Η συμμετοχή του σιδηροδρόμου στους απελευθερωτικούς αγώνες ήταν καταλυτική και αυτό το αποδεικνύουν τα γεγονότα.
Το 1897 όταν οι Τούρκοι ανακατέλαβαν την Θεσσαλία στο Ελληνοτουρκικό πόλεμο, η έλλειψη σιδηροδρομικής σύνδεσης με τα τότε σύνορα, ήταν ο ποιο σημαντικός παράγοντας για την ήττα της Ελλάδος.
Εκεί καταδείχθηκε με τον ποιο περίτρανο τρόπο η σημασία και η σπουδαιότητα του σιδηροδρόμου.
Άλλωστε οι Τούρκοι είχαν γνώση της σπουδαιότητας του σιδηροδρόμου και δημιούργησαν εκτεταμένο σιδηροδρομικό δίκτυο στη Οθωμανική Αυτοκρατορία, χωρίς να επιδιώκουν την σύνδεση του με το Ελληνικό δίκτυο, γνωρίζοντας το τι μπορούσε να επακολουθήσει μια τέτοια ενέργεια τους. Το 1912-1913 στους βαλκανικούς πολέμους ο σιδηρόδρομος ζει μεγάλες στιγμές, μεταφέροντας νυχθημερόν στρατό και εφόδια προς βορρά για την απελευθέρωση της Μακεδονίας και της Θράκης. Γάλλοι στρατιωτικοί έμειναν έκπληκτη από την προσπάθεια μεταφοράς τόσου μεγάλου όγκου στρατιωτικού φορτίου με τόσο περιορισμένα μέσα και τόσο γρήγορη προώθησή του. Το ίδιο και την περίοδο του Α΄ Παγκόσμιου πόλεμου 1914 – 1918. Στην Μικρασιατική εκστρατεία ο σιδηρόδρομος χρησιμοποιήθηκε για τις στρατιωτικές μεταφορές. Εκείνο που έχει μείνει χαραγμένο στην μνήμη των Ελλήνων είναι η μεταφορά εκατοντάδων χιλιάδων πατριωτών μας από την μικρασιατική καταστροφή. Χιλιάδες συνάνθρωποι μας στοιβάζονται στα βαγόνια του σιδηρόδρομου για να γλιτώσουν από τις θηριωδίες των Τούρκων, είναι για αυτούς το τρένο της μεγάλης φυγής, της μεγάλης ελπίδας.
Το 1940 ο σιδηρόδρομος και οι σιδηροδρομικοί γράφουν το δικό τους έπος.
Όταν ήχησαν οι σειρήνες του πόλεμου, οι Ελληνικοί σιδηρόδρομοι μαζί με το προσωπικό ήταν οι πρώτοι που επιστρατεύτηκαν για να μεταφέρουν στο μέτωπο τους χιλιάδες στρατιώτες και το πολεμικό υλικό. Σε ελάχιστο χρόνο κατόρθωσαν να συγκεντρώσουν βαγόνια που ήταν διάσπαρτα στο δίκτυο και να σχηματίσουν πολεμικές αμαξοστοιχίες. Νύχτα και μέρα, άυπνοι οι σιδηροδρομικοί δίνουν την δική τους μάχη. Μόνο τον πρώτο μήνα το δίκτυο των ΣΕΚ κυκλοφορεί 2525 αμαξοστοιχίες, αριθμός που μαρτυρεί από μόνος του τη γενναιότητα των ανθρώπων αυτών. Στο βωμό της ελευθερίας και της ειρήνης η σιδηροδρομική οικογένεια έχασε από τον Οκτώβριο του 1940 έως και τον Οκτώβριο του 1944, 210 συνάδελφου της. Ο Ελληνικός σιδηρόδρομος και οι εργαζόμενοι σε αυτών για μια ακόμη φορά πρόσφεραν τα μέγιστα στην πατρίδα. Για μια ακόμη φορά κέρδισαν των θαυμασμό των ξένων κατακτητών και αυτό το μαρτυρεί το ενδιαφέρων των Γερμανών να πληροφορηθούν των αριθμό των συρμών που κινήθηκαν στην διάρκεια του πόλεμου.
Καταστροφές
Το φθινόπωρο του 1944 το 93% των μηχανών, το 98% των επιβατικών βαγονιών και το 84% των φορτηγών βαγονιών των Σιδηροδρόμων του Ελληνικού Κράτους ήταν κατεστραμμένα, όπως και το μεγαλύτερο μέρος των έργων υποδομής (γέφυρες, σήραγγες, σταθμοί).
Χρήστος Γιαννακίδης
