Από 1/1/2017 τίθεται σε εφαρμογή ο Εθνικός Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) ο οποίος -όπως αναφέρεται στην περιγραφή των θεμελιωδών αρχών του- πρέπει να λειτουργεί για όλους με ενιαίους κανόνες, χωρίς διάκριση.
Βασικό επίτευγμα του νομοσχεδίου είναι ότι όλοι οι εργαζόμενοι, συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων υπάλληλων και των στρατιωτικών, εντάσσονται για κύρια σύνταξη στον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης.
Στον ΕΦΚΑ εντάσσονται, οι τακτικοί και μετακλητοί υπάλληλοι και λειτουργοί, οι τακτικοί και μετακλητοί υπάλληλοι της Βουλής, των ΝΠΔΔ και των ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού, οι ιερείς και οι υπάλληλοι των εκκλησιαστικών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, των Ενόπλων Δυνάμεων, των Σωμάτων Ασφαλείας και του Πυροσβεστικού Σώματος.
Στο πλαίσιο του ΕΦΚΑ καθιερώνονται ενιαίοι κανόνες καταβολής εισφορών στο 20% του εισοδήματος. Από 1/1/2017 το συνολικό ποσοστό εισφοράς σύνταξης στον ΕΦΚΑ ασφαλισμένου και εργοδότη ορίζεται σε 20% επί των συντάξιμων μηνιαίων αποδοχών .
Ωστόσο, και παρά τη βούληση για δημιουργία κοινών κανόνων για όλους τους ασφαλισμένους, διατηρούνται οι επιμέρους κανόνες και προϋποθέσεις συνταξιοδότησης που ισχύουν μέχρι σήμερα.
Για τις προϋποθέσεις θεμελίωσης σύνταξης εξ ιδίου δικαιώματος, καθώς και για τα όρια ηλικίας καταβολής της σύνταξης, εξακολουθούν να έχουν εφαρμογή οι οικείες διατάξεις της συνταξιοδοτικής νομοθεσίας του κάθε ταμείου, όπως αυτές ισχύουν κατά την ημερομηνία έναρξης ισχύος του νόμου αυτού.
Η ενοποίηση όμως των ασφαλιστικών ταμείων, θα έπρεπε να συνοδεύεται από ενοποίηση των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης για όλα τα ταμεία, ενοποίηση δηλαδή των απαιτουμένων κατά περίπτωση ηλικιακών και χρονικών προϋποθέσεων για την θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος διατηρώντας φυσικά, τις όποιες ιδιαιτερότητες απαιτεί η φύση και οι συνθήκες απασχόλησης των διάφορων κλάδων.
Η θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος εξακολουθεί να ορίζεται από τους επιμέρους κανόνες και προϋποθέσεις του κάθε ταμείου με αποτέλεσμα να διαιωνίζονται οι διακρίσεις και αδικίες που χαρακτηρίζουν εδώ και πολλά χρόνια το ασφαλιστικό μας σύστημα και κυρίως το συνταξιοδοτικό.
Ο ν. 4386 του 2015 επέφερε ενοποίηση ως προς την αύξηση των ορίων ηλικίας των ασφαλισμένων όλων των ταμείων, διατήρησε όμως την διαφορετικότητα και την ανισότητα στους όρους και τις προϋποθέσεις θεμελίωσης του συνταξιοδοτικού δικαιώματος του προηγούμενου νομοθετικού καθεστώτος.
Έτσι, από διαφορετικές αφετηρίες οδηγούνται στη σύνταξη οι ασφαλισμένοι του ιδιωτικού τομέα (ΙΚΑ),οι ασφαλισμένοι του δημοσίου και των ΔΕΚΟ, οι ασφαλισμένοι του ΟΑΕΕ και οι ελεύθεροι επαγγελματίες καθώς και οι ασφαλισμένοι όλων των υπολοίπων ταμείων.
Η γνώση του συνδυασμού των προγενέστερων διατάξεων (3863/2010, 3665/2010, 4002/2011, 4093/2012 κλπ.) με των πρόσφατων (κυρίως του 4386/2015 και του 4387/2016) του ασφαλιστικού μας συστήματος, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να απαντηθούν τα βασικά προβλήματα που απασχολούν τους ασφαλισμένους όλων των ταμείων και μπορούν να συνοψιστούν στο ερώτημα: Πότε μπορώ να συνταξιοδοτηθώ και τι ποσό σύνταξης θα πάρω.
Το ερώτημα αυτό αντανακλά τις μεταβολές του συνταξιοδοτικού μας καθεστώτος, που συντελέστηκαν από το 2010 μέχρι σήμερα στο πλαίσιο της μεταρρύθμισής του υπό την πίεση των δανειστών. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές μετέβαλαν τους όρους και τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης για τους παλαιούς κυρίως ασφαλισμένους όλων των ταμείων.
Οι αλλαγές που επήλθαν ως αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων του συνταξιοδοτικού, μπορούν να διακριθούν σε δύο κυρίως κατηγορίες:
Α) Στις μεταβολές των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης
Β) Στις μεταβολές του τρόπου υπολογισμού του ποσού της σύνταξης.
Παρουσιάζοντας συνοπτικά τις μεταβολές των δύο παραπάνω κατηγοριών μπορούμε να επισημάνουμε τις βασικές παραμέτρους που θα πρέπει ο κάθε μελλοντικός συνταξιούχος οποιουδήποτε ταμείου να λάβει υπόψη του προτού υποβάλει συνταξιοδοτικό αίτημα.
A. Mεταβολές των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης
Όλοι οι σχετικοί νόμοι και διευκρινιστικές εγκύκλιοι για τις ηλικιακές μεταβολές των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης έχουν εκδοθεί για τους ασφαλισμένους όλων των ταμείων. Συνεπώς, είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης για τους ασφαλισμένους όλων των ταμείων (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΔΗΜΟΣΙΟ κλπ).
Στο πεδίο των αλλαγών των ηλικιακών προϋποθέσεων συνταξιοδότησης τα βασικά βήματα για τον μελλοντικό συνταξιούχο είναι:
1. Ο έλεγχος προϋποθέσεων συνταξιοδότησης ηλικιακών και χρονικών.
Oι ασφαλισμένοι πριν αποφασίσουν την υποβολή συνταξιοδοτικού αιτήματος θα πρέπει να ελέγξουν εάν ανήκουν στις κατηγορίες των ασφαλισμένων που δεν θίγονται από τις νέες ηλικιακές αυξήσεις του νέου νόμου, δηλαδή, ανήκουν στην κατηγορία των ασφαλισμένων που συνταξιοδοτούνται με τα παλαιά όρια ηλικίας.
Αν πάλι ανήκουν στις κατηγορίες που υπόκεινται σε αυξήσεις στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, δηλαδή ανήκουν στην κατηγορία των ασφαλισμένων που συνταξιοδοτούνται με τα νέα όρια ηλικίας, πρέπει να βεβαιωθούν για την ορθότητα του νέου ορίου ηλικίας με το οποίο θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα.
Συνταξιοδότηση με τα παλαιά όρια ηλικίας.
Οι ασφαλισμένοι που μέχρι τις 18 /8/2015 είχαν θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα δηλ. είχαν συμπληρώσει τόσο τις χρονικές όσο και τις ηλικιακές προϋποθέσεις, που κατά περίπτωση απαιτούνται, δεν συνταξιοδοτούνται με τα νέα αυξημένα όρια ηλικίας, αλλά με τα παλαιά, δηλαδή αυτά που ίσχυαν πριν τις 18/8/2015. Συνεπώς, οι ασφαλισμένοι στην περίπτωση αυτήν, εξαιρούνται ως προς τις μεταβολές των ορίων ηλικίας από τον νέο νόμο και μπορούν όποτε θελήσουν να υποβάλλουν αίτηση για σύνταξη.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ. Μητέρα ανηλίκου ασφαλισμένη του ΙΚΑ, που έχει συμπληρώσει 5.500 ημέρες ασφάλισης το 2011 και είχε ανήλικο παιδί γεννημένη στις 10/8/1958 εξακολουθεί να εργάζεται. Είχε δικαίωμα να συνταξιοδοτηθεί με μειωμένη σύνταξη από το 2010 που συμπλήρωσε το 52ο έτος της ηλικίας. Με πλήρη σύνταξη πότε μπορεί να συνταξιοδοτηθεί;
Η ασφαλισμένη μητέρα συμπληρώνει το 57ο έτος της ηλικίας της πριν την ψήφιση του νέου νόμου και συνεπώς μπορεί να συνταξιοδοτηθεί με πλήρη σύνταξη άμεσα ή όποτε θελήσει, χωρίς να επηρεάζεται από την αύξηση των ορίων ηλικίας. Το 57ο έτος της ηλικίας το συμπλήρωσε στις 10/8/2015 δηλ. πριν την ψήφιση του νέου νόμου.
Συνταξιοδότηση με τα νέα όρια ηλικίας.
Πρόκειται κυρίως για τους ασφαλισμένους, οι οποίοι την τριετία 2010-2012 είχαν συμπληρώσει τις απαιτούμενες σύμφωνα με το προγενέστερο καθεστώς ημέρες ασφάλισης, αλλά δεν είχαν συμπληρώσει αντίστοιχα το απαιτούμενο όριο ηλικίας μέχρι τις 18/8/2015. Οι ασφαλισμένοι στην περίπτωση αυτήν ακολουθούν τα νέα αυξημένα όρια ηλικίας.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Aσφαλισμένος του ΟΑΕΕ έχει μέχρι το 2012 συμπληρώσει 35 χρόνια ασφάλισης και εξακολουθεί να ασφαλίζεται. Είναι γεννημένος το 1956.Πότε θα συνταξιοδοτηθεί;
Ο ασφαλισμένος συμπλήρωσε τα 35 έτη μέχρι το 2012 και σύμφωνα με το προγενέστερο καθεστώς μπορούσε να συνταξιοδοτηθεί με την συμπλήρωση του 60ου έτους της ηλικίας του. Έχει επίσης συμπληρώσει τα απαιτούμενα 37 έτη ασφάλισης πριν τις 18/8/2015. Δεν έχει όμως συμπληρώσει το απαιτούμενο όριο ηλικίας, το 60ο πριν την ψήφιση του νέου νόμου. Το 60ο έτος ηλικίας το συμπληρώνει το 2016 και συνεπώς θα συνταξιοδοτηθεί σε ηλικία 60 ετών και 6 μηνών.
2. Ο έλεγχος σχετικά με την αναγκαιότητα αναγνώρισης πλασματικών ετών.
Η δυνατότητα αναγνώρισης πλασματικών ετών έδωσε σε πολλές κατηγορίες ασφαλισμένων την ευκαιρία να συνταξιοδοτηθούν σε πολύ μικρότερη ηλικία και να μην επηρεαστούν από τις αυξήσεις των ορίων ηλικίας.
Η μεταβολή ωστόσο των ορίων ηλικίας άλλαξε και τη χρησιμότητα των αναγνωρισμένων ετών με εξαγορά. Σε πολλές περιπτώσεις η αναγκαιότητα αυτή έχει καταστεί ασύμφορη. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις η αναγνώριση πλασματικών ετών ασφάλισης μπορεί να οδηγήσει στην σύνταξη σε χαμηλότερα των 67 ετών όρια ηλικίας.
Για τον λόγο αυτό οι ασφαλισμένοι θα πρέπει να ελέγξουν την δυνατότητα αναγνώρισης πλασματικών ετών, καθώς σε πολλές περιπτώσεις η δυνατότητα αυτή τους οδηγεί πολλά χρόνια νωρίτερα στη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος. Θα πρέπει όμως, ταυτόχρονα, να υπολογίσουν το κόστος της εξαγοράς καθώς με τα νέα δεδομένα έχει αυξηθεί αρκετά.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Γυναίκα μητέρα ανηλίκου γεννημένη στις 10/8/1964 έχει μέχρι το 2011 4.500 ημέρες πραγματικής εργασίας και ανήλικο παιδί. Πότε θα συνταξιοδοτηθεί;
Χωρίς αναγνώριση πλασματικών
Εφόσον είναι γεννημένη το 1964 σύμφωνα με το προγενέστερο καθεστώς, που δεν άλλαξε, συμπληρώνει το 60ο έτος της ηλικίας της μετά την 1/1/2013 και συνεπώς μπορεί να συνταξιοδοτηθεί σε ηλικία 67 ετών με πλήρη σύνταξη. Επίσης μπορεί να συνταξιοδοτηθεί με μειωμένη σύνταξη σε ηλικία 62 ετών αρκεί να έχει 100 ημέρες κάθε έτος πριν την συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας της (μείωση 30%).
Με αναγνώριση πλασματικών
Εφόσον μέχρι το 2011 έχει 4.500 ημέρες εργασίας μπορεί για να συμπληρώσει τις απαιτούμενες 5.500, να αναγνωρίσει (σπουδές η κενά ασφάλισης) 1.000 ημέρες (τρία χρόνια και 4 μήνες) και με αναδρομική θεμελίωση το 2011 να συνταξιοδοτηθεί με τις διατάξεις ανήλικου. Με κατοχύρωση το 2011 πριν τον νέο νόμο μπορούσε να συνταξιοδοτηθεί με μειωμένη σύνταξη σε ηλικία 52 ετών. Επειδή το 52ο έτος της ηλικίας της το συμπληρώνει το 2016, μπορεί να συνταξιοδοτηθεί σε ηλικία 56 ετών και 9 μηνών με μειωμένη σύνταξη.
Δηλαδή, με αναγνώριση πλασματικών θα συνταξιοδοτηθεί με μειωμένη σύνταξη 11 χρόνια περίπου νωρίτερα από τα 67.
Β. Μεταβολές στον υπολογισμό του ποσού της σύνταξης
Όλες οι σχετικές εγκύκλιοι για τον νέο υπολογισμό του ποσού της σύνταξης έχουν εκδοθεί τις τελευταίες ημέρες του Δεκεμβρίου και αναμένουμε μόνο κάποιες διευκρινήσεις τεχνικού χαρακτήρα.
Συνεπώς είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τον νέο τρόπο υπολογισμού του ποσού της σύνταξης για τους νέους συνταξιούχους του ΕΚΦΑ.
Από την ημερομηνία έναρξη ισχύος του νέου νόμου, δηλ από 13/5/2016 η κύρια σύνταξη λόγω γήρατος, αναπηρίας και θανάτου υπολογίζεται ως το άθροισμα δύο τμημάτων, της εθνικής σύνταξης και της ανταποδοτικής σύνταξης.
Για τους νέους συνταξιούχους προβλέπονται τα εξής:
• Η εθνική σύνταξη στα 384 ευρώ με 20 έτη εργασίας και στα 346 ευρώ με 15 έτη εργασίας.
• Η αναλογική σύνταξη θα υπολογίζεται με βάση τον μέσο όρο των αποδοχών από το 2002 μέχρι το προηγούμενο έτος της υποβολής της αίτησης της σύνταξης και με νέα ποσοστά αναπλήρωσης. Για τον υπολογισμό των συντάξιμων αποδοχών συνυπολογίζονται τα δώρα και τα επιδόματα και τα πλασματικά έτη που χρησιμοποιούνται για θεμελίωση και προσαύξηση της σύνταξης και έχουν αναγνωριστεί με εξαγορά.
Αντίθετα, οι πλασματικοί χρόνοι που έχουν αναγνωριστεί χωρίς εξαγορά συνυπολογίζονται στη διαμόρφωση της εθνικής σύνταξης, όχι όμως και της ανταποδοτικής.
Στο πεδίο των αλλαγών τoυ υπολογισμού του ποσού της σύνταξης τα βασικά βήματα για τον μελλοντικό συνταξιούχο είναι:
1. Η πληροφόρηση σχετικά με το νέο τρόπο υπολογισμού του ποσού της σύνταξης.
Οι υποψήφιοι συνταξιούχοι πρέπει να υπολογίσουν με ακρίβεια τις συντάξιμες αποδοχές τους.
Η σημαντικότερη πληροφορία που πρέπει να έχει ο υποψήφιος συνταξιούχος προκειμένου να αποφασίσει τη συνταξιοδότηση ή τη συνέχιση της εργασίας σχετίζεται με το ύψος του ποσού της σύνταξης που θα λάβει εάν αποφασίσει την έξοδο στην σύνταξη.
Στην συνέχεια, θα πρέπει να συγκρίνει το ύψος του ποσού της σύνταξης με τον μισθό που λαμβάνει. Επίσης, οι υποψήφιοι συνταξιούχοι θα πρέπει να σταθμίσουν και άλλους παράγοντες, όπως είναι η αύξηση των εισφορών τους, η οποία θα επιφέρει μείωση του μισθού τους, καθώς αλλάζει με τον νέο νόμο ο τρόπος παρακράτησης των εισφορών, ειδικότερα για ελεύθερους επαγγελματίες.
2. Η πληροφόρηση σχετικά με τη μείωση της σύνταξης σε περίπτωση συνέχισης της εργασίας.
Σε περίπτωση εργασίας οι συνταξιούχοι όλων των ταμείων, που εντάσσονται στον ΕΦΚΑ, θα έχουν μείωση κατά ποσοστό 60% στο ποσό των ακαθάριστων συντάξεων κύριων και επικουρικών, για όσο χρόνο εργάζονται. Είναι αναγκαίο ο υποψήφιος συνταξιούχος να γνωρίζει το ποσό της σύνταξης που θα λάβει, αν αποφασίσει να συνεχίσει να εργάζεται και μετά τη συνταξιοδότησή του.
Πηγή: makthes.gr
