Η γραμμή της Πελοποννήσου μαζί με το Αττικό της σκέλος και τις διακλαδώσεις της (Καβάσιλα - Κυλλήνη, Κατάκολο - Ολυμπία, Μεσσήνη, Ναύπλιο, Λεύκτρο - Μεγαλόπολη, Κυπαρισσία Λουτράκι) αποτελεί το μεγαλύτερο μετρικό δίκτυο της Ευρώπης.
Πρόταση του Επιμελητηρίου Μεσσηνίας που αφορά την “Ανάπτυξη Ολοκληρωμένων Τουριστικών Υπηρεσιών σε σιδηροδρομικές μετακινήσεις στην Πελοπόννησο”.
Νέες προσεγγίσεις για την ανάπτυξη σιδηροδρομικών υπηρεσιών
Οι ιδιαίτερες οικονομικές και δημοσιονομικές συνθήκες στην Ελλάδα κατά την τελευταία περίοδο έχουν θέσει με επιτακτικό τρόπο ζητήματα εξορθολογισμού και περικοπών των δημοσίων δαπανών στο σύνολο της κρατικής λειτουργίας. Στο γενικό αυτό πλαίσιο εντάσσονται και αποφάσεις για τις περικοπές των μη βιώσιμων ή οικονομικά αποδοτικών σιδηροδρομικών δρομολογίων, και ειδικότερα στην Πελοπόννησο.
Είναι αλήθεια ότι η υπαρκτή ζήτηση για επιβατικές σιδηροδρομικές μετακινήσεις στο δίκτυο της Πελοποννήσου είναι περιορισμένη, καθιστώντας την βιωσιμότητα ή οικονομική «αυτονομία» του δικτύου προβληματική. Όμως, δεν είχαν έως τώρα αξιοποιηθεί σημαντικές δυνατότητες και προοπτικές της περιοχής, που θα μπορούσαν να αναδείξουν στο πλαίσιο συνολικότερων πρωτοβουλιών και τις σιδηροδρομικές μεταφορές ως ένα δυναμικό και αποδοτικό μοχλό ανάπτυξης της περιοχής.
Γενικότερα, η αξιολόγηση των υφιστάμενων συγκοινωνιακών, και ιδιαίτερα των σιδηροδρομικών υπηρεσιών είναι πολύπλοκη και χρίζει ειδικής προσέγγισης.
Η προσέγγιση της σιδηροδρομικής μετακίνησης ως μίας γενικής υπηρεσίας δημόσιας μεταφοράς για περιοχές, όπως η Πελοπόννησος, είναι πλέον παρωχημένη. Αντίθετα, μία προσέγγιση προσδιορισμού συγκεκριμένων τμημάτων δυνητικής πελατείας, με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και συγκεκριμένες ανάγκες, που θα οδηγήσει στη διαφοροποίηση σιδηροδρομικών υπηρεσιών και στην παροχή υπηρεσιών προσαρμοσμένων και εναρμονισμένων με αυτές τις ανάγκες, ανταποκρίνεται στη σύγχρονη αντίληψη περί σχεδιασμού και λειτουργίας περιφερειακού σιδηροδρομικού δικτύου. Από μία σωστή μελέτη της πελατείας-στόχου και την αντίστοιχη εκτίμηση των αναγκών της θα διασφαλιζόταν με κατάλληλες μεθόδους το κριτήριο της ανταποδοτικότητας μιας δημόσιας επένδυσης.
Νέες προοπτικές ανάπτυξης του σιδηροδρόμου στην Πελοπόννησο
Για το περιφερειακό δίκτυο της Πελοποννήσου, μια τέτοια προσέγγιση του Επιμελητηρίου Μεσσηνίας σχετίζεται με την ένταξη και την εξειδίκευση του σιδηροδρόμου στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδιασμού αξιοποίησης και διεύρυνσης της τουριστικής δυναμικής της περιοχής. Η περιοχή της Πελοποννήσου αποτελεί δημοφιλή τουριστικό προορισμό τόσο για τους Έλληνες όσο και για τους ξένους επισκέπτες.
Η ακτογραμμή της αποτελεί πόλο έλξης για επισκέπτες από όλο τον κόσμο, ενώ και η ορεινή ενδοχώρα έχει αρχίσει και αυτή τα τελευταία χρόνια να αναπτύσσεται τουριστικά. Η Πελοπόννησος συνδυάζει ιδανικά δραστηριότητες αναψυχής, πολιτιστικές και ιστορικές δραστηριότητες, καθώς μνημεία και αρχαιολογικοί χώροι όπως η αρχαία Ολυμπία, η Επίδαυρος, η Αρχαία Μεσσήνη και τελευταία αρκετές επισκέψιμες αγροτουριστικές μονάδες και μεταποιητικές επιχειρήσεις (οινοποιεία, ελαιοτριβεία κ.α.) αποτελούν πόλο έλξης παγκόσμιας εμβέλειας.
Το σιδηροδρομικό δίκτυο ακολουθεί τη μοναδική αυτή ακτογραμμή, ενώνει όλες τις μεσαίου μεγέθους πόλεις, εκτός της Σπάρτης. Μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί στα πλαίσια ευρωπαϊκών προγραμμάτων αποδεικνύουν ότι υπάρχει σημαντικό ενδιαφέρον για την μεταφορά επιβατών από την Δυτική και Κεντρική Ευρώπη μέσω Ιταλίας στην Πελοπόννησο και στην συνέχεια στην Κρήτη.
Η ζήτηση για μετακινήσεις με τουριστικό σκοπό ήδη διαφοροποιούν και προσδιορίζουν τα χαρακτηριστικά ενός συνόλου εξειδικευμένων αναγκών και επιτρέπουν τον κατάλληλο σχεδιασμό δρομολογίων. Όμως, μεγαλύτερη ακόμα δυναμική θα είχαν πρωτοβουλίες ανάπτυξης ολοκληρωμένων πακέτων τουριστικών δραστηριοτήτων και τουριστικών προγραμμάτων, με χρήση του σιδηροδρόμου για μετακινήσεις εντός της Πελοποννήσου.
Προγράμματα που θα περιλαμβάνουν διανυκτερεύσεις σε διαφορετικά σημεία, επισκέψεις σε αξιοθέατα, άλλες πολιτιστικές δραστηριότητες και δραστηριότητες αναψυχής, συντονισμένα με σιδηροδρομικές υπηρεσίες για τις μετακινήσεις εντός της περιφέρειας, αποτελούν πρόταση με προστιθέμενη αξία και δημιουργούν πρόσθετη δυναμική στην ελκυστικότητα της περιοχής.
Οι ευκαιρίες του νέου θεσμικού πλαισίου
Η γραμμή της Πελοποννήσου μαζί με το Αττικό της σκέλος (παλιά μετρική σιδηροδρομική γραμμή) και τις διακλαδώσεις της (Καβάσιλα - Κυλλήνη, Κατάκολο - Ολυμπία, Μεσσήνη, Ναύπλιο, Λεύκτρο - Μεγαλόπολη, Κυπαρισσία και Λουτράκι) αποτελεί το μεγαλύτερο μετρικό δίκτυο της Ευρώπης, καθώς φτάνει σχεδόν τα 800 χλμ. Στην Πελοπόννησο υπάρχουν δυο σιδηροδρομικοί άξονες. Αυτός της Αθήνας – Πάτρας- Πύργου – Κυπαρισσίας - Καλαμάτας και αυτός της Κορίνθου-Τρίπολης-Καλαμάτας. Επίσης υπάρχει ο μοναδικός Οδοντωτός Σιδηρόδρομος που συνδέει την Ανατολική Αχαΐα (Αιγιάλεια) με την ορεινή περιοχή Καλαβρύτων.
Το νέο θεσμικό πλαίσιο για το σιδηρόδρομο διασφάλισε τις προϋποθέσεις για μία απελευθερωμένη αγορά. Στο πλαίσιο αυτό, η ανάπτυξη πρωτοβουλιών για συμπράξεις εμπλεκομένων φορέων και η δρομολόγηση νέων σιδηροδρομικών υπηρεσιών είναι εφικτή. Πρέπει να τονισθεί ότι η διακοπή δρομολογίων της ΤΡΑΙΝΟΣΕ στην Πελοπόννησο δεν σημαίνει απώλεια της δυνατότητας δρομολόγησης νέων σιδηροδρομικών υπηρεσιών.
Ο ΟΣΕ συνεχίζει να έχει την υποχρέωση συντήρησης της υποδομής για όλες τις υφιστάμενες γραμμές του δικτύου, ανεξαρτήτως χρήσης τους ή μη.
Επομένως, η ανάπτυξη πρωτοβουλιών για νέες ολοκληρωμένες τουριστικές υπηρεσίες βασισμένες σε σιδηροδρομικές μετακινήσεις απαιτεί κατ’ αρχήν τη συνεργασία και σύμπραξη εμπλεκόμενων φορέων, όπως:
Ταξιδιωτικοί πράκτορες
Ναυτιλιακές εταιρείες
Ξενοδοχειακές και Τουριστικές επιχειρήσεις
Ξενοδοχειακές και Τουριστικές επιχειρήσεις
ΚΤΕΛ
Τοπική και Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση
Άλλοι επαγγελματικοί φορείς
Μια τέτοια πρωτοβουλία έχει τη δυνατότητα είτε σύμπραξης με την ΤΡΑΙΝΟΣΕ για την παροχή της σιδηροδρομικής μετακίνησης, είτε τη δημιουργία ενός νέου φορέα σιδηροδρομικής μεταφοράς. Στην πρώτη περίπτωση, τα οφέλη είναι αμφίπλευρα, καθώς και η ΤΡΑΙΝΟΣΕ διασφαλίζει μεταφορικό έργο. Στη δεύτερη περίπτωση, το θεσμικό πλαίσιο προβλέπει την ίδρυση και αδειοδότηση νέων σιδηροδρομικών επιχειρήσεων, γενικών ή εξειδικευμένων, με συγκεκριμένες εφικτές τεχνικές και οικονομικές προϋποθέσεις. Ακόμα και σε περίπτωση ίδρυσης νέου σιδηροδρομικού φορέα, υπάρχει η δυνατότητα δανεισμού ή μίσθωσης του τροχαίου υλικού και μηχανών έλξης από υφιστάμενες επιχειρήσεις (π.χ. ΤΡΑΙΝΟΣΕ), κάτι που μειώνει τους επιχειρηματικούς κινδύνους.
ΤΟ ΠΡΑΣΙΝΟ ΤΡΑΙΝΟ: πρόταση για σιδηροδρομικές συνδέσεις τουριστικού χαρακτήρα στην Πελοπόννησο
Με βάση τα παραπάνω το Επιμελητήριο Μεσσηνίας προτείνει τη διερεύνηση δύο σιδηροδρομικών συνδέσεων τουριστικού χαρακτήρα στην Πελοπόννησο:
Α) Πάτρα - Πύργος – Κυπαρισσία - Καλαμάτα και
Β) Κόρινθος – Τρίπολη – Καλαμάτα - Μεσσήνη.
Στο πλαίσιο των ολοκληρωμένων προγραμμάτων μετακίνησης και τουριστικών υπηρεσιών, οι γραμμές αυτές μπορούν να συνδυάζονται με οδικές τοπικές μετακινήσεις για επισκέψεις σε αξιοθέατα ή ενδιάμεσους προορισμούς κατά το ταξίδι, με αφετηρία τους διάφορους σιδηροδρομικούς σταθμούς και επιστροφή σε αυτούς.
Η πρώτη σύνδεση καλύπτει την ακτογραμμή της Δυτικής Πελοποννήσου, συνδέει το λιμάνι της Πάτρας με αυτό της Καλαμάτας, εξυπηρετώντας και τον προορισμό της Αρχαίας Ολυμπίας, Επικούρειο Απόλλωνα, Νέδα, Ανάκτορο του Νέστωρα, Αρχαία Μεσσήνη κ.α.. Μπορεί να τροφοδοτηθεί σημαντικά από τις σημαντικές ροές ξένων τουριστών που φθάνουν στην Ελλάδα μέσω των θαλάσσιων συνδέσεων Πάτρας – Ιταλίας. Η εμπλοκή των ναυτιλιακών εταιρειών στην σχετική πρωτοβουλία αναμένεται να επιφέρει σημαντικά αμοιβαία οφέλη.
Η δεύτερη σύνδεση καλύπτει την κεντρική και ανατολική πλευρά της περιοχής εξυπηρετώντας σημαντικούς τουριστικούς προορισμούς όπως το Ναύπλιο, τις Μυκήνες, την Επίδαυρο, την Αρχαία Μεσσήνη, το Μυστρά κ.α.
Η προτεινόμενη πρωτοβουλία του Επιμελητηρίου Μεσσηνίας συνάδει με τις σύγχρονες τάσεις ανάπτυξης της «τουριστικής βιομηχανίας» και στοχεύει σε μία αναβάθμιση της ποιότητας παροχής τουριστικών υπηρεσιών στην διαφοροποίησή αλλά και τον εμπλουτισμό του τουριστικού μας προϊόντος. Ταυτόχρονα, ο σιδηρόδρομος είναι το καταλληλότερο μέσο μεταφοράς για να στηριχθεί αυτή η νέα πρόταση αξίας, καθώς αποτελεί κατ’ εξοχήν περιβαλλοντικά φιλική μετακίνηση, μοναδική ασφάλεια, καθώς και συνθήκες ποιότητας κατά την παραμονή των επιβατών εντός του μέσου. Επιπλέον, οι σιδηροδρομικοί σταθμοί της Πελοποννήσου αποτελούν στην πλειοψηφία τους στοιχεία ιδιαίτερου αρχιτεκτονικού κάλους, ενώ πολλά τμήματα του δικτύου περνούν από περιοχές φυσικού κάλους, κάτι που προσδίδει περαιτέρω αξία και ελκυστικότητα στην πρόταση.
Ήδη έχει ξεκινήσει η καλλιτεχνική αποτύπωση όλων των παραπάνω από το Επιμελητήριο Μεσσηνίας σε συνεργασία με τους φίλους των σιδηροδρόμων και τα μέλη του Σωματείου Φωτογράφων της Μεσσηνίας. Εξ άλλου, η ανάπτυξη ή αναβάθμιση των σιδηροδρομικών δικτύων υποδομής αποτελεί σήμερα μέγιστη προτεραιότητα στην Ευρώπη, με στόχο την απορρόφηση μεριδίου της κορεσμένης οδικής μεταφοράς.
Βασικές αρχές ανάπτυξης ενός Επιχειρησιακού Σχεδίου (Business Plan)
Για την αξιολόγηση και σχεδιασμό της προτεινόμενης πρωτοβουλίας απαιτείται η σύνταξη ενός ολοκληρωμένου Επιχειρησιακού σχεδίου για την λειτουργία των προτεινόμενων σιδηροδρομικών γραμμών. Αυτό θα καθορίσει τους κρίσιμους παράγοντες και θα εξετάσει τα επιχειρηματικά σχήματα, συνεργασίες και νέες υπηρεσίες σύμφωνα με τα οποία η εκμετάλλευση των γραμμών αυτών θα είναι επιτυχής.
Ενδεικτικά, το Επιχειρηματικό Σχέδιο πρέπει να περιλαμβάνει μεταξύ άλλων:
Ανάλυση υφιστάμενης κατάστασης των σιδηροδρομικών γραμμών.
Εκτίμηση της δυνητικής ζήτησης
Σχεδιασμός δρομολογίων - ανάπτυξη σεναρίων
Κοστολόγηση υπηρεσίας
Σενάρια τιμολόγησης
Σενάρια τιμολόγησης
Αξιολόγηση βιωσιμότητας σεναρίων
Ανάλυση ευαισθησίας
Επιλογή σεναρίου
Η ανάπτυξη του πράσινου τραίνου, βασισμένη σε ένα εμπεριστατωμένο Επιχειρησιακό Σχέδιο, αναμένεται ότι θα έχει ευρύτερες σημαντικές ωφέλειες, όπως η βελτίωση της ποιότητας του παρεχόμενου τουριστικού προϊόντος στην Περιφέρεια, αύξηση της ελκυστικότητάς της, και η τόνωση της τοπικής οικονομίας, με την ανάπτυξη διαφόρων υπηρεσιών και δραστηριοτήτων. Το εύρος αυτών των ωφελειών πρέπει επίσης να αποτιμηθεί από τους τοπικούς και δημόσιους φορείς, ώστε να σχεδιάσουν την κατάλληλη μορφή συμμετοχής τους στο προτεινόμενο εγχείρημα.
Στη πρωτοβουλία του Επιμελητηρίου Μεσσηνίας για την ανάπτυξη του «Πράσινου Τραίνου» θα κλιθούν να συμμετέχουν οι Περιφέρειες Πελοποννήσου και Δυτικής Ελλάδος, οι Καλλικρατικοί Δήμοι, τα Επιμελητήρια της Πελοποννήσου, Κοινωνικοί και πολιτιστικοί φορείς, πιστωτικά ιδρύματα, Επιστημονικοί Σύλλογοι, οι Λέσχες φίλων των Σιδηροδρόμων, Επαγγελματικές Οργανώσεις Τουρισμού, Μεταφορικές εταιρίες, Υπεραστικά ΚΤΕΛ, Ταξιδιωτικά Γραφεία, ιδιώτες επιχειρηματίες, κ.α. Στο πλαίσιο αυτό το Επιμελητήριο Μεσσηνίας θεωρεί δεδομένη την συνεργασία όλων των Πολιτικών φορέων και των Πελοποννησίων γενικότερα για την υλοποίηση αυτής της πρωτοβουλίας, η οποία εκτός όλων των παραπάνω στοχεύει και στην αξιοποίηση των υποδομών του σιδηροδρόμου της Πελοποννήσου και την δημιουργία προστιθέμενης αξίας επ’ ωφελεία της οικονομίας και της κοινωνίας μας.
Με εκτίμηση
Γιώργος Καραμπάτος
Πρόεδρος Επιμελητηρίου Μεσσηνίας
ISTHMOS.GR
Βίντεο
ΚΟΡΙΝΘΙΑ
"Έφυγε" ο Γιάννης Ανδρέου
