Με πρωτοβουλία του Νίκου Μπελαβίλα, προέδρου της εταιρείας «Ανάπλαση Αθήνας», έχει ήδη γίνει επεξεργασία πρότασης για να μπορέσει να φτάσει η γραμμή του τραμ ως το Σύνταγμα ακολουθώντας εναλλακτική διαδρομή. Από το ύψος του σταθμού του μετρό στο «Φιξ», η γραμμή του τραμ θα μπαίνει στη Συγγρού και θα φτάνει στο Σύνταγμα μέσω της λεωφόρου Αμαλίας.
Η κάλυψη του ποταμού για να δημιουργηθούν στην επιφάνειά του λεωφόροι στην Αθήνα είχε συνέπεια να έχουν φαγωθεί οι τσιμεντένιες κατασκευές. Με τα αναγκαία έργα να κοστίζουν εκατοντάδες εκατ. ευρώ η εταιρεία «Ανάπλαση Αθήνας» προτείνει να αποκαλυφθεί η κοίτη του Ιλισού σε μήκος 1,2 χλμ. και να δημιουργηθεί ένας οικολογικός διάδρομος, που θα φυτευτεί στις δύο πλευρές του και στον άξονά του θα ρέουν τα νερά του Ιλισού.
Η «τρύπα», που άνοιξε ξαφνικά τον περασμένο Μάιο στο υπαίθριο δημοτικό πάρκινγκ της Καλλιθέας και καταβρόχθισε τρία Ι.Χ., ήταν το καμπανάκι για τις αρμόδιες υπηρεσίες ώστε να γίνει ο έλεγχος των έργων κάλυψης του Ιλισού. Εφερε όμως στην επικαιρότητα και ένα πολεοδομικό «έγκλημα»: την κάλυψη του ποταμού για να δημιουργηθούν στην επιφάνειά του λεωφόροι που διευκολύνουν την κίνηση των Ι.Χ.
Οι έλεγχοι που ακολούθησαν έδειξαν ότι αρκετά σημεία του καλυμμένου ποταμού από τον κόμβο της Χαμοστέρνας ώς το Παναθηναϊκό παρουσιάζουν σοβαρή διάβρωση από τα νερά του ποταμού που συνεχίζει να ρέει στη φυσική του κοίτη, κάτω από την άσφαλτο.
Οι ράγες του τραμ εδράζονται πάνω σε τσιμεντόπλακες κατασκευής του 1955, που έχουν υποστεί φθορές και στηρίζονται σε θεμελιώσεις που έχουν μείνει στον αέρα από τις «νεροτριβιές»!
Αποκάλυψαν ακόμη ότι τα σοβαρά προβλήματα ήταν γνωστά από το 1998, πριν από την κατασκευή του συγκοινωνιακού έργου, αλλά οι μελέτες είχαν «ξεχαστεί» από τότε σε αποθήκες!
Επιβεβαιώθηκε όμως και το αλαλούμ των αρμοδιοτήτων, αφού η συντήρηση των έργων, που δεν έγινε ποτέ, ανήκε στο υπουργείο και στη συνέχεια στην ΕΥΔΑΠ, αλλά από το 2010 μεταφέρθηκε στην Περιφέρεια Αττικής, η οποία όμως δεν διαθέτει το απαιτούμενο προσωπικό και τους πόρους...
Στα τέλη Οκτωβρίου, ο υπουργός Υποδομών Χρήστος Σπίρτζης και η περιφερειάρχης Ρένα Δούρου, με βάση τις διαπιστώσεις των νέων ερευνών στην υπόγεια κοίτη του Ιλισού, πήραν την απόφαση για λόγους ασφάλειας να τερματίζουν τα δρομολόγια του τραμ στον σταθμό του Νέου Κόσμου και να μη συνεχίζουν ώς το Σύνταγμα.
Οι ανακοινώσεις τους συνοδεύτηκαν από νέες μελέτες, από τις οποίες θα καθοριστούν τα αναγκαία έργα στο θαμμένο ποτάμι, που θα κοστίσουν εκατοντάδες εκατ. ευρώ.
Σχεδόν ταυτόχρονα οι ειδικοί της νεοσύστατης εταιρείας «Ανάπλαση Αθήνας» είχαν την ιδέα να αξιοποιήσουν το «κακό» και να βρουν μια λύση με περιβαλλοντικό και πολεοδομικό πρόσημο, η οποία επιπλέον έχει χαμηλότερο κόστος.
Πρότειναν να αποκαλυφθεί η κοίτη του Ιλισού σε μήκος 1,2 χλμ. και να δημιουργηθεί ένας οικολογικός διάδρομος, από το ύψος του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, στο «Φιξ» στη Συγγρού, ώς την Αγία Φωτεινή, στη διασταύρωση της Αρδηττού με την Καλλιρρόης και τη λεωφόρο Βουλιαγμένης, όπου διατηρείται ένα από τα λίγα ανοιχτά τμήματα της κοίτης του ποταμού.
Θα έχει πλάτος 30-40 μέτρα, που θα φυτευτεί στις δύο πλευρές του και στον άξονά του θα ρέουν τα νερά του Ιλισού, δημιουργώντας έναν νέο πνεύμονα πρασίνου περίπου 20 στρεμμάτων, με χωμάτινα μονοπάτια και μικρές γωνιές για ξεκούραση, με εκτιμώμενο κόστος μόλις 3,5 εκατ. ευρώ.
«Προτείνουμε μια πράσινη και υδάτινη διαδρομή που θα έχει πολλά οφέλη για την ευρύτερη περιοχή», εξήγησε στην «Εφ.Συν.» ο καθηγητής του Πολυτεχνείου Νίκος Μπελαβίλας, με την ιδιότητα του προέδρου της εταιρείας «Ανάπλαση Αθήνας».
Η πρότασή του, που αντιμετωπίζεται θετικά από τα συναρμόδια υπουργεία Υποδομών και Πολιτισμού, θα λειτουργεί ως αντιπλημμυρικό έργο για τις γύρω περιοχές και θα είναι μια αφορμή για περίπατο από το Ζάππειο ώς το νέο μουσείο, που αναμένεται να εγκαινιαστεί σύντομα.
Η «ξεχασμένη» πρόταση
Συνδέεται με μια «ξεχασμένη» πρόταση της Εταιρείας Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων (ΕΑΧΑ), που είχε εκπονηθεί ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων και προέβλεπε την πεζοδρόμηση της Βασ. Ολγας, με εξαίρεση τα μέσα μαζικής μεταφοράς, που θα ενοποιήσει το Ζάππειο με την απροσπέλαστη σήμερα περιοχή του Ολυμπιείου και θα προσθέσει νέους κοινόχρηστους χώρους στο κέντρο της πρωτεύουσας.
Η σημαντική αυτή παρέμβαση είχε επικαιροποιηθεί το 2010 και δύο χρόνια αργότερα είχε εγκριθεί από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), αλλά στη συνέχεια έπεσε θύμα των μνημονίων, όπως η ΕΑΧΑ.
Με πρωτοβουλία του Νίκου Μπελαβίλα, συγκροτήθηκε επιτροπή μελέτης στην οποία, εκτός από τα συναρμόδια υπουργεία, συμμετέχουν εκπρόσωποι της Περιφέρειας Αττικής και του Δήμου Αθηναίων. Εχει ήδη επεξεργαστεί πρόταση για να φτάσει η γραμμή του τραμ ώς το Σύνταγμα, ακολουθώντας εναλλακτική διαδρομή. Από το ύψος του σταθμού του μετρό στο «Φιξ», η γραμμή του τραμ θα μπαίνει στη Συγγρού και θα φτάνει στο Σύνταγμα μέσω της λεωφόρου Αμαλίας.
Να σημειωθεί ότι αυτή ήταν η αρχική χάραξη, αλλά στα τέλη του 2003 και ενώ είχε στρωθεί η γραμμή, το τραμ άλλαξε πορεία και πέρασε από την Αρδηττού, λόγω των αντιρρήσεων που είχαν εκφράσει οι αρχαιολόγοι φοβούμενοι πιθανές επιπτώσεις στους Στύλους του Ολυμπίου Διός.
«Είναι καθοριστικό να φτάσει το τραμ στο Σύνταγμα», τονίζει στην «Εφ.Συν.» ο καθηγητής του Πολυτεχνείου και πρόεδρος της Εταιρείας Ακινήτων του Δημοσίου (ΕΤΑΔ) Γιάννης Πολύζος, ο οποίος το 1998 ήταν επικεφαλής της ομάδας μελέτης του έργου, που προβλέπεται να συνεχίσει την πορεία του ώς την Πατησίων και να εξυπηρετεί ένα μέρος των επιβατών που σήμερα χρησιμοποιούν τον Ηλεκτρικό.
Από τότε έχουν προστεθεί και άλλες προτάσεις, όπως η διαδρομή μέσω της πλατείας Ομονοίας, για να κινηθεί το τραμ κατά μήκος της οδού Πειραιώς, καθώς και η κάθετη γραμμή στον άξονα Γουδή-λεωφόρος Αλεξάνδρας-σταθμός Λαρίσης.
«Η πρόταση Μπελαβίλα για τον Ιλισό και την αλλαγή χάραξης της γραμμής του τραμ από τη Συγγρού ώς το Σύνταγμα είναι ενδιαφέρουσα και τολμηρή» επισημαίνει ο Γιάννης Πολύζος και προσθέτει: «Δεν μπορούμε να βασίζουμε τις μετακινήσεις μας μόνο στο μετρό, που είναι δύσκολο και ακριβό έργο. Αν υπολογίσουμε και τα χρόνια που χρειάζονται για κάθε επέκτασή του, θα περιμένουμε πολλές δεκαετίες για να λυθεί το σημερινό κυκλοφοριακό και πάλι θα υπάρχουν περιοχές χωρίς κάλυψη. Πεποίθησή μου είναι ότι χρειάζεται συνδυασμός όλων των μέσων, με ραχοκοκαλιά το μετρό και συμπληρωματικό ρόλο για τραμ, Προαστιακό, λεωφορεία. To σημαντικό είναι να μειώσουμε δραστικά τις μετακινήσεις με τα Ι.Χ. και να ακολουθήσουμε τις αρχές της βιώσιμης κινητικότητας, όπως έχει ήδη γίνει με επιτυχία στο Παρίσι, το Λονδίνο και άλλες μεγάλες πόλεις της Ευρώπης».
Το θάψιμο του ποταμού
«Σήμερον θάπτομεν τον Ιλισόν» είχε πει το φθινόπωρο του 1939 ο δικτάτορας Μεταξάς βάζοντας τον θεμέλιο λίθο των πρώτων έργων κάλυψης του ποταμού, που έγινε στο όνομα της... καταπολέμησης των κουνουπιών!
Ηταν μόνον η αρχή για τις ολέθριες παρεμβάσεις, οι οποίες ώς τα μέσα της δεκαετίας του 1960 τον μετέτρεψαν στις σημερινές λεωφόρους Μιχαλακοπούλου, Β. Κωνσταντίνου και Καλλιρρόης. Διασώζονται μόνο κάποια τμήματά του στα όρια του μελλοντικού Πάρκου Γουδή και του αρχαιολογικού χώρου στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, καθώς και στις εκβολές του στο Μοσχάτο. Αφανίστηκαν και τα πέτρινα γεφύρια που είχαν κατασκευαστεί τον 19ο αιώνα.
Το ιστορικό ποτάμι, που περιγράφει ο Πλάτωνας με μοναδικό τρόπο στον «Φαίδρο», πηγάζει από τον Υμηττό και στο ύψος της Καλλιθέας εκτρέπεται στον Κηφισό από όπου συνεχίζουν την κοινή ροή τους ώς το Φάληρο. Στις όχθες του, ώς τη δεκαετία του 1939, λειτουργούσαν ταβερνάκια και χώροι θεαμάτων.
«Είναι γραμμές ζωής», είχε πει χαρακτηριστικά το 1981 ο τότε υπουργός Αντώνης Τρίτσης, αναδεικνύοντας τη μεγάλη περιβαλλοντική και πολεοδομική αξία του Ιλισού και του Κηφισού.
Πρότεινε τη διατήρησή τους στην αρχική μορφή τους, αλλά οι παρεμβάσεις του δεν έπιασαν τόπο, καθώς τις δύο επόμενες δεκαετίες ακολούθησε η κάλυψη του Κηφισού, ο οποίος από τις Τρεις Γέφυρες ώς τη θάλασσα μετατράπηκε σε αυτοκινητόδρομο στο όνομα της αντιμετώπισης του κυκλοφοριακού.
Χαρά Τζαναβάρα
efsyn.gr
