Oι στρωτήρες σιδηροτροχιών είναι εγκάρσιες δοκοί (τραβέρσες) που χρησιμοποιούνται σαν βάσεις για τις σιδηροδρομικές γραμμές (ράγες). Οι στρωτήρες τοποθετούνται κάτω και εγκάρσια προς τις σιδηροτροχιές, στηρίζοντας και συγκρατώντας τες, ώστε να αντέχουν το βάρος των φορτίων που μεταφέρει το τρένο και τις διατηρεί στο σωστό εύρος.
Παραδοσιακά, οι στρωτήρες γίνονται από ξύλο, αλλά σήμερα χρησιμοποιείται ευρέως και το σκυρόδεμα. Οι μεταλλικοί και πλαστικοί στρωτήρες χρησιμοποιούνται επίσης, αν και πολύ λιγότερο από τους ξύλινους ή τους στρωτήρες από σκυρόδεμα. Τον Ιανουάριο του 2008, το μερίδιο αγοράς, στη Βόρεια Αμερική, για τους παραδοσιακούς ξύλινους στρωτήρες ήταν περίπου 91,5%, ενώ το κατά προσέγγιση συνολικό μερίδιο αγοράς για (όλους) τους στρωτήρες από σκυρόδεμα, χάλυβα, azobé (κόκκινο πολύ σκληρό ξύλο) και σύνθετα πλαστικά ήταν 8,5%.
Οι στρωτήρες κανονικά τοποθετούνται πάνω από σκυρόστρωμα, που τους στηρίζει και τους κρατά στη θέση τους, εξασφαλίζοντάς τους την απορροή του νερού, δίνοντάς τους και ευελιξία. Το κανονικό υλικό για το σκυρόστρωμα είναι βαριά λιθοτρίμματα (σκύρα), αλλά σε γραμμές με μικρότερες ταχύτητες και βάρος έχουν χρησιμοποιηθεί, άμμος, χαλίκι, ακόμη και τέφρα από ην καύση του άνθρακα στις ατμάμαξες.
Περίπου 3000 στρωτήρες χρησιμοποιούνται ανά μίλι της σιδηροτροχιάς. Στις ΗΠΑ, οι στρωτήρες τοποθετούνται πολύ πιο πυκνά, όπου οι ράγες είναι παραδοσιακά συνδεμένες στους στρωτήρες με σιδηροδρομικές ακίδες (μεγάλα μεταλλικά καρφιά) εν αντιθέσει με την Ευρώπη που χρησιμοποιούν αντί αυτών μεταλλικούς αμφιδέτες (γανάτσες).
Οι ξύλινοι στρωτήρες συνήθως παράγονται από μια ποικιλία σκληρών ξύλων, η δρυς είναι ένα δημοφιλές υλικό. Σε ορισμένες γραμμές χρησιμοποιούν ξύλο κωνοφόρων, λόγω της αναγκαιότητας του υλικού, όμως ενώ έχουν το πλεονέκτημα να δέχονται πιο εύκολα κατεργασία, είναι πιο ευαίσθητα στην φθορά. Συχνά έχουν εμποτιστεί σε κρεόζωτο (κρεόζωτο είναι η πίσσα που προέρχεται από την καύση του ξύλου). Η επεξεργασία με κρεόζωτο μπορεί να μειώσει την προσβολή εντόμων και τη σήψη. Λιγότερο συχνά, οι στρωτήρες αντιμετωπίζονται με άλλα συντηρητικά. Μερικά ξύλα (όπως mora sal,ή azobé) είναι αρκετά ανθεκτικό ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν χωρίς επεξεργασία.
Τα προβλήματα με τους ξύλινους στρωτήρες περιλαμβάνουν σήψη, σκάσιμο διάσπαση, προσβολή από έντομα, κόψιμο της πλάκας (βαριά ζημία στο στρωτήρα, η οποία προκαλείται από πλευρική κίνηση της πλάκας του και απόσπαση της ακίδας συγκράτησης, όπου η ακίδα σταδιακά χαλαρώνει και αποσπάται
από τον στρωτήρα).
Τα τελευταία χρόνια, οι ξύλινοι στρωτήρες έχουν γίνει επίσης δημοφιλής για την κηπουρική και την διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου, τόσο όσον αφορά τη δημιουργία τοίχων αντιστήριξης και υπερυψωμένων τμημάτων κήπου καθώς και μερικές φορές για την κατασκευή σκαλοπατιών. Παραδοσιακά, οι ξύλινοι στρωτήρες που πωλούνται για το σκοπό αυτό, είναι αυτοί που έχουν παροπλιστεί και λαμβάνονται από τις σιδηροδρομικές γραμμές, όταν αντικαθίστανται με νέους, αλλά με διάρκεια ζωής συχνά περιορισμένη, λόγω σήψης. Ορισμένοι επιχειρηματίες πωλούν καινούργιους στρωτήρες. Η τιμή τους βρίσκεται περίπου στο διπλάσιο της τιμής του ανακυκλωμένου προϊόντος. Χρησιμοποιούνται επίσης ως δοκάρια για αποβάθρες και αγκυροβολία λέμβων.
Η Ισπανίδα καλλιτέχνης Agustín Ibarrola έχει χρησιμοποιήσει ανακυκλωμένους στρωτήρες της κρατικής Ισπανικής εταιρείας σιδηροδρόμων RENFE (Red Nacional de los Ferrocarriles Españoles), σε πολλά σχέδια.
Μεταφρασμένο απόσπασμα από:
http://en.wikipedia.org/wiki/Railway_sleeper
http://en.wikipedia.org/wiki/Railway_sleeper
Πηγή: votsalo.net
