..Το τρένο ξεκίνησε και πολλοί πέθαναν πλέον μέσα στο βαγόνι..
Της Αναστασίας Πέρσκινα |
Φωτογραφία: ΡΙΑ-Νόβοστι
|
Η 18η Ιανουαρίου του 1943 έμεινε
στην ιστορία ως η ημερομηνία, που υπέστη ρήγμα η Πολιορκία του Λένινγκραντ. Τα
στρατεύματα της ΕΣΣΔ τότε κατόρθωσαν να ανακαταλάβουν μια μικρή λωρίδα γης,
ώστε να εξασφαλίσουν έστω και κάποιου είδους τακτική επικοινωνία της πόλης με
την «ηπειρωτική χώρα». Όμως έως την ολοκληρωτική άρση του αποκλεισμού έμενε
λίγο περισσότερο από ένα χρόνο.
Οι προσπάθειες διάσπασης της
Πολιορκίας του Λένινγκραντ άρχισαν σχεδόν αμέσως αφού αυτή αποτέλεσε
πραγματικότητα. Η πόλη αποκόπηκε από τη χώρα τέλη του Αυγούστου 1941, όταν
διακόπηκε η οδική πρόσβαση. Όμως επίσημη ημερομηνία έναρξης της Πολιορκίας
θεωρείται η 8η Σεπτεμβρίου, η ημέρα των πρώτων βομβαρδισμών. Και αμέσως η πόλη
βρέθηκε αιχμάλωτη: οι προσπάθειες απομάκρυνσης των κατοίκων και πρωτίστως των
παιδιών μέσω της λίμνης Λάντογκα στάθηκαν αδύνατες, καθώς οι Γερμανοί
βομβάρδιζαν τη λίμνη αδιάκοπα. Ο «Δρόμος της ζωής» (η διαδρομή μέσω της
καλυμμένης από πάγο λίμνης) άνοιξε μόλις το Νοέμβριο του 1941. Ειδικά μέσω της
διαδρομής αυτής, παρά τα τακτικά πυρά, μεταφέρονταν τρόφιμα στην πόλη και
απομακρύνονταν από το Λένινγκραντ άνθρωποι. Για τους κατοίκους της πόλης η
διαφυγή από το Λένινγκραντ ήταν ένα τρομερό δίλημμα: να διακινδυνεύσεις και,
ενδεχομένως, να επιβιώσεις ή να παραμείνεις στην πόλη, όπου κάθε μέρα πεθαίνουν
οι οικείοι σου. Κάποιοι πέθαιναν πριν φτάσουν ως την «Οδό της ζωής». Θυμάται ο
Βλαντίμιρ Κλιουτσαριόφ, που εγκατέλειψε το πολιορκημένο Λένινγκραντ το 1942 σε
ηλικία 11 ετών, μαζί με την οικογένειά του:
Από το σιδηροδρομικό σταθμό της
Φινλανδίας έφευγε η αμαξοστοιχία για να φθάσουμε ως τη λίμνη Λάντογκα. Στο
τρένο δόθηκε σε όλους σιτηρέσιο: μισό βραστό λουκάνικο, μια χούφτα μακαρόνια,
που ήταν ζεστά και αχνιστά όπως θυμάμαι. Και για τρία άτομα μας έδωσαν σχεδόν
δύο φραντζόλες ψωμί. Το τρένο ξεκίνησε και πολλοί πέθαναν πλέον μέσα στο
βαγόνι. Είχαν ορμήσει στην τροφή και άρχισαν να παθαίνουν φοβερά πράγματα:
εμετοί, διάρροια, οι άνθρωποι έχαναν τις αισθήσεις τους και απλώς πέθαιναν. Κι
όταν φτάσαμε πλέον στο χωριό Μπορίσοβα Γκρίβα υπήρχε πολύς κόσμος εκεί, το
πλήθος καθόταν, ενώ όλα γύρω ήταν παγωμένα, παντού λακκούβες σκεπασμένες με
πάγο. Τα αυτοκίνητα, που έπρεπε να μας μεταφέρουν μέσω της λίμνης Λάντογκα δεν
επαρκούσαν. Εκεί είδα πώς κάτω από τον πάγο, μέσα στον κρατήρα από έκρηξη βόμβας
κείτονταν μια παγωμένη γυναίκα με το μωρό της στην αγκαλιά.
Το χειμώνα του ’43 γεννήθηκε η
ελπίδα. Στην πόλη άρχισαν να συζητούν ότι ετοιμάζεται επιχείρηση διάσπασης του
αποκλεισμού. Οι μάχες άρχισαν στις 12 Ιανουαρίου και μετά από έξι ημέρες τα
σοβιετικά στρατεύματα κατάφεραν να καταλάβουν το Σλίσελμπουργκ. Στην πόλη δεν
μαθεύτηκε αμέσως αυτή η μικρή και καθοριστική νίκη, αφηγείται ο Βσέβολοντ
Πετρόφ-Μασλακόφ. Κατά την έναρξη της Πολιορκίας του Λένινγκραντ ήταν 12 ετών
και σχεδόν καθ’ όλη της διάρκειά της ήταν εντελώς μόνος του. Ο πατέρας του είχε
επιστρατευθεί ήδη από τις αρχές του πολέμου και η μητέρα του εργαζόταν σε νοσοκομείο
πρώτης γραμμής. Την ημέρα που υπέστη ρήγμα η Πολιορκία πήγε να την αναζητήσει:
Θυμάμαι τους κρότους, τους
βομβαρδισμούς, μας πυροβολούσαν και δεν υπήρχε κανείς ούτε για να ρωτήσω τι
συμβαίνει. Βγαίνω στο δρόμο, κανείς άνθρωπος, δεν υπήρχε ψυχή. Όλα βροντούσαν,
αλλά εκρήξεις δεν έβλεπα. Πήγα πιο πέρα, έφθασα ως το νοσοκομείο. Μπαίνω στην
αυλή του, που ήταν πλημμυρισμένη από ανθρώπους. Υπήρχαν δύο ή τρία ασθενοφόρα,
που είχαν έρθει απευθείας από το μέτωπο. Μετέφεραν κάποιους από τους τραυματίες
στο εσωτερικό του νοσοκομείου, άλλους τους εξέταζαν απευθείας εκεί, κάποιοι ήδη
κείτονταν νεκροί. Έτρεξε η μητέρα μου έξω καταβεβλημένη, με τα μάτια βυθισμένα,
μου έφερε μια κονσέρβα με κάποιο φαγητό, μου τη δίνει και λέει: «Οι δικοί μας
έσπασαν τον αποκλεισμό».
Η σοβιετική στρατιωτική διοίκηση
αξιοποίησε στο μέγιστο βαθμό το κομμάτι της γης, που ανακατέλαβε έπειτα από την
επιχείρηση διείσδυσης στη νότια όχθη της λίμνης Λάντογκα. Σε πολύ σύντομο χρόνο
ανοίχθηκαν εκεί δρόμοι, από τους οποίους άρχισαν να περνούν αυτοκίνητα με
τρόφιμα. Στις 7 Φεβρουαρίου έφθασε στην πόλη το πρώτο τρένο.
«Φωνή της Ρωσίας»
