Η συμμετοχή του σιδηροδρόμου στους απελευθερωτικούς αγώνες ήταν καταλυτική και αυτό το αποδεικνύουν τα γεγονότα.
Το 1897 όταν οι Τούρκοι ανακατέλαβαν την Θεσσαλία στο Ελληνοτουρκικό πόλεμο, η έλλειψη σιδηροδρομικής σύνδεσης με τα τότε σύνορα, ήταν ο ποιο σημαντικός παράγοντας για την ήττα της Ελλάδος. Εκεί καταδείχθηκε με τον ποιο περίτρανο τρόπο η σημασία και η σπουδαιότητα του σιδηροδρόμου.
Άλλωστε οι Τούρκοι είχαν γνώση της σπουδαιότητας του σιδηροδρόμου και δημιούργησαν εκτεταμένο σιδηροδρομικό δίκτυο στη Οθωμανική Αυτοκρατορία, χωρίς να επιδιώκουν την σύνδεση του με το Ελληνικό δίκτυο, γνωρίζοντας το τι μπορούσε να επακολουθήσει μια τέτοια ενέργεια τους. Το 1912-1913 στους βαλκανικούς πολέμους ο σιδηρόδρομος ζει μεγάλες στιγμές, μεταφέροντας νυχθημερόν στρατό και εφόδια προς βορρά για την απελευθέρωση της Μακεδονίας και της Θράκης. Γάλλοι στρατιωτικοί έμειναν έκπληκτη από την προσπάθεια μεταφοράς τόσου μεγάλου όγκου στρατιωτικού φορτίου με τόσο περιορισμένα μέσα και τόσο γρήγορη προώθησή του. Το ίδιο και την περίοδο του Α΄ Παγκόσμιου πόλεμου 1914 – 1918. Στην Μικρασιατική εκστρατεία ο σιδηρόδρομος χρησιμοποιήθηκε για τις στρατιωτικές μεταφορές. Εκείνο που έχει μείνει χαραγμένο στην μνήμη των Ελλήνων είναι η μεταφορά εκατοντάδων χιλιάδων πατριωτών μας από την μικρασιατική καταστροφή. Χιλιάδες συνάνθρωποι μας στοιβάζονται στα βαγόνια του σιδηρόδρομου για να γλιτώσουν από τις θηριωδίες των Τούρκων, είναι για αυτούς το τρένο της μεγάλης φυγής, της μεγάλης ελπίδας.
Το 1940 ο σιδηρόδρομος και οι σιδηροδρομικοί γράφουν το δικό τους έπος.
Όταν ήχησαν οι σειρήνες του πόλεμου, οι Ελληνικοί σιδηρόδρομοι μαζί με το προσωπικό ήταν οι πρώτοι που επιστρατεύτηκαν για να μεταφέρουν στο μέτωπο τους χιλιάδες στρατιώτες και το πολεμικό υλικό. Σε ελάχιστο χρόνο κατόρθωσαν να συγκεντρώσουν βαγόνια που ήταν διάσπαρτα στο δίκτυο και να σχηματίσουν πολεμικές αμαξοστοιχίες. Νύχτα και μέρα, άυπνοι οι σιδηροδρομικοί δίνουν την δική τους μάχη. Μόνο τον πρώτο μήνα το δίκτυο των ΣΕΚ κυκλοφορεί 2525 αμαξοστοιχίες, αριθμός που μαρτυρεί από μόνος του τη γενναιότητα των ανθρώπων αυτών. Στο βωμό της ελευθερίας και της ειρήνης η σιδηροδρομική οικογένεια έχασε από τον Οκτώβριο του 1940 έως και τον Οκτώβριο του 1944, 210 συνάδελφου της. Ο Ελληνικός σιδηρόδρομος και οι εργαζόμενοι σε αυτών για μια ακόμη φορά πρόσφεραν τα μέγιστα στην πατρίδα. Για μια ακόμη φορά κέρδισαν των θαυμασμό των ξένων κατακτητών και αυτό το μαρτυρεί το ενδιαφέρων των Γερμανών να πληροφορηθούν των αριθμό των συρμών που κινήθηκαν στην διάρκεια του πόλεμου.
Καταστροφές
Το φθινόπωρο του 1944 το 93% των μηχανών, το 98% των επιβατικών βαγονιών και το 84% των φορτηγών βαγονιών των Σιδηροδρόμων του Ελληνικού Κράτους ήταν κατεστραμμένα, όπως και το μεγαλύτερο μέρος των έργων υποδομής (γέφυρες, σήραγγες, σταθμοί).
Ο σιδηρόδρομος και οι σιδηροδρομικοί στον Μακεδονικό Αγώνα
Σημείο αναφοράς των ιστορικών αναφορών για την περίοδο του Μακεδονικού αγώνα εστιάζεται στην μεγάλη προσφορά του σιδηροδρόμου και των σιδηροδρομικών κατά των απελευθερωτικό αγώνα του 1904 -1908. Τα τρένα ήταν το μέσον προώθησης τόσο οπλών και πυρομαχικών όσο και μηνυμάτων δια μέσου των μυημένων στον αγώνα σιδηροδρομικών. Ήταν εκείνοι που προετοίμασαν το έδαφος για την μεγάλη νίκη του 1912 -13
Ο ρόλος του σιδηροδρομικού Ευάγγελου Παπαζαχαρίου στον Μακεδονικό Αγώνα
Μια άγνωστη πτυχή της προσφοράς των σιδηροδρομικών στον Μακεδονικό Αγώνα αποκαλύπτεται στην έκδοση του Ελληνο - Γερμανικού Συλλόγου Προώθησης των Σχέσεων και με τίτλο του βιβλίου «ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΛΛΗΛΟΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ» και στο κεφάλαιο ο Μακεδονικός Αγώνας στον Σοχό διαβάζουμε: «Για την μύηση και οργάνωση του Μακεδονικού Αγώνα 1903-1908 των κατοίκων του Σοχού είχε διορισθεί από το Γενικό Κέντρο Άμυνας Αθηνών ο επιθεωρητής της δημοτικής εκπαίδευσης Άγγελος Παπαζαχαρίου, που γεννήθηκε στον Σοχό το 1870 και πέθανε το 1938 στην Αθήνα. Με το πρόσχημα του περιοδεύοντος επιθεωρητού των σχολείων περιέρχονταν αυτός στην ύπαιθρο και εργάζονταν στον Μακεδονικό Αγώνα. Μεταβίβαζε προς εκτέλεση εμπιστευτικές διαταγές του Γενικού Κέντρου Αμύνης Αθηνών και Θεσσαλονίκης με τα οποία είχε συχνά επισκέψεις και συνεργασία. Η ορκωμοσία των μυημένων γίνονταν στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου Σοχού.
Εξαιρετική δράση στον Μακεδονικό Αγώνα σημείωσε και ο αδελφός του Ευάγγελος Παπαζαχαρίου, που στην αρχή εργάζονταν σαν σιδηροδρομικός υπάλληλος και μέσω των σιδηροδρόμων μετέφερε ολόκληρα κιβώτια όπλων και πυρομαχικών για τις ανάγκες των σωμάτων. Στα κιβώτια έγραφε φάρμακα ή γυαλικά. Αργότερα το 1904 όταν εντάχθηκε στον ένοπλο αγώνα έδρασε ως καπετάν Βαγγέλης, αφού προηγουμένως οργάνωσε και ίδρυσε την ομάδα Σοχού που αποτελούνταν από 35 Σοχινούς...» Η δράση του καπετάν Βαγγέλη όπως εξιστορείται στην συνέχεια του βιβλίου ήταν σημαντική με μεγάλες νίκες έναντι των Βουλγάρων κομιτατζήδων. Ευχαριστούμε θερμά τον πρόεδρο του Ελληνο - Γερμανικού Συλλόγου κ. Γεώργιο Μπακαλιό για την πραγματικά αξιόλογη έκδοση που μας χάρισε και μέσα από τις σελίδες του βιβλίου γνωρίσαμε την ιστορική διαδρομή ενός σιδηροδρομικού που η προσφορά του στο Έθνος και την πατρίδα ήταν ανεκτίμητη.
Χρήστος Γιαννακίδης
sidirodromikanea.blogspot.com
