Του Γιάννη Αντωνιάδη*
Οι επεμβάσεις που σχεδιάζονται το τελευταίο διάστημα στον ΟΣΕ είναι κατά κοινή ομολογία δυσμενείς για την περιοχή του Βόλου και της Θεσσαλίας. Οι επεμβάσεις αυτές περιορίζουν το επιβατικό και εμπορευματικό έργο του ΟΣΕ, οδηγούν την περιοχή σε σιδηροδρομικό μαρασμό και έχουν ως αποτέλεσμα να χειροτερεύουν οι όποιες καλές υπηρεσίες προς το επιβατικό κοινό
Αποτελούν προάγγελο περαιτέρω υποβάθμισης του Σιδηροδρόμου στο Βόλο αλλά και στη Θεσσαλία.
Η ΗΛΕΚΤΡΟΚΙΝΗΣΗ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ-ΒΟΛΟΥ
Ο Υφυπουργός Υποδομών Γιάννης Μαγκριώτης απαντώντας πριν λίγες μέρες (στις 13/08/2011) στις αναφορές που είχε κάνει η Αντιπρόεδρος της Βουλής κ. Ροδούλα Ζήση για τα έργα του ΟΣΕ, εμμέσως πλην σαφώς επιβεβαίωσε ότι η χρηματοδότηση του έργου αυτού, όπως και των άλλων σιδηροδρομικών έργων της Περιφερειακής Ενότητας Μαγνησίας (Ανακαίνιση και σηματοδότηση της γραμμής Βόλου - Λάρισας), δεν βρήκε θετική ανταπόκριση στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007 - 2013, ούτε στο πλαίσιο των Περιφερειακών Επενδυτικών Προγραμμάτων (ΠΕΠ) Θεσσαλίας.
Δηλαδή απάντησε ότι οριστικά και αμετάκλητα το έργο δεν θα χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ 2007 - 2013.
Ο Υφυπουργός δήλωσε ότι γίνεται προσπάθεια εξασφάλισης της χρηματοδότησης για την υλοποίηση του έργου της ηλεκτροκίνησης μέσω και του προγράμματος «JESSICA», την οποία έχει αναλάβει η ΓΑΙΑ ΟΣΕ με τη συνδρομή του ΟΣΕ, της Περιφέρειας Θεσσαλίας, των Δήμων Βόλου και Λάρισας και του Οργανισμού Λιμένος Βόλου.
Είναι όμως εφικτή αυτή η λύση; Η πρόταση μπορεί να εξυπηρετεί επικοινωνιακά, προκειμένου η κυβέρνηση να κερδίσει χρόνο, δεν εξασφαλίζει όμως σε καμιά περίπτωση ότι το έργο θα υλοποιηθεί και μάλιστα άμεσα. Το πρόγραμμα « JESSICA», αναζητεί στην ουσία ιδιώτες επενδυτές που θα ενδιαφερθούν να εκτελέσουν έργα με τη μέθοδο ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού τομέα) και υποστηρίζει ολοκληρωμένες βιώσιμες επενδύσεις σε αστικές περιοχές. Εδώ ας αναρωτηθούμε ποια ανταλλάγματα θα ζητήσει ένας επενδυτής προκειμένου να χρηματοδοτήσει το έργο της ηλεκτροκίνησης Λάρισας-Βόλου. Ή ας δούμε καλύτερα τι μπορεί να προσφέρει ο ΟΣΕ.
Διατίθεται ο ελεύθερος χώρος του Σιδηροδρομικού Σταθμού Βόλου για κάποια κερδοφόρα επένδυση; Ολόκληρος ο χώρος του Σταθμού είναι χαρακτηρισμένος από την Πολεοδομία ως χώρος πρασίνου – μη δομήσιμος- και επίσης χαρακτηρισμένος μαζί με το τρένο του Πηλίου ως διατηρητέο Μνημείο που προστατεύεται από την 5η Εφορία Νεωτέρων Μνημείων [υπ' αριθ. ΥΠΠΕ/ΔΙΛΑΠ/Γ/20387/1282 από 06‐05‐1985 Υπουργικής Απόφασης (Φ.Ε.Κ. 322, τ. Β', 24‐05‐1985) "Χαρακτηρισμός ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου, συμπεριλαμβανομένου του τροχαίου υλικού και όλων των κτιριακών εγκαταστάσεων από τον σταθμό Βόλου μέχρι τον σταθμό Μηλεών του τραίνου Βόλου ‐ Μηλεών Πηλίου" επί της αείμνηστης Υπουργού Πολιτισμού και Επιστημών Μελίνας Μερκούρη]. Άρα από ό,τι φαίνεται ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Βόλου δεν προσφέρεται για κάποια κερδοφόρα επένδυση.
Ο Σταθμός της Λάρισας πιθανώς να διαθέτει χώρους προς εκμετάλλευση. Είναι όμως θέμα που πρέπει να εξετασθεί σε σχέση με την σημερινή αλλά και την μελλοντική λειτουργία του Σταθμού που είναι ο μεγαλύτερος στην κεντρική Ελλάδα. Και επίσης οι όποιες επεμβάσεις θα πρέπει να είναι συμβατές και με τις προτάσεις του Δήμου Λαρισαίων μιας και ο Σταθμός βρίσκεται μέσα στον πολεοδομικό ιστό της πόλης. Οι ενδιάμεσοι Σταθμοί μεταξύ Λάρισας και Βόλου δεν βρίσκονται σε αστική περιοχή, δεν διαθέτουν μεγάλες εκτάσεις, ούτε βρίσκονται σε ενδιαφέροντα γεωγραφικά σημεία ώστε να αποτελέσουν πόλο έλξης για κάποια κερδοφόρα επένδυση. Με τα δεδομένα αυτά η εναπόθεση των ελπίδων στο πρόγραμμα « JESSICA», για εκσυγχρονισμό, σηματοδότηση, ηλεκτροκίνηση και τηλεδιοίκηση της γραμμής Λάρισας-Βόλου είναι μάλλον παρηγοριά στον κόσμο της Θεσσαλίας για ένα έργο που έχει ήδη ματαιωθεί.
Η εκπόνηση μελετών ενεργειακής επάρκειας και περιβαλλοντικών επιπτώσεων, τις οποίες επικαλείται ο κ. Υφυπουργός δεν μεταβάλλουν ούτε κατ΄ελάχιστο το τοπίο.
ΜΕΙΩΣΗ ΔΡΟΜΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗ ΓΡΑΜΜΗ ΛΑΡΙΣΑΣ-ΒΟΛΟΥ
Ο κ. Υφυπουργός διαβεβαίωσε ότι τα δρομολόγια Βόλου-Λάρισας δεν μειώθηκαν, αλλά συνδυάστηκαν με τα αρτηριακά δρομολόγια από Αθήνα και Θεσσαλονίκη για την καλύτερη εξυπηρέτηση του επιβατικού κοινού. Η δεύτερη επισήμανση ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, δεν χρειαζόταν όμως περικοπές δρομολογίων για να υλοποιηθεί.
Και περικοπές δρομολογίων τα τελευταία χρόνια έγιναν άσχετα αν ο κ. Υφυπουργός το γνωρίζει ή όχι.
Τα δρομολόγια Βόλου –Λάρισας ήταν 30 συν ο «Τρικούπης» (Αμαξ. 40/41), σύνολο 32 (βλ. Εγχειρίδιο Δρομολογίων ΟΣΕ/Διεύθυνση Κυκλοφορίας-Δεκ. 2005). Στα δρομολόγια αυτά αν προσθέσουμε και το απ’ ευθείας Βόλος-Λάρισα-Θεσσαλονίκη που λειτούργησε για μικρό χρονικό διάστημα άγγιζαν τα 34 δρομολόγια (17 ζεύγη στη γραμμή Λάρισας-Βόλου).
Σταδιακά τα δρομολόγια αυτά μειώθηκαν με αποκορύφωμα την κατάργηση του «Τρικούπη», του μοναδικού απ’ ευθείας δρομολογίου από Βόλο για Αθήνα και σήμερα έφτασαν στα 18 (9 ζεύγη) με πρώτο δρομολόγιο από Βόλο ώρα 7:00 π.μ. και συχνότητα κάθε δύο ώρες.
Αν αυτή η κατάσταση, κατά τον κ. Υφυπουργό, δεν αποτελεί μείωση δρομολογίων, τότε πως λέγεται ;
ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΟΥ ΟΣΕ ΣΤΟ ΒΟΛΟ
«Όσον αφορά στην αναδιάρθρωση, εξυγίανση και ανάπτυξη του ομίλου ΟΣΕ και της ΤΡΑΙΝΟΣΕ και άλλες διατάξεις για τον σιδηροδρομικό τομέα, ο ΟΣΕ προχωρά στον εξορθολογισμό της οργανωτικής του δομής, με σκοπό την αποδοτικότερη λειτουργία του και συνεπώς και την μείωση του αντίστοιχου λειτουργικού κόστους. Στο πλαίσιο αυτό δρομολογείται και η ενσωμάτωση του τμήματος Γραμμής Βόλου στο αντίστοιχο της Λάρισας, που το Υπουργείο εκτιμά, παρά τις έντονες αντιδράσεις των συνδικαλιστικών οργάνων, ότι δεν θα επηρεάσει αρνητικά και κατά κανένα τρόπο την λειτουργία του σιδηροδρόμου στην περιοχή της»
Η παραπάνω δήλωση του Υφυπουργού Υποδομών κ. Μαγκριώτη επιβεβαιώνει την πρόθεση κατάργησης των Υπηρεσιών του ΟΣΕ στο Βόλο.
Αν και ο κ. Υφυπουργός αναφέρεται βέβαια μόνο στο Τμήμα Γραμμής, στην πραγματικότητα στο νέο οργανόγραμμα δεν υπάρχει ούτε Τμήμα Γραμμής, ούτε Επιθεώρηση, ούτε Μηχανοστάσιο, ούτε και μια σειρά άλλες Υπηρεσίες που αφέθηκαν να κλείσουν σιγά-σιγά και αθόρυβα δια της πλήρους αποψίλωσης του προσωπικού έστω και αν οι Υπηρεσίες αυτές εξυπηρετούσαν τον κόσμο, ήσαν δε και κερδοφόρες (όπως η μεταφορά δεμάτων και εμπορευμάτων).
Όλες οι Υπηρεσίες που καταργούνται στο Βόλο μεταφέρονται και ενσωματώνονται στις Υπηρεσίες της Λάρισας. Η Λάρισα γιγαντώνεται ως σιδηροδρομικό διοικητικό κέντρο με δικαιοδοσίες πάνω σε ένα τεράστιο σε μήκος σιδηροδρομικό δίκτυο που εκτείνεται από το Δομοκό μέχρι το Πλατύ (λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Θεσσαλονίκη), από τη Καλαμπάκα μέχρι τα Παλαιοφάρσαλα, από τη Λάρισα μέχρι το Βόλο, από το Βόλο μέχρι τα Λεχώνια και τις Μηλιές (Τρένο Πηλίου) ενώ ταυτόχρονα θα διαχειρίζεται τις σιδηροδρομικές μεταφορές στις βιομηχανικές περιοχές της Λάρισας, του Βόλου (Α΄ και Β΄ ΒΙΠΕ και Σταθμό Διαλογής) καθώς και τις σιδηροδρομικές μεταφορές από και προς το Λιμένα Βόλου(!). Παράλληλα θα εποπτεύει ως προς την ακίνητη περιουσία τον σιδηροδρομικό άξονα Καλαμπάκας – Βεροίας – Κοζάνης καθώς και την παλαιά μετρική γραμμή Βόλου – Βελεστίνου – Παλαιοφαρσάλου που βρίσκεται εκτός κυκλοφορίας. Προφανώς στη δικαιοδοσία της Λάρισας θα ανήκει και οποιαδήποτε επέκταση του σιδηροδρομικού δικτύου εντός του Νομού Μαγνησίας π.χ. προς Β’ ΒΙΠΕ, προς Αεροδρόμιο Νέας Αγχιάλου και «Τσιγκέλι» Αλμυρού.
Η κατάργηση των Υπηρεσιών του Βόλου δεν επιφέρει απολύτως καμία μείωση του κόστους λειτουργίας του ΟΣΕ. Αντίθετα αυτό μπορεί και να αυξηθεί. Αποτελεί όμως προάγγελο περεταίρω υποβάθμισης του σιδηροδρόμου στο Βόλο και στην ευρύτερη περιοχή. Το ελάχιστο προσωπικό που έχει απομείνει (σταθμάρχες, κλειδούχοι, εργατοτεχνίτες γραμμής, τεχνίτες μηχανοστασίων - εργοστασίων) θα εξακολουθήσει να εργάζεται σε σταθμούς και περιοχές και εγκαταστάσεις που βρίσκονται κατά μήκος όλου του δικτύου, με μόνη διαφορά την αλλαγή έδρας της Υπηρεσίας του από το Βόλο στη Λάρισα και μάλιστα με «κίνδυνο» αύξησης των εκτός έδρας αμοιβών του προσωπικού.
Είναι χαρακτηριστικό αλλά και περίεργο ταυτόχρονα από την μία πλευρά να αναγνωρίζεται – και πολύ σωστά- η ανάγκη διατήρησης του Μηχανοστασίου Διακοφτού για τον οδοντωτό σιδηρόδρομο και από την άλλη να καταργείται το Μηχανοστάσιο Βόλου για τα τρένα της γραμμής Λάρισας - Βόλου και για το τραινάκι του Πηλίου – ενός εξ ίσου μοναδικού αλλά με πολλές ιδιαιτερότητες τρένο, ιδίως όταν κινείται με κάρβουνο και ατμό. Ομοίως είναι αξιοσημείωτο ότι διατηρείται το Τμήμα γραμμής και η Επιθεώρηση στην Πάτρα με πολύ λιγότερους υπηρετούντες σήμερα υπαλλήλους λόγω κατάργησης του δικτύου στην Πελοπόννησο, ενώ καταργούνται οι αντίστοιχες Υπηρεσίες του Βόλου με πολύ μεγαλύτερη δραστηριότητα και προσωπικό.
Είναι δύσκολο να βρει κάποιος έστω και ένα σοβαρό επιχείρημα για να δικαιολογήσει ότι αυτές οι αλλαγές γίνονται με γνώμονα την βελτίωση της λειτουργίας του ΟΣΕ ή την μείωση του κόστους. Πως μπορεί κάποιος να πείσει ότι η ασφάλεια, η διαχείριση της κυκλοφορίας και η συντήρηση των γραμμών Λάρισας – Βόλου, Παλαιοφαρσάλου – Καλαμπάκας, στο Λιμάνι του Βόλου, στη Βιομηχανική ζώνη του Βόλου και στο τρένο Πηλίου θα γίνεται καλύτερα από τη Λάρισα και όχι από το Βόλο όπως συμβαίνει σήμερα; Είναι βέβαιο ότι εάν υλοποιηθεί αυτό το σχέδιο θα προστεθούν επί πλέον δυσλειτουργίες και καθυστερήσεις ακόμα και κίνδυνοι, που θα επιβαρύνουν και άλλο τους ήδη ταλαιπωρημένους πελάτες- επιβάτες του ΟΣΕ.
Πρόσθετη ταλαιπωρία θα υποστούν όμως και οι πολίτες του Βόλου μιας και για ο,τιδήποτε αφορά στον ΟΣΕ (πληροφορίες δρομολογίων, προοπτική έργων, όρια απαλλοτρίωσης, περιφράξεις, σχέδια πόλης, διελεύσεις δικτύων, σιδηροδρομικές γέφυρες και διαβάσεις) θα πρέπει πλέον να απευθύνονται στον ΟΣΕ Λάρισας.
ΑΛΛΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Σημαντικά σιδηροδρομικά έργα που αφορούσαν άμεσα στην Μαγνησία, αλλά και την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας, δεν πρόκειται να εκτελεστούν σύμφωνα με πρόσφατη απάντηση της Διοίκησης του ΟΣΕ. Αυτά τα έργα είναι η παράκαμψη της Ν. Ιωνίας, η τοποθέτηση ελαστικών ταπήτων στις ισόπεδες διαβάσεις, η σύνδεση με Αλμυρό μέσω αεροδρομίου Ν. Αγχιάλου, η ανακαίνιση του τροχαίου υλικού, η περεταίρω ανάπτυξη του λιμένος Βόλου, παρόλο που για τα έργα αυτά διοργανώθηκαν κατ΄ επανάληψη ημερίδες στις οποίες γενικοί διευθυντές και σύμβουλοι της διοίκησης του ΟΣΕ δεσμεύθηκαν δημόσια για την πραγματοποίησή τους. Δυστυχώς η μη υλοποίηση αυτών των έργων θα έχει ως συνέπεια την συνέχιση της ταλαιπωρίας των πολιτών του Βόλου και της Θεσσαλίας.
Σημαντική ζημιά από την λεγόμενη αναδιάρθρωση – εξυγίανση υφίσταται επίσης η περιοχή από το κλείσιμο Σταθμών μεταξύ Βόλου – Λάρισας (Αρμένιο, Λατομείο), αφού με τις μειώσεις δρομολογίων εξέλιπε και ο λόγος διασταυρώσεων σε αυτούς τους Σταθμούς. Έτσι Σταθμοί με ζωή και λειτουργία μετατρέπονται σε ερημικούς αφημένοι στο έλεος των βανδαλισμών.
Επίσης με τη δραστική μείωση του προσωπικού λόγω μετατάξεων, σημαντικές εργασίες σταμάτησαν ή γίνονται με σημαντικές καθυστερήσεις (φυλάξεις Σταθμών, συντηρήσεις κτηριακών εγκαταστάσεων και υποδομών, αποκαταστάσεις ζημιών στη γραμμή και στο τροχαίο υλικό).
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Ο σιδηρόδρομος, το φιλικότερο προς το περιβάλλον μέσο μεταφοράς πρέπει να αναπτυχθεί σε ολόκληρη τη χώρα και ιδιαίτερα στην περιοχή της Θεσσαλίας.Οι παρακάτω προτάσεις του ΤΕΕ Μαγνησίας αλλά και όλων των σιδηροδρομικών της Θεσσαλίας πρέπει να εισακουστούν από την Κυβέρνηση αλλά και από την Διοίκηση του ΟΣΕ :
1) Να εκσυγχρονιστεί ο ΟΣΕ με καινούριο τροχαίο υλικό και αυτοκινητάμαξες με κλιματισμό.
2) Να αναπτυχθεί το εμπορευματικό έργο του ΟΣΕ στη Θεσσαλία με συνδέσεις των ΒΙ.ΠΕ και του λιμένα Βόλου.
3) Να δρομολογηθούν απευθείας τρένα από Βόλο για Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Καλαμπάκα.
4) Να παραμείνουν σε λειτουργία οι ζωτικές Υπηρεσίες του Βόλου ( Δ’ Τμήμα Γραμμής, Δ’ Επιθεώρηση, Μηχανοστάσιο Βόλου, Γραφείο Κίνησης και Γραφείο Έλξης καθώς και η Υπηρεσία εξυπηρέτησης μικροδεμάτων εξπρές).
5) Να χαραχτούν δρομολόγια από και προς Βόλο - Λάρισα και από και προς Καλαμπάκα – Παλαιοφάρσαλα με άμεσες ανταποκρίσεις στον κεντρικό άξονα με προορισμό Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
6) Να αυξηθούν τα δρομολόγια ώστε να υπάρχει τρένο κάθε μία ώρα τουλάχιστον στη γραμμή Λάρισας-Βόλου και στη γραμμή Παλαιοφαρσάλου - Καλαμπάκας.
7) Να ενταχθούν σε προγράμματα και να υλοποιηθούν τα έργα που έχουν εξαγγελθεί δημόσια από προηγούμενες Διοικήσεις του ΟΣΕ όπως η ανακαίνιση - ηλεκτροκίνηση - τηλεδιοίκηση της γραμμής Λάρισας – Βόλου, η παράκαμψη της Ν. Ιωνίας, η τοποθέτηση ελαστικών ταπήτων σε ισόπεδες διαβάσεις μέσα στις πόλεις, η σύνδεση με Αλμυρό μέσω αεροδρομίου Ν. Αγχιάλου, η ανακαίνιση του τροχαίου υλικού, η σύνδεση της Β’ ΒΙ.ΠΕ. (Χαλυβουργίες, λιπάσματα κλπ.) με το δίκτυο, η επέκταση των γραμμών σε νέες προβλήτες του λιμένος Βόλου.
* Ο Γιάννης Αντωνιάδης είναι εκλεγμένος σύνεδρος στην Πανελλήνια Ομοσπονδία Σιδηροδρομικών (Π.Ο.Σ.), πρώην μέλος του Δ.Σ. Διπλωματούχων Μηχανικών ΟΣΕ και μέλος της Αντιπροσωπείας του ΤΕΕ Μαγνησίας.
