Όταν η γη ήταν ακόμη μια τεράστια ανεξερεύνητη σφαίρα με αχανείς ερήμους, δύσβατες ορεινές εκτάσεις, ατελείωτα στρέμματα καλλιεργήσιμων περιοχών, ο από μηχανής θεός που έδωσε τη δυνατότητα πρόσβασής τους ήταν ένα καινούργιο μέσο μεταφοράς το οποίο προκάλεσε έκπληξη και φόβο. Οι Άγγλοι αγρότες του 1830 είδαν με δέος ένα σιδερένιο θηρίο να εμφανίζεται από το πουθενά βγάζοντας καπνούς και εκκωφαντικούς θορύβους. Ακόμη μεγαλύτερη ήταν η απορία τους όταν πρόσεξαν στα παράθυρα των βαγονιών που έσερνε η ατμομηχανή, ανθρώπινα πρόσωπα. Δεν υπήρχε περίπτωση να φανταστούν ότι εκείνη τη στιγμή γίνονταν μάρτυρες στο ταξίδι του πρώτου επιβατηγού τρένου στην παγκόσμια ιστορία.
Οι υπερδυνάμεις της εποχής όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Ρωσία εκμεταλλεύτηκαν τη νέα τεχνολογία για να διευκολυνθεί η μεταφορά προϊόντων και ταξιδιωτών. Κατασκεύασαν τόσο στη χώρα τους όσο και στις αποικίες που κατείχαν εκατομμύρια χιλιόμετρα από ράγες. Οι ιθαγενείς και οι Ευρωπαίοι άποικοι της Ασίας, της Αυστραλίας και της Αφρικής που συνήθιζαν να μετακινούνται με εδώδιμα τετράποδα, αγκάλιασαν εύκολα την ιδέα του γρήγορου, άνετου ταξιδιού. Για τους ίδιους λόγους, η κυβέρνηση και οι ιδιώτες της Αμερικής έδωσαν προτεραιότητα στην κατασκευή σιδηροδρόμων.
Η νέα εφεύρεση ήταν έμπνευση για κάθε κλασικό λογοτέχνη. Ο Φιλέας Φονγκ του Ιούλιου Βερν διέσχισε τον κόσμο σε 80 μέρες χρησιμοποιώντας το τρένο. Ο Λέων Τολστόι έδωσε τραγικό τέλος στην Άννα Καρένινα αναγκάζοντάς την να αυτοκτονήσει στις γραμμές του. Ακόμη και η Αγκάθα Κρίστι φαντάστηκε το πιο διάσημο έγκλημα του κόσμου στο υπερπολυτελές τρένο Orian Express. Ζωγράφοι, ποιητές, φωτογράφοι, κινηματογραφιστές από όλο τον κόσμο έγιναν οι μεγαλύτεροι διαφημιστές του!
Στην Ελλάδα, το πρώτο δρομολόγιο εγκαινιάστηκε το 1869 στη γραμμή Αθηνών-Πειραιώς. Οι εγκαταστάσεις και τα δικαιώματα ανήκαν στην «Εταιρεία του απ’ Αθηνών εις Πειραιά σιδηροδρόμου». Όλες οι γραμμές που λειτούργησαν τα πρώτα χρόνια στην Ελλάδα ανήκαν σε ιδιώτες. Ορίστηκαν λεπτομερείς κανονισμοί που εφαρμόστηκαν από όλους ανεξαιρέτως ώστε και τα δρομολόγια να διεξάγονται στην ώρα τους και οι υπηρεσίες να αναβαθμίζονται σταδιακά. Το 1880 η κυβέρνηση Τρικούπη αποφάσισε την κατασκευή σιδηροδρομικού δικτύου που θα συνέδεε την πρωτεύουσα με τις μεγάλες πόλεις και τα λιμάνια της Ελλάδας. Το επόμενο στάδιο συζητήσεων περιλάμβανε τη σύνδεση του ελληνικού δικτύου με τρένα των μεγάλων Ευρωπαϊκών χωρών.
Την ίδια εποχή που κορυφαίοι σχεδιαστές έψαχναν τρόπους να προσαρμόσουν το σιδηροδρομικό δίκτυο στις πεδιάδες και τα απόκρημνα βουνά της Ελλάδας, ο υπόλοιπος κόσμος προσάρμοζε τα τρένα στις ανάγκες των εκκεντρικών πλουσίων του.
Το εξπρές της Ανατολής (Orient Express) ήταν το πρώτο διηπειρωτικό τρένο που εκτελούσε το δρομολόγιο Παρίσι-Κωνσταντινούπολη διανύοντας 2.740 χιλιόμετρα. Η πολυτέλεια που πρόσφερε στους επιβάτες του ήταν μυθική: Εστιατόρια επενδυμένα με μπλε βελούδο και φύλλα χρυσού, χειροποίητα έπιπλα στις κλινάμαξες, γαλλική σαμπάνια και ρώσικο χαβιάρι, εδέσματα από τους καλύτερους chefs. Το Orian express φιλοξένησε όλους όσους πίστευαν ότι το αίμα έχει χρώμα γαλάζιο..
Οι ανώτερες τάξεις των Ινδών ταξίδευαν με το «Τρένο των Μαχαραγιάδων», ένα παλάτι πάνω σε ρόδες όπως χαρακτηρίστηκε. Αντίστοιχη πολυτέλεια απολάμβαναν οι ταξιδιώτες του «Γαλάζιου Τρένου» στη διαδρομή Κέιπ Τάουν – Πρετόρια της Νοτίου Αφρικής. Ο Υπερσιβηρικός που έφτανε από τη Μόσχα στο Πεκίνο, εντυπωσίαζε κυρίως με τις διαδρομές στις παγωμένες τούνδρες και το λυκόφως που έριχναν οι Λευκές Νύχτες της Σιβηρίας.
Παρόλο που ο σκοπός κατασκευής σιδηροδρόμων ήταν η εύκολη και γρήγορη μετακίνηση σε εποχές που το αυτοκίνητο φάνταζε μακρινό όνειρο, οι αποβάθρες του τρένου στοίχειωσαν από ανθρώπινα συναισθήματα. Για κάποιους ήταν το εισιτήριο μιας νέας ζωής σε άλλη χώρα, για άλλους εξέφραζε την πίκρα του αποχαιρετισμού, για τους στρατιώτες συμβόλιζε την πορεία προς την αιώνια δόξα, για τους εναπομείναντες την ελπίδα της επιστροφής. Μέσα από τους καπνούς της μηχανής αναδύθηκε ο σύγχρονος ρομαντισμός.
Το 1970 ιδρύθηκε ο Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδας. Ο Ο.Σ.Ε. εκτός της αναβάθμισης στις μηχανές και τα βαγόνια, επιμελήθηκε τη διεύρυνση-συντήρηση των γραμμών σε όλη την περιφέρεια αλλά και τη διαφύλαξη της ιστορίας των τρένων σε ειδικού ενδιαφέροντος μουσεία. Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα είναι επισκέψιμα τα παρακάτω μουσεία:
ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Το Σιδηροδρομικό Μουσείο Αθηνών ή αλλιώς και Μουσείο των Ελληνικών Σιδηροδρόμων, αφού αποτελεί και το μεγαλύτερο σιδηροδρομικό Μουσείο της Ελλάδας, ιδρύθηκε το 1979. Αποτελείται από δύο κύρια κτίρια και τον προαύλιο χώρο που έχει διαμορφωθεί για υπαίθριες εκδηλώσεις, όπου περιλαμβάνεται και το παιδικό ψυχαγωγικό τραίνο. Η είσοδος και οι ξεναγήσεις στο Μουσείο είναι ΔΩΡΕΑΝ. Ο εκθεσιακός χώρος του Μουσείου των Ελληνικών Σιδηροδρόμων εκτείνεται σε έξι αίθουσες.
ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ-ΚΟΡΔΕΛΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Ιδρύθηκε το 2000 και στεγάζεται στο αναπαλαιωμένο κτίριο του 1894 στην περιοχή Διαλογής Κορδελιού, την ιστορική «Στρατιωτική Στάση», ενός μικρού Σιδηροδρομικού Σταθμού με σημαντική ιστορία. Στον περίβολο του Μουσείου σταθμεύει ένα από τα πιο διάσημα βαγόνια του «Orient Express». Το βαγόνι αυτό, μετά από παραχώρηση του ΟΣΕ, ανακαίνισαν οι «Φίλοι του Σιδηρόδρομου Θεσσαλονίκης». Το Μουσείο είναι ιδανικός χώρος επίσκεψης παιδιών, εφόσον τους προσφέρει τη δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με Μηχανοκίνητη και Χειροκίνητη Δραιζίνα.
ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΡΕΝΩΝ ΔΡΑΜΑΣ
Το νεότερο μέλος που προστέθηκε πρόσφατα στην οικογένεια των Σιδηροδρομικών Μουσείων είναι το Μουσείο Τρένων Δράμας με την υποστήριξη της Λέσχης Σιδηροδρομικών και Φίλων Σιδηροδρόμου Δράμας «Ήφαιστος».Τα εγκαίνια του πραγματοποιήθηκαν τον Ιούνιο 2007. Η Λέσχη ανέλαβε το δύσκολο έργο της συλλογής εκθεμάτων και την προώθηση του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής σε διαδρομές με τρένο.
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΩΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
Είναι το μοναδικό στο είδος του υπαίθριο μουσείο στην Ελλάδα και είναι γνωστό σε όλους τους φίλους των Σιδηροδρόμων ανά τον κόσμο. Ιδρύθηκε το Σεπτέμβριο του1986, αλλά λόγω του καταστρεπτικού σεισμού που έπληξε την Καλαμάτα το ίδιο διάστημα η ολοκλήρωσή του έγινε το 1990. Ο χώρος που επιλέχθηκε για να δημιουργηθεί το ανοιχτό αυτό μουσείο – εκθετήριο, ήταν ο παλαιός σταθμός «Καλαμάτα - Λιμήν», καθώς και η γειτονική έκταση του ΟΣΕ που την εποχή του ατμού ήταν χώρος με καρβουναποθήκες. Καταλαμβάνει συνολική έκταση 54 στρεμμάτων σε ένα από τα πιο κεντρικά σημεία της πόλης. Σαν πάρκο, πέραν των σιδηροδρομικών εκθεμάτων που περιλαμβάνει, διαθέτει γήπεδο μπάσκετ και βόλεϊ αλλά και άλλες εγκαταστάσεις για την ψυχαγωγία των παιδιών.
ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
Iδρύθηκε το 2006 μέσα από την ολοκλήρωση της συνεργασίας του ΟΣΕ και του Θεσσαλικού Συλλόγου Σιδηροδρομικών με τον Δήμο Βόλου, τον πολιτιστικό φορέα «Φίλοι των Τρένων» της Θεσσαλίας και μελών του Συλλόγου Φίλων του Σιδηροδρόμου (ΣΦΣ). Επιδίωξή των ιδρυτικών μελών του Μουσείου, είναι να παραμένει ανοικτό στο κοινό για επισκέψεις, αλλά να αναδειχθεί και η εμβέλειά του ως ένας χώρος εκδηλώσεων, ομιλιών, διαλέξεων, προβολών ταινιών με σχετικό υλικό. Το Σιδηροδρομικό Μουσείο Θεσσαλίας στεγάζεται στον πρώτο όροφο του κτιρίου του Σιδηροδρομικού Σταθμού του Βόλου, που χτίστηκε το 1882, σε σχέδια του Εβαρίστο Ντε Κίρικο. Το άγαλμα της θεάς Αθηνάς σε συνδυασμό με την καλλιτεχνική υπογραφή του Εβαρίστο Ντε Κίρικο, του προσδίδει μια μοναδικότητα η οποία εκφράζεται και μετά την μετατροπή του σε μουσείο.
Όσο η Ελλάδα πάλευε με την κατασκευή σιδηροδρόμου σε όλη της την επικράτεια, οι Άγγλοι εγκαινίασαν τα υπόγεια τρένα μέσα από σήραγγες. Η λειτουργία του ΜΕΤΡΟ βασίστηκε στη μηχανική των παραδοσιακών τρένων με ηλεκτροκίνηση και εφαρμόζεται στο Λονδίνο από το 1863! Πρωτοπόροι υπήρξαν Βρετανοί και Γάλλοι κατασκευάζοντας τη μεγαλύτερη σήραγγα του κόσμου. Η Σήραγγα της Μάγχης έχει μήκος 50 χιλιόμετρα, τα 38 εκ των οποίων βρίσκονται 45 μέτρα κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας! Η σήραγγα θεωρείται ένα από τα 7 θαύματα του σύγχρονου κόσμου. Τα τρένα μεταφέρουν επιβάτες, φορτηγά και λεωφορεία διασχίζοντας τον πορθμό της Μάγχης σε 35 λεπτά.
Με την ίδια ταχύτητα ταξιδεύει και το ελληνικό Intercity (160 χλμ/ώρα) μειώνοντας τη 8ωρη παλαιότερα διαδρομή Αθηνών-Θεσσαλονίκης σε 4.30 ώρες. Κρίνοντας από τα ρεκόρ ταχυτήτων τρένων προηγμένων χωρών που φτάνουν τα 500 χλμ/ώρα, μάλλον σύντομα η Ελλάδα θα είναι ένας προορισμός που θα δίνει την ευκαιρία στον επισκέπτη της Αθήνας να πεταχτεί για έναν καφέ στη Δράμα και να γυρίσει αυθημερόν!
Σε αντιδιαστολή με την ταχύτητα βρίσκεται ο προβληματισμός του 21ου αιώνα για το περιβάλλον. Εδώ, πρωτοστατεί η Ιαπωνία: στα τέλη του 2008 προγραμματίζει να κυκλοφορήσει το πρώτο οικολογικό τρένο του κόσμου που θα καταναλώνει το 1/3 των καυσίμων ενός συμβατικού τρένου, χρησιμοποιώντας την υψομετρική διαφορά των γραμμών ώστε να εξοικονομεί ενέργεια.
Η εξέλιξη ανάμεσα στο «Μουτζούρη», το παραδοσιακό τρενάκι του Πηλίου ή τον «Οδοντωτό» των Καλαβρύτων με τις υπερσύγχρονες ταχείες είναι τεράστια. Μερικές απολαύσεις όμως παραμένουν απαράλλαχτες. Εναέρια, υπόγεια ή επίγεια τα τρένα παρέχουν άνεση και ασφάλεια σε μεγάλο βαθμό. Τέρπουν το βλέμμα με ένα καλειδοσκόπιο εικόνων. Διασχίζουν εκτάσεις παρθένες από κάθε άλλο μέσο μεταφοράς. Κάνουν το ταξίδι μια περιπέτεια που ξεκινάει από την αρχή της διαδρομής και όχι από την άφιξη στον προορισμό…
Κείμενο: Σοφία Μπουρνατζή
Πληροφορίες:
www.kathimerini.gr
http://www.phys.uoa.gr/~nektar/history/tributes/wonders_of_the_world/modern.htm
www.ose.gr
www.wikipedia.gr
www.asda.gr
http://perivallonsos.blogspot.com/2008/08/roller-coasters.html
Πηγή: pass2greece.gr
Πηγή εικόνας: homohominus.net
