Ο Υφυπουργός Υποδομών, Μεταφορών & Δικτύων Γιάννης Μαγκριώτης μίλησε στην ημερίδα του ΤΕΕ, την Παρασκευή 29 Ιανουαρίου με θέμα: Ελληνικοί Σιδηρόδρομοι-Πρόσφατες Εξελίξεις και Προοπτικές. Ο υφυπουργός στην αρχή της ομιλίας του μετέφερε τους χαιρετισμούς του υπουργού κ. Ρέππα και του υφυπουργού κ. Σηφουνάκη. Μετά την ομιλία του συναντήθηκε με τον κ. Johannes Ludewig, Διευθύνων Σύμβουλο της Community of European Railway and Infrastructure και συζήτησαν θέματα που αφορούν τους ελληνικούς σιδηρόδρομους και τη σύνδεσή τους με τους ευρωπαϊκούς. Η ομιλία και η συνάντηση έλαβαν χώρα στο ξενοδοχείο Divani Caravel.
Ακολουθεί το κείμενο της ομιλίας του υφυπουργού:
Α) Ο σιδηρόδρομος είναι ένα σπουδαίο μέσο μεταφοράς. Είναι ασφαλής, οικονομικός, οικολογικός. Προσφέρει τεράστιες δυνατότητες μεταφοράς ανθρώπων και φορτίων, ενώ παρέχει μεγάλα αποθέματα χωρητικότητας υποδομών. Εντούτοις, πλήρως κατανοητή η ιδιαίτερη αξία του έγινε μόλις την τελευταία εικοσαετία. Και αυτό υπό την πίεση των μεγάλων προβλημάτων ενέργειας, ρύπανσης και ασφάλειας που ταλάνιζαν τον μεταφορικό κλάδο και τα κορεσμένα ευρωπαϊκά οδικά δίκτυα. Βέβαια ένα σιδηροδρομικό σύστημα για να λειτουργήσει έχει τεράστιες απαιτήσεις. Ο σιδηρόδρομος προϋποθέτει ακριβές υποδομές. Χρειάζεται τροχαίο υλικό και εγκαταστάσεις που πρέπει να είναι συμβατά με τις υποδομές, ενώ εξίσου ανάγκη έχει εξειδικευμένα συστήματα ασφαλείας και ελέγχου κυκλοφορίας που απαιτούν τη μέγιστη δυνατή πειθαρχία, τον συντονισμό και τη συνεργασία του ανθρώπινου δυναμικού του. Β) Οι σιδηρόδρομοι είναι ένας πολύπλοκος και πολυσχιδής οργανισμός. Για αυτό χαιρετίζω θερμά την πρωτοβουλία του Τεχνικού Επιμελητηρίου να διοργανώσει τη σημερινή Ημερίδα, αποδεικνύοντας έτσι την ευαισθησία του τεχνικού κόσμου της χώρας μας να αναδείξει, με τη συνεργασία των λαμπρών προσκεκλημένων που σήμερα μάς τιμούν με την παρουσία τους, τις εξελίξεις και τις προοπτικές των ελληνικών σιδηροδρόμων. Εκμεταλλευόμενος της ευγενικής σας πρόσκλησης να μιλήσω σήμερα από το βήμα τούτο, θα ήθελα κατ’ αρχάς να επισημάνω την αμέριστη μέριμνα της σημερινής κυβέρνησης για τον εκσυγχρονισμό και την εξυγίανση των ελληνικών σιδηροδρόμων. Γ) Τα τελευταία χρόνια έγιναν πολλά λάθη. Έγιναν ή εξαγγέλθηκαν αλλεπάλληλες διασπάσεις εταιριών, επανενώσεις, συγχωνεύσεις και επαναδιοργανώσεις. Δυστυχώς, όλα αυτά τα σχήματα απέτυχαν, είτε επειδή τα μέτρα ήσαν εξαρχής λανθασμένα και ασύμβατα με τις ελληνικές ανάγκες, είτε επειδή οι διεταιρικές σχέσεις απεδείχθησαν εκ των υστέρων ανεπιτυχείς. Εκτός αυτού, καλλιεργήθηκε ένα αντεργατικό κλίμα που αποξένωνε τους εργαζόμενους, δημιουργώντας τους το συναίσθημα της αδιαφορίας ή/ και των διακρίσεων. Τέλος, το έλλειμμα του ελληνικού σιδηροδρόμου αφέθηκε στην τύχη του. Να μεγαλώνει ανεξέλεγκτα, παρά τις κατά καιρούς εξαγγελίες της προηγούμενης κυβέρνησης για εξυγίανση και νέα πορεία. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό σε όλους. Οι ελληνικοί σιδηρόδρομοι βρέθηκαν στο χειρότερό τους σημείο. Εγκαταλελειμμένες γραμμές, άδεια βαγόνια. Καθυστερήσεις έργων, υπερβάσεις προϋπολογισμών. Κακοδιοίκηση, Κακοδιαχείριση. Σπατάλη του εθνικού πλούτου. Δ) Εμείς, ως κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ σκοπεύουμε να δώσουμε πίσω στον ελληνικό λαό ένα ασφαλές, οικονομικά υγιές και οικολογικό σιδηρόδρομο. Για την εξυγίανση και εκσυγχρονισμό του ελληνικού σιδηροδρόμου απαιτούνται κα’ αρχήν υποδομές και αξιόπιστες υπηρεσίες που θα φέρουν ξανά το επιβατικό κοινό στο σιδηρόδρομο. Πρώτιστο μέλημά μας είναι η δημιουργία αξιόπιστης εθνικής σιδηροδρομικής υποδομής, με σύγχρονα συστήματα σηματοδότησης και ελέγχου, με προσβάσεις σε κομβικά σημεία της εμπορευματικής αγοράς, όπως είναι για παράδειγμα τα μεγάλα λιμάνια. Η προτεραιότητά μας είναι σαφής: Ολοκληρώνουμε, το συντομότερο δυνατόν, τον σιδηροδρομικό άξονα Πάτρα-Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Ειδομένη/Προμαχώνας και όλα τα έργα που υποστηρίζουν τη λειτουργία του. Ο άξονας αυτός έχει τεράστια σημασία για την ελληνική οικονομία. Αποτελεί, δε, αναπόσπαστο τμήμα του Διευρωπαϊκού Δικτύου υψηλών ταχυτήτων και παράλληλα τμήμα του Άξονα 22. Για την εξεύρεση των αναγκαίων κεφαλαίων θα χρησιμοποιήσουμε εθνικούς πόρους, πόρους από τα Κοινοτικά Ταμεία, ενώ σκοπεύουμε να ενεργοποιήσουμε και ιδιωτικά κεφάλαια, στο πλαίσιο αμοιβαία επωφελών συνεργασιών (ΣΔΙΤ). Παράλληλα βλέπουμε τις περιπτώσεις προαστιακής εξυπηρέτησης μεγάλων πληθυσμιακών περιοχών, όπως είναι η Αττική και η Θεσσαλονίκη, ως ένα καλό παράδειγμα αποδοτικής λειτουργίας του ελληνικού σιδηροδρόμου. Ε) Για τη γενικότερη αναδιάρθρωση του σιδηροδρομικού συστήματος υπάρχει σήμερα συγκεκριμένο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, με τις αρχές του οποίου συμφωνούμε. Η αυτονομία των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων, το άνοιγμα της αγοράς, ο υγιής ανταγωνισμός και η οικονομική εξυγίανση είναι οι πυλώνες στους οποίους βασίζουμε την πολιτική μας. Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε έναν διαχειριστή της σιδηροδρομικής υποδομής, μια εταιρία σιδηροδρομικών έργων και μια κρατική σιδηροδρομική επιχείρηση. Αυτοί θα είναι αντίστοιχα ο σημερινός ΟΣΕ (με συγχώνευση με την ΕΔΙΣΥ), η ΕΡΓΟΣΕ και η ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Στο πλαίσιο αυτό, το Κράτος διαθέτει τα αναγκαία κονδύλια για τη συντήρηση και ανάπτυξη της σιδηροδρομικής υποδομής, την ευθύνη όμως για την αποδοτικότητα, τη διαφάνεια τη διαχείριση της χωρητικότητας και τη σωστή λειτουργία της υποδομής την έχει, ανά πάσα στιγμή, ο διαχειριστής της υποδομής. Η εταιρία σιδηροδρομικών έργων έχει αντίστοιχα την απόλυτη ευθύνη διαχείρισης των επενδύσεων και των εθνικών και κοινοτικών κονδυλίων που διαχειρίζεται και είναι υπόλογη για την εξέλιξη των προϋπολογισμών και χρονοδιαγραμμάτων. Περιμένουμε από την ΤΡΑΙΝΟΣΕ να μας παρουσιάσει με απόλυτη ακρίβεια το κόστος των υπηρεσιών της, έτσι ώστε να μπορούμε ως Κράτος να πραγματοποιήσουμε την παροχή δημόσιας σιδηροδρομικής υπηρεσίας μέσω συμβολαίων, με συγκεκριμένους όρους, για συγκεκριμένες διαδρομές, με συγκεκριμένη διάρκεια. Φυσικά αυτό ισχύει μόνο για τις επιβατικές μεταφορές. Για τις σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές δεν νοείται κρατική επιδότηση. Η ΤΡΑΙΝΟΣΕ θα πρέπει να κοστολογήσει τις υπηρεσίες της, να αξιολογήσει τα έσοδά της και να αναλάβει τις μεταφορές που είναι συμφέρουσες για την επιχείρηση. ΣΤ) Δεν ξεχνάμε βέβαια το βαρύ χρέος του ΟΣΕ, ύψους δέκα δις ευρώ. Σύμφωνα και με τους κοινοτικούς κανόνες, είναι χρέος της Πολιτείας να δώσει λύση. Ως πρώτο βήμα σκοπεύουμε να αναλάβουμε δράσεις για την αξιοποίηση της πολύ μεγάλης ακίνητης περιουσίας του ΟΣΕ που μένει αναξιοποίητη. Όσον αφορά στα ελλείμματα, η κατάσταση είναι διαφορετική. Τα ελλείμματα, ως γνωστόν, δεν ανήκουν όλα στην ίδια κατηγορία. Είναι διαφορετικό το κόστος συντήρησης της υποδομής που αναλαμβάνει το Κράτος, και διαφορετικό το έλλειμμα της ΤΡΑΙΝΟΣΕ που το Κράτος για τις μεν επιβατικές μεταφορές θα καλύψει μόνο μέσω συγκεκριμένων συμβολαίων για συγκεκριμένες ελλειμματικές γραμμές και δρομολόγια (ΥΔΥ: Υποχρεώσεις Δημόσιας Υπηρεσίας), ενώ για τις εμπορευματικές -όπως προείπα- δεν επιτρέπεται να έχει ανάμιξη. Σας διαβεβαιώνω, θα είμαστε πολύ αυστηροί με τις διοικήσεις των κρατικών σιδηροδρομικών εταιριών, αναμένοντας από αυτές πιστή τήρηση των κανόνων διαχείρισης, ορθολογική χρήση των πόρων, διαφάνεια και αποτελεσματικότητα. Επίσης αυστηροί θα είμαστε με τους εργαζομένους, των οποίων την προσφορά εκτιμάμε, αλλά τους ζητούμε αύξηση παραγωγικότητας σε συνθήκες εργασιακής σιγουριάς και αξιοκρατίας. Μόνο με τη βοήθειά τους θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα των λειτουργικών ελλειμμάτων. Ζ) Αυτό είναι σε γενικές γραμμές το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθούμε. Φυσικά υπάρχουν και άλλα δευτερεύοντα ζητήματα που επηρεάζουν τη λειτουργικότητα και αποδοτικότητα του συνολικού συστήματος. Ερωτήματα για τη θέση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ σε σχέση με τον Όμιλο ΟΣΕ, ερωτήματα για τη θέση της σημερινής ΓΑΙΟΣΕ, ερωτήματα για το τροχαίο υλικό, ερωτήματα για τις διεταιρικές σχέσεις. Όλα αυτά τα ζητήματα, σκοπεύουμε να τα μελετήσουμε σε βάθος, έτσι ώστε να έχουμε τα ακριβή δεδομένα πριν προχωρήσουμε σε αποφάσεις. Έχουμε ήδη κάνει τις επιλογές μας για τους κατάλληλους ανθρώπους που θα διοικήσουν τον Όμιλο ΟΣΕ. Έχουμε κάθε λόγο να είμαστε αισιόδοξοι ότι σύντομα θα έχουμε να επιδείξουμε αποτελέσματα. Στόχος μας είναι το σιδηροδρομικό σύστημα στη χώρα μας το 2010 να διαθέτει ορθή λειτουργία και εύρωστη υπόσταση. Η) Ας μην ξεχνάμε ότι το σιδηροδρομικό σύστημα στην Ελλάδα δεν ταυτίζεται πλέον με τον Όμιλο ΟΣΕ.
Η ΤΡΑΙΝΟΣΕ είναι μεν η μοναδική σιδηροδρομική εταιρία που χρησιμοποιεί την υποδομή, δεν είναι όμως η μοναδική εταιρία που έχει αυτό το δικαίωμα. Όλοι γνωρίζουμε ότι οι ευρωπαϊκοί κανόνες έχουν απελευθερώσει από το 2007 τις σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές και από το 2010 -υπό προϋποθέσεις- και τις επιβατικές. Σε αντίθεση με ό, τι δεν έγινε τα τελευταία χρόνια, εμείς δημιουργούμε ήδη τις κατάλληλες θεσμικές προϋποθέσεις ώστε να αξιοποιήσουμε προς όφελος της χώρας μας το σύγχρονο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο για τους σιδηροδρόμους. Προσβλέπουμε και σε άλλους χρήστες της σιδηροδρομικής υποδομής μας, για το λόγο αυτό προχωρούμε στη δημιουργία του αναγκαίου ρυθμιστικού πλαισίου. Το Υπουργείο Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων έχει την ευθύνη της εύρυθμης λειτουργίας των θεσμών, της ασφάλειας και της διαλειτουργικότητας, ενώ μέσω ανεξάρτητης Αρχής θα διασφαλίζεται η ανεπηρέαστη διερεύνηση των σιδηροδρομικών ατυχημάτων, η έκδοση αδειών και ο χωρίς διακρίσεις ανταγωνισμός. Έχουμε ήδη δρομολογήσει την ίδρυση της Ρυθμιστικής Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ). Μια ανεξάρτητη αρχή που θα εκδίδει τις άδειες συμμετοχής σιδηροδρομικών επιχειρήσεων στην ελληνική αγορά και θα επιβλέπει τους όρους διεξαγωγής του υγιούς ανταγωνισμού. Θ) Κλείνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας για τη διοργάνωση της σημερινής εκδήλωσης. Είμαι σίγουρος ότι θα ακουστούν πολλές και ενδιαφέρουσες απόψεις για όλα ζητήματα. Για αυτό και περιμένω με μεγάλο ενδιαφέρον το πόρισμα των εργασιών σας. Σας εύχομαι καλή επιτυχία.
