2024.
Ο ΒΟΑΚ έχει προβλεφθεί να χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης με περίπου 427 εκατ. ευρώ που εξασφαλίστηκαν για την κατασκευή του και με τα οποία καλύπτεται το σκέλος της δημόσιας συμμετοχής. Από αυτά, περίπου 200 εκατ. ευρώ θα χρηματοδοτήσουν το τμήμα της παραχώρησης Χανιά – Χερσόνησος και 90 εκατ. ευρώ τη ΣΔΙΤ Χερσόνησος – Νεάπολη. Τα υπόλοιπα κονδύλια καλύπτουν την κατασκευή του τμήματος Νεάπολη – Αγιος Νικόλαος, που υλοποιείται ως δημόσιο έργο. Ερωτήματα υπάρχουν και για άλλα έργα που έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης, όπως τα έργα της οδικής ασφάλειας συνολικού ύψους 675 εκατ. ευρώ με παρεμβάσεις σε 7.000 σημεία σε όλη τη χώρα. Σύννεφα όμως υπάρχουν και για τη Γραμμή 4 του μετρό, καθώς οι καθυστερήσεις που δημιουργούν οι προσφυγές λόγω χωροθέτησης των σταθμών και κοπής των δέντρων εγκυμονούν κινδύνους και πυροδοτούν σενάρια περί συνδρομής και άλλων τεχνικών ομίλων στο έργο.
Την ίδια στιγμή, σημαντικές ανακατατάξεις παρατηρούνται και στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, από το οποίο έχουν βγει μέχρι στιγμής εκτός τέσσερις συμβάσεις ύψους περί τα 600 εκατ. ευρώ. Στα έργα αυτά περιλαμβάνονται η επέκταση της λεωφόρου Κύμης με προσωρινό ανάδοχο τις ΤΕΡΝΑ – Intrakat – ΑΚΤΩΡ, η ύδρευση Αρτας, Πρέβεζας, Λευκάδας με ανάδοχο την ΤΕΡΝΑ και το Φράγμα Τσικνιά στη Λέσβο με προσωρινό ανάδοχο την ΑΚΤΩΡ. Μεγάλο ερώτημα τίθεται και για την εξεύρεση πόρων για άλλες συμβάσεις. Το θέμα της χρηματοδότησης των έργων βγαίνει όλο και πιο πιεστικά στην επιφάνεια, καθώς αποδεικνύεται ότι πολλά από τα έργα που διαφημίστηκαν την προηγούμενη διετία ήταν στο αέρα αφού δεν υπήρχε διασφαλισμένη χρηματοδότηση.
Χαρακτηριστική περίπτωση, πέραν της λεωφόρου Κύμης και των άλλων συμβάσεων, είναι τα έξι σιδηροδρομικά έργα της ΕΡΓΟΣΕ ύψους 4 δισ. ευρώ, τα οποία προκηρύχθηκαν δίχως εξασφαλισμένους πόρους. Ο υπουργός Υποδομών που ρωτήθηκε προ εβδομάδων για την τύχη των έργων αυτών δεν άφησε πολλές ελπίδες. Προτεραιότητα δίνεται στο τμήμα Τοξότες – Νέα Καρβάλη, που θα προχωρήσει αυτοτελώς με χρηματοδότηση από το κοινοτικό εργαλείο Connecting Europe Facility (CEF), ενώ για τη σύνδεση του λιμανιού της Πάτρας με το σιδηροδρομικό δίκτυο είπε ότι σχεδιάζεται να επανυποβληθεί πρόταση χρηματοδότησης από το CEF τον Ιανουάριο. Στο υπουργείο δηλώνουν ότι θα προχωρήσει και η επέκταση του προαστιακού προς Λαύριο, τύχη που δεν φαίνεται να έχει η σύνδεση με Ραφήνα.
Η «ομογενοποίηση του σιδηροδρόμου»
Η κυβέρνηση μετά το δυστύχημα στα Τέμπη έχει αναθεωρήσει ριζικά την πολιτική της για τον ελληνικό σιδηρόδρομο, σκιαγραφώντας ένα διαφορετικό μοντέλο λειτουργίας που θα αντιμετωπίζει την «πολυφωνία» των σιδηροδρομικών εταιρειών. Στο επίκεντρο της πολιτικής βρίσκεται μια διαφορετική δομή και οργάνωση της τριάδας του σιδηροδρόμου, που απαρτίζουν ο ΟΣΕ ως λειτουργός του σιδηροδρομικού δικτύου, η ΕΡΓΟΣΕ ως φορέας υλοποίησης των έργων και η ΓΑΙΑΟΣΕ που στεγάζει την ακίνητη περιουσία του σιδηροδρόμου. Ολοι αναρωτιούνται τι κρύβεται πίσω από τη φράση «ομογενοποίηση του σιδηροδρόμου» που χρησιμοποίησε πρόσφατα ο κ. Σταϊκούρας. Δεν είναι λίγοι εκείνη που προεξοφλούν ριζικές αλλαγές στο status του πολύπαθου μέσου μεταφοράς με σκοπό το νοικοκύρεμα των οργανισμών, την καλύτερη λειτουργία και τον έλεγχο του πολυδιασπασμένου μοντέλου. Η αλλαγή σελίδας προβλέπεται να συνοδευτεί με νομοθετικές πρωτοβουλίες που θα εξειδικευτούν έως τα τέλη του έτους με διετές χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της νέας λειτουργίας.
Εξελίξεις στην Εγνατία οδό
Το υπουργείο σκοπεύει να επιταχύνει τις διαδικασίες εντός του έτους και για την παραχώρηση της Εγνατίας οδού. Ο υφυπουργός Υποδομών Νίκος Ταχιάος έχει αποστείλει επιστολή στο ΤΑΙΠΕΔ με την οποία ζητά να πληροφορηθεί επίσημα για τις εκκρεμότητες του έργου προκειμένου να ολοκληρωθεί η παραχώρηση. Στόχος είναι το σταδιακό κλείσιμο των εκκρεμοτήτων ώστε το έργο να περάσει στον έλεγχο της κοινοπραξίας που πλειοδότησε στον διαγωνισμό του ΤΑΙΠΕΔ (ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Εgis Project) έναντι τιμήματος 1,5 δισ. ευρώ. «Εφόσον το ΤΑΙΠΕΔ έχει την πρόθεση να υπογράψει τη σύμβαση πριν από τα τέλη του έτους, το υπουργείο θέλει να έχει επιλύσει όλες τις εκκρεμότητες», αναφέρει αρμόδια πηγή, τονίζοντας ότι είναι έτοιμο να αναπροσαρμόσει και την τιμή του διοδίου ακόμη και μέσα στον Δεκέμβριο, εφόσον το ΤΑΙΠΕΔ προχωρήσει στην υπογραφή της σύμβασης.
.newmoney.gr
