Όταν δεν είναι απασχολημένοι με το να παραπονιούνται για το χαοτικό Brexit, οι Βρετανοί έχουν να "θρηνήσουν” για κάτι ακόμη που τους προκαλεί ντροπή. Η σιδηροδρομική γραμμή Crossrail του Λονδίνου, ύψους 17,6 δισ. στερλίνων (22 δισ. δολ.), είχε ως στόχο να ολοκληρωθεί αυτό το μήνα, αλλά δεν θα γίνει αυτό.
Τη Δευτέρα, οι αρχές του Λονδίνου επιβεβαίωσαν ότι η σιδηροδρομική γραμμή που συνδέει το αεροδρόμιο Χίθροου στα δυτικά με την Κάναρι Γουάρφ στα ανατολικά θα χρειαστεί επιπλέον χρηματοδότηση έως και 2 δισ. στερλίνες (από τα 15 δισ. στερλίνες περίπου που υπολογίζονταν αρχικά). Η ήδη αναθεωρημένη ημερομηνία έναρξης το φθινόπωρο 2019 ενδέχεται να μην επιτευχθεί. Οι κριτικοί χαρακτήρισαν τα σφάλματα της γραμμής Crossrail ως "καταστροφή" και "σκάνδαλα". Ο πρόεδρος του έργου Sir Terry Morgan παραιτήθηκε. Αλλά είναι στην πραγματικότητα το μεγαλύτερο κατασκευαστικό έργο της Ευρώπης τόσο μεγάλη αποτυχία; Μέχρι στιγμής, δεν είναι ούτε καν κοντά στο να χαρακτηριστεί ως αποτυχία.
Οι σιδηρόδρομοι, τα αεροδρόμια, οι γέφυρες και οι αίθουσες συναυλιών, που συχνά κοστίζουν πάνω από ένα δισ. δολάρια, απογοητεύουν τόσο συχνά ως προς τους χρόνους υλοποίησης αλλά και τη χρηματοδότηση, που οι ακαδημαϊκοί λένε ότι υπακούουν σε έναν απαράβατο νόμο: "Μεγαλύτερος προϋπολογισμός, μεγαλύτερή χρονική διάρκεια, λιγότερα οφέλη, ξανά και ξανά" όπως λέει ο ακαδημαϊκός Bent Flyvbjerg του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Με κάποια αιτιολόγηση. Η πιθανότητα υπέρβασης του κόστους σε αυτά τα projects είναι περίπου 90%. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε τα μεγάλα οικοδομικά σχέδια.
Φυσικά, τα μεγάλα έργα υποδομής παρέχουν άφθονη τροφή για τους κυνικούς. Τα σύγχρονα συστήματα ρύθμισης και προγραμματισμού υποδηλώνουν ότι η βραδύτητα είναι προκαθορισμένη, ενώ η κατασκευή μπορεί να είναι εξαιρετικά δαπανηρή εν μέρει λόγω της χαμηλής παραγωγικότητας και της αναζήτησης ενοικίασης. Τα έργα των σιδηροδρόμων κατά κανόνα κοστίζουν 40% περισσότερο από τον προϋπολογισμό, σύμφωνα με τον Flyvbjerg, ενώ τα φράγματα τείνουν να κοστίζουν περίπου διπλάσια από τα προβλεπόμενα. Μερικές φορές ακόμη και αυτά τα ποσά, μπορεί να φαίνονται σαν ευκαιρίες.
Μεγαλύτερο συνήθως δεν σημαίνει καλύτερο
Σχεδόν όλα τα μεγάλα έργα υποδομής υπερβαίνουν τον προϋπολογισμό
Σκεφτείτε το νέο διεθνές αεροδρόμιο του Βερολίνου - BER - το οποίο προοριζόταν να ανοίξει το 2012, αλλά δεν θα ξεκινήσει να διακινεί επιβάτες μέχρι το 2020. Τα έξοδα που εκτιμήθηκαν αρχικά στα 2 δισ. ευρώ έχουν αυξηθεί σε περισσότερα από 7 δισ. ευρώ. Η Γερμανία, της οποίας η διεθνής φήμη για την ακρίβεια και την αποτελεσματικότητα μερικές φορές μπερδεύει όσους από εμάς ζούμε εδώ, δείχνει ότι οι αγώνες της Βρετανίας για τις δαπανηρές υποδομές δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση μοναδική περίπτωση.
Μια λίστα πρόσφατων "ακριβών και δυσβάστακτων" έργων της Γερμανίας περιλαμβάνει την αίθουσα συναυλιών του Αμβούργου Elbphilharmonie, τον σιδηροδρομικό σταθμό της Στουτγάρδης και την έδρα του πρακτορείου πληροφοριών BND. Στις ΗΠΑ, το πρόγραμμα σήραγγας Big Dig της Βοστώνης αξίζει σίγουρα μια θέση στη λίστα με τα κακόφημα μεγαλεπήβολα σχέδια.
Συγκριτικά, τα προβλήματα του Crossrail - τουλάχιστον αυτά που γνωρίζουμε - φαίνονται διαχειρίσιμα. Μέχρι στιγμής, ο συνολικός προϋπολογισμός έχει αυξηθεί κατά 11% σε σύγκριση με τον στόχο που συμφωνήθηκε πριν από μια δεκαετία. Αυτό δεν είναι μικρό επίτευγμα λόγω της πολυπλοκότητας της μηχανικής και του αριθμού των ενδιαφερομένων μερών. Από το ξεκίνημα του τούνελ το 2012, οκτώ γιγαντιαίες βαριές μηχανές έχουν σκάψει 42 χιλιόμετρα νέων σιδηροδρομικών σηράγγων έως 40 μέτρα κάτω από την πρωτεύουσα. Οι μηχανικοί έχουν επίσης ολοκληρώσει σχεδόν 10 νέους σταθμούς σε μία από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της Ευρώπης, διατηρώντας παράλληλα την αναστάτωση του κοινού στο ελάχιστο.
Το σκάψιμο της σήραγγας αποδείχθηκε το εύκολο κομμάτι. Το να κάνουν τις αμαξοστοιχίες να αναγνωρίζουν τρία διαφορετικά συστήματα σηματοδότησης κατά μήκος της διαδρομής ήταν πιο δύσκολο και οι δοκιμές δεν έχουν ολοκληρωθεί. Αυτό δεν είναι τόσο ασυνήθιστο. Η "μοναδικότητα" ενός μεγάλου έργου είναι συχνά αυτό που του προκαλεί προβλήματα επειδή οι μηχανικοί δεν μπορούν να αντιγράψουν αυτό που έχουν κάνει πριν. Κάποιες φαινομενικά ασήμαντες λεπτομέρειες μπορούν να καταλήξουν στην εκτροπή ολόκληρου του project. Στο BER, ένα κακoσχεδιασμένο σύστημα πυρασφάλειας ήταν το κύριο πρόβλημα.
Τα μικρότερα, λιγότερο δημοφιλή δημόσια έργα είναι συχνά ασφαλέστερα οικονομικά από εκείνα που κερδίζουν βραβεία αρχιτεκτονικής ή καταγράφουν νέα ρεκόρ. Το ίδιο ισχύει και στον ιδιωτικό τομέα, όπου η Airbus SE και η Boeing Co. έχουν μάθει ότι η αυξημένη καινοτομία - παρέχοντας νέες μηχανές σε υπάρχοντα αεροσκάφη - είναι λιγότερο επικίνδυνη από ό,τι τα τεράστια νέα έργα όπως το A380 και το 787.
Παρόλα αυτά, αν και δεν θα ήταν σωστό να αποκλείσουμε περαιτέρω καθυστερήσεις και υπερβάσεις κόστους στο Crossrail, θα ήταν κρίμα αν τα λάθη του αποδεικνύονταν το τέλος των φιλόδοξων επενδύσεων στις υποδομές. Οι επενδυτές του Eurotunnel πιθανώς μετανιώνουν που η Γαλλία και η Βρετανία έχτισαν μια διασταύρωση κάτω από τη Μάγχη. Το κόστος κατασκευής ήταν 80% πάνω από τον προϋπολογισμό. Αλλά όλοι εμείς οι υπόλοιποι είμαστε ευτυχείς που υπάρχει. Η Ditto, η Όπερα του Σίδνεϊ, κόστιζε 1.400% περισσότερο από ό,τι έπρεπε και άξιζε κάθε σεντ.
Αντί να συρρικνώνουμε τα μεγάλα όνειρα, θα πρέπει να μάθουμε από τα λάθη. Ο Flyvbjerg συνιστά τη διάσπαση μεγάλων έργων σε λιγότερο επικίνδυνα κομμάτια. Η διαφάνεια όσον αφορά το κόστος και τις τυχόν υπερβάσεις είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της εμπιστοσύνης του κοινού. Η φαινομενικά ετοιμόρροπη υπόθεση για τη σιδηροδρομική σύνδεση υψηλής ταχύτητας που θα συνδέει το Λονδίνο με το Μπέρμιγχαμ και το Μάντσεστερ έχει, για παράδειγμα, υπονομευθεί από ισχυρισμούς ότι θα μπορούσε να καταλήξει να κοστίζει διπλάσια από τις ήδη υπερβολικές προβλέψεις των 56 δισ. στερλίνων.
Αν θέλουμε να ανταποκριθούμε στις προσδοκίες των 7,6 δισ. κατοίκων του πλανήτη, ενώ θα εμποδίζουμε και θα προσαρμοζόμαστε στην κλιματική αλλαγή, θα χρειαστούμε τρισεκατομμύρια δολάρια αυτόν τον αιώνα. Και μερικά από αυτά θα πρέπει να χρηματοδοτήσουν μεγάλα έργα. Η γραμμή Crossrail δείχνει ότι με πολιτική βούληση και άφθονο κεφάλαιο, οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν αρκετά εξαιρετικά πράγματα. Δυστυχώς, όμως, αυτό συνήθως δεν είναι τόσο γρήγορο και φθηνό, όπως ίσως επιθυμούμε.
Του Chris Bryant
capital.gr
