Δεκαετία ’20. Το τρένο της γραμμής Λαύριο – Άγιοι Ανάργυροι περνάει από την Νέα Φιλαδέλφεια. Το τρένο-«θηρίο» όπως το αποκαλούσαν λόγω του πυκνού καπνού που έβγαζε η ατμομηχανή, έχει αφήσει τα «σημάδια» του ακόμη και σήμερα στην πόλη μας.
Υπάρχουν γραμμές του τρένου στην οδό Λαυρίου (ονομασία λόγω της γραμμής). Στην «Μάδυτο» Νέας Φιλαδέλφειας υπήρχε μάλιστα ομώνυμος σταθμός.
Η σιδηροδρομική γραμμή Λαυρίου – Αγίων Αναργύρων ήταν σιδηροδρομική γραμμή μετρικού εύρους που λειτούργησε το 1885, αρχικά ως διακλάδωση της γραμμής Αθηνών – Κηφισιάς των Σιδηροδρόμων Αττικής (Σ.Α.) από το Ηράκλειο. Οι Σ.Α. δημιουργήθηκαν ως αντισταθμιστικό όφελος προς το Δημόσιο από την μητρική τους εταιρεία, την Ελληνική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου (Ε.Ε.Μ.Λ.), έναντι της εκμετάλλευσης κοιτασμάτων της Λαυρεωτικής (η σύμβαση υπογράφηκε το 1882), και μάλιστα το τμήμα Λαυρίου – Δασκαλιού προηγήθηκε χρονικά και λειτούργησε ως αμιγώς βιομηχανική γραμμή προ της ολοκληρώσεως του δικτύου και της ενάρξεως της εμπορικής κυκλοφορίας.
Με την αναδιάρθρωση των συγκοινωνιών στην Αθήνα στα μέσα της δεκαετίας του 1920, η μεν αστικού χαρακτήρα γραμμή Κηφισιάς περιήλθε στην Ηλεκτρική Εταιρεία Μεταφορών του Ομίλου Πάουερ & Τράξιον για να ενταχθεί στο κανονικού εύρους σύστημα μετρό της Αθήνας (σημερινή γραμμή 1), η δε διακλάδωση Λαυρίου, ως προαστιακού χαρακτηρα, στους Σιδηροδρόμους Πειραιώς – Αθηνών – Πελοποννήσου (Σ.Π.Α.Π.), λόγω συμβατότητας του εύρους, οι οποίοι την επέκτειναν το 1929 από το Ηράκλειο έως τους Αγίους Αναργύρους, προκειμένου να εξασφαλισθεί η προσπέλαση στους Κεντρικούς Σταθμούς Αθήνας και Πειραιά.
Η επιβατική λειτουργία της γραμμής ανεστάλη το 1957 και η οριστική κατάργησή της επήλθε το 1962 με την αποκοπή της από τη Νέα Εθνική Οδό Αθηνών – Θεσσαλονίκης στο ύψος της Νέας Φιλαδελφείας. Η γραμμή ανήκει σήμερα στην Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου (Κ.Ε.Δ.).
Σήμερα, διατηρούνται αρκετά απομεινάρια της γραμμής:
-Στους Αγίους Αναργύρους (περιοχή Ανάκασα) η παλιά χάραξη της γραμμής είναι η οδός Γεωργίου Παπανδρέου.
-Σταυρώνοντας τον Κηφισό, στην Νέα Φιλαδέλφεια υπάρχουν ακόμα κάποιες σιδηροτροχιές. Η οδός Λαυρίου παίρνει το όνομά της επειδή κάποτε ήταν η σιδηροδρομική γραμμή που εξυπηρετούσε το Λαύριο.
-Στο Νέο Ηράκλειο, η χάραξη της γραμμής είναι οι σημερινές οδοί Ιφιγενείας και Μαρίνου Αντύπα.
-Στην οδό Λαυρίου (σύνορα Αγίας Φιλοθέης – Αλσούπολης) υπάρχουν ακόμα σιδηροτροχιές και ένα μικρό σιδηροδρομικό γεφυράκι ανέπαφο στην νησίδα.
-Στην οδό Καποδιστρίου (Φιλοθέη) και Παλαιολόγου / Παπανικολή (Χαλάνδρι) υπάρχουν ακόμα οι ράγες, θαμμένες στο χώμα αλλά σε κάποια σημεία που αυτό έχει διαβρωθεί, είναι ορατές.
-Το κτίριο του σταθμού Χαλανδρίου σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση δίπλα σε έναν χώρο αθλοπαιδιών κοντά στην εκκλησία της Αγίας Άννας.
-Στον Γέρακα, η χάραξη της γραμμής είναι η σημερινή οδός Θεσσαλονίκης. Το κτίριο του σταθμού είναι τα δημοτικά αποδυτήρια στον χώρο άθλησης στην κεντρική πλατεία. Ράγες είναι ορατές απέναντι από το αστυνομικό τμήμα.
-Στην Παιανία, οι ράγες σώζονται στην περιοχή της Αγίας Μαρίνας. -Στον χώρο του παλιού σταθμού, το κτίριο λειτουργεί ως παιδικός σταθμός. Οι ράγες μέσα στον σταθμό ήταν ορατές μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990, οπότε καλύφθηκαν για να κατασκευαστεί παιδική χαρά. Είναι όμως ορατές στην νησίδα της οδού Αττικής.
Το κτίριο του σταθμού Κορωπίου σώζεται, αλλά σε πολύ κακή κατάσταση.
-Στο Μαρκόπουλο, το κτίριο του σταθμού έχει περιστασιακά λειτουργήσει ως καφετέρια – εστιατόριο. Μπροστά του, στον χώρο του σταθμού υπάρχουν ράγες και ένα τρένο, με επικεφαλής ατμομηχανή Breda, σε κακή όμως κατάσταση.
-Το τμήμα από Καλύβια έως Πέτα Κουβαρά, λειτουργεί περιστασιακά ως μουσειακός σιδηρόδρομος από την ΕΜΣΑ (Εταιρεια Μουσειακών Σιδηροδρόμων Αττικής) με τη χρήση δρεζινών Δ44 και Δ7, που προέρχονται από τους Σιδηρόδρομους Θεσσαλίας.
-Στην Κερατέα, σώζεται το κτίριο του σταθμού και μπροστά του υπάρχουν ακόμα 2 εμπορικά βαγόνια που έχουν ξεμείνει εκεί. Η χάραξη νότια της Παιανίας είναι ουσιαστικά ανέπαφη, αν και σε πολλά σημεία οι ράγες έχουν κλαπεί από αθίγγανους. Σώζονται αρκετές γέφυρες, αναχώματα κ.τ.λ., κάποια σε πολύ καλή (ίσως και λειτουργική) κατάσταση, άλλα σε χειρότερη.
-Στο Δασκαλειό, το μικρο κτίριο του σταθμού υπάρχει και έχει αναπαλαιωθεί.
-Στο Θορικό υπάρχουν ράγες και μια σιδηροδρομική γέφυρα στην είσοδο του αλιευτικού καταφυγίου. Το κτίριο του σταθμού είναι σε επικίνδυνα κακή κατάσταση.
-Μέσα στο Λαύριο, η χάραξη είναι ανέπαφη. Ράγες υπάρχουν μέχρι περίπου το ύψος του εθνικού σταδίου. Όλα τα κτίρια του σταθμού σώζονται σε καλή κατάσταση. Το κεντρικό κτίριο στεγάζει τον πολιτιστικό σύλλογο Κρητών, το εστιατόριο σήμερα είναι fast food.
Η κατοικία του σταθμάρχη παραμένει κλειδωμένη, αλλά διατηρείται σε καλή κατάσταση. Στον χώρο που κάποτε ήταν οι ράγες, υπάρχει μια παροπλισμένη αυτοκινητάμαξα, μια από αυτές που λειτουργούσαν την γραμμή τα τελευταία της χρόνια, για να θυμίζει το παρελθόν της γραμμής.
filadelfia-xalkidona.gr
