Μικρότερο από ό,τι προέβλεπαν οι αρχικές μελέτες θα είναι το εμπορευματικό κέντρο του ΟΣΕ, που σχεδιάστηκε να κατασκευαστεί στον χώρο του πρώην στρατοπέδου Γκόνου Θεσσαλονίκης. Σε μια προσπάθεια περικοπής των δαπανών του, εξάλλου, ο υπερχρεωμένος ΟΣΕ σκοπεύει το επόμενο διάστημα να μειώσει τους συρμούς εμπορευματικών τρένων στη Βόρεια Ελλάδα.
Του Φώτη Κουτσαμπάρη
Υπό αυτά τα δεδομένα, κινδυνεύει να μείνει κατά μεγάλο μέρος αναξιοποίητη η ευκαιρία που έχει η Θεσσαλονίκη, με την κατασκευή του εμπορευματικού κέντρου να μετατραπεί σε διαμετακομιστικό κέντρο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, αφού δεν θα διαθέτει τις κατάλληλες υποδομές.,Στην επικαιροποιημένη μελέτη, που έγινε από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο για λογαριασμό της ΓΑΙΑΟΣΕ, προβλέπεται ότι το εμπορευματικό κέντρο στο Γκόνου, έκτασης 672 στρμ., θα έχει μικρότερους αποθηκευτικούς χώρους για εμπορεύματα, ενώ θα παραμείνει ελεύθερη έκταση για τη φιλοξενία εγκαταστάσεων μεγάλων εμπορικών εταιρειών, π.χ. τύπου ΙΚΕΑ. Οι μελετητές περιόρισαν τις διαστάσεις των αποθηκευτικών χώρων, διότι έλαβαν υπόψη την κίνηση των εμπορευματοκιβωτίων στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης κατά τον τελευταίο χρόνο, η οποία ωστόσο ήταν μειωμένη λόγω των λευκών απεργιών των λιμενεργατών, που αντιδρούσαν στην παραχώρηση του σταθμού εμπορευματοκιβωτίων. Η κίνηση κατά το 2009 ήταν 269.000 κιβώτια, ενώ το 2007 ο αριθμός των εμπορευματοκιβωτίων έφθασε τα 450.000. Ο ΟΣΕ, ενώ παραμένει υπέρμαχος της κατασκευής του εμπορευματικού κέντρου, θα μειώσει τους συρμούς εμπορευματικών τρένων στη Βόρεια Ελλάδα, με αποτέλεσμα να πληγούν οι μεταφορικές εταιρείες της ευρύτερης περιοχής, οι οποίες είναι αμφίβολο αν θα συνεχίσουν να συνεργάζονται με τον οργανισμό. Ειδικοί επί των συνδυασμένων μεταφορών εκτιμούν πως η δημιουργία του εμπορευματικού κέντρου βασίζεται σε πρόχειρους και αποσπασματικούς σχεδιασμούς. Κατά τις εκτιμήσεις τους, αν δεν γίνει συνολικός στρατηγικός σχεδιασμός, το εμπορευματικό κέντρο θα εκφυλιστεί σε μια απλή κατασκευή αποθηκευτικών χώρων. Ο ΟΣΕ και ο ΟΛΘ σχεδιάζουν από το 2003 την ανάπτυξη ενός σύγχρονου εμπορευματικού κέντρου, που θα περιλαμβάνει δύο χώρους, έναν στο λιμάνι για τις θαλάσσιες μεταφοράς και έναν στο πρώην στρατόπεδο για τις μεταφορτώσεις, την αποθήκευση και τις σιδηροδρομικές μεταφορές, ώστε να δημιουργηθεί ένα διπολικό σύστημα μεταφορών. Επτά χρόνια μετά και παρά τις διαβεβαιώσεις των αρμοδίων του ΟΣΕ ότι μέχρι το τέλος του 2009 θα παραδινόταν η μελέτη σκοπιμότητας, ώστε να προκηρυχθεί το έργο, η σύνταξη μελετών είναι ακόμη σε εξέλιξη.
Χωριστοί δρόμοι για ΟΛΘ και ΟΣΕ
Ομάδα εργασίας, αποτελούμενη από μηχανικούς του ΤΕΕ/ΤΚΜ, διενήργησε μελέτη και συμπέρανε ότι ο σχεδιασμός του έργου καθοδηγείται από τον ΟΣΕ χωρίς να εξασφαλίζεται η πολύτιμη δέσμευση φορέων, όπως ο ΟΛΘ και οι ενδιαφερόμενοι φορείς της ευρύτερης περιοχής. Οι δρόμοι του ΟΣΕ και του ΟΛΘ φαίνεται πως τελευταία αποκλίνουν, καθώς και οι δύο οργανισμοί έχουν διαφορετικές κρίσιμες προτεραιότητες. Ο ΟΛΘ έχει ως προτεραιότητα την ανάπτυξη της έκτης προβλήτας, ο σχεδιασμός της όμως λιμνάζει, όμως αν δεν προχωρήσει αυτό το έργο, ο ΟΛΘ δεν πρόκειται να δείξει ενδιαφέρον για την παραχώρηση χώρου για το εμπορευματικό κέντρο. Ο ΟΣΕ είναι αβέβαιο αν σε περίοδο οικονομικής κρίσης μπορεί να βρει τους κατάλληλους ιδιώτες επενδυτές, που θα υλοποιήσουν και θα λειτουργήσουν το κέντρο.Στα αρνητικά δεδομένα του τελευταίου διαστήματος προστίθεται το γεγονός ότι αρκετές μεγάλες μεταφορικές εταιρείες και εταιρείες logistics που θα μπορούσαν να φιλοξενηθούν στο εμπορευματικό κέντρο έχουν προχωρήσει στη δημιουργία ιδιόκτητων εγκαταστάσεων, οπότε έχει μειωθεί η προοπτική ζήτησης αποθηκευτικών χώρων. Επιπρόσθετα, το ενδεχόμενο να καταστεί το λιμάνι της Θεσσαλονίκης διεθνής κόμβος απομακρύνθηκε μετά την απόσυρση της Hutchison από τον διαγωνισμό για την έκτη προβλήτα. Ακόμη, οι λευκές απεργίες του προσωπικού στο σταθμό εμπορευματοκιβωτίων την περίοδο των διαπραγματεύσεων για την παραχώρησή του είχαν ως αποτέλεσμα πολλές μεταφορικές εταιρείες να εκτελούν πλέον τις εισαγωγές εμπορευμάτων από άλλα λιμάνια της Ευρώπης και να μειωθούν οι εισαγωγές εμπορευμάτων από τη Θεσσαλονίκη.
Ενημέρωση πολιτών
Ειδικοί επισημαίνουν ότι παράλληλα με τις βελτιωτικές ενέργειες που πρέπει να γίνουν, ώστε το εμπορευματικό κέντρο πραγματικά να συμβάλλει στην ανάπτυξη της πόλης, πρέπει να ενημερωθούν και οι πολίτες για τις θετικές και τις αρνητικές συνέπειες της λειτουργίας του. Μεταξύ των τεσσάρων αρνητικών συνεπειών από τη λειτουργία του εμπορευματικού κέντρου στο “Γκόνου”, όπως έχουν επισημανθεί από το ΤΕΕ/ΤΚΜ, είναι η αύξηση (τοπικά) της οδικής κίνησης και η τοπική επιβάρυνση του περιβάλλοντος λόγω της αύξησης της ηχορύπανσης και των καυσαερίων. Οι ειδικοί θεωρούν επιβεβλημένη την ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας, ώστε να περιοριστούν οι αντιδράσεις. Στα θετικά του εμπορευματικού κέντρου περιλαμβάνονται η αναβάθμιση της ποιότητας των εμπορευματικών μεταφορών και βελτίωση της παραγωγικότητας και της διαχείρισης της εμπορευματικής κίνησης, η μείωση του τελικού κόστους μεταφοράς των εμπορευμάτων, η τόνωση της απασχόλησης και η δημιουργία θέσεων εργασίας για εξειδικευμένο προσωπικό.
Το χρονικό της συνεργασίας
2003
Η ΓΑΙΑΟΣΕ διερευνά τη δυνατότητα συνεργασίας με τον ΟΛΘ για την ανάπτυξη ενός σύγχρονου εμπορευματικού κέντρου.
2005
Ιδρύεται η Εμπορευματικά Κέντρα Α.Ε., θυγατρική του ΟΣΕ, με σκοπό τη δημιουργία εμπορευματικών κέντρων. ΟΛΘ και ΟΣΕ υπογράφουν μνημόνιο συνεργασίας για την κατασκευή εμπορευματικού κέντρου με διπολικό χαρακτήρα, σε μια έκταση εντός του λιμανιού και σε μία άλλη του ΟΣΕ.
2007
Η Εμπορευματικά Κέντρα Α.Ε. απορροφάται από τη ΓΑΙΑΟΣΕ. Παραχωρείται η χρήση 672 στρμ. του πρώην στρατοπέδου “Γκόνου” στον ΟΣΕ (από το υπουργείο Οικονομικών) για αόριστο χρονικό διάστημα, με σκοπό τη δημιουργία εμπορευματικού κέντρου, προϋπολογισμού 130 εκατ. ευρώ. Αρχίζει η επικαιροποίηση παλαιότερης μελέτης. Τον Ιούλιο ο υπουργός Μεταφορών ανακοινώνει ότι οριστικοποιήθηκε η χωροταξία και ότι εντός του 2008 θα προχωρήσει η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος.
2008
Τον Ιανουάριο ο ΟΛΘ προκηρύσσει διεθνή διαγωνισμό για την παραχώρηση του σταθμού εμπορευματοκιβωτίων, που αποτελεί συμπληρωματικό έργο. Τον Οκτώβριο με νόμο δίνεται η δυνατότητα το εμπορευματικό κέντρο να κατέχει χώρο και στην ενδοχώρα και στο λιμάνι. Τον Νοέμβριο ανακοινώνεται από τον υπουργό Μεταφορών ότι το ΕΚΘ θα τεθεί σε λειτουργία έως το 2009. Τον Δεκέμβριο ναυαγούν οι διαπραγματεύσεις για την παραχώρηση του σταθμού εμπορευματοκιβωτίων.
2009
Τον Μάιο ο υπουργός Μεταφορών ανακοινώνει ότι το εμπορευματικό κέντρο αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2014 μέσω ΣΔΙΤ. Τον Σεπτέμβριο ο ΟΣΕ ανακοινώνει ότι επικαιροποιούνται οι μελέτες για το εμπορευματικό κέντρο και ότι εντός του 2010 θα προχωρήσει η διαγωνιστική διαδικασία.
