Σε μια περίοδο που χύνεται πολύ μελάνι για τα αίτια του τραγικού δυστυχήματος των Τεμπών, που αναμφίλεκτα έχει προκαλέσει σοκ στη κοινή γνώμη, δεν θα ήταν ανοίκιο να αποτυπωθεί ένας μικρός απολογισμός αναφορικά με το τι επακολούθησε αλλά και με τι, σύμφωνα με πληροφορίες, έχει δρομολογηθεί να τροχοδρομήσει επενδυτικά στις ράγες του πολύπαθου εδώ και δεκαετίες ΟΣΕ.
του Χάρη Ντιγριντάκη
tourismtoday.gr
Ο πρόσφατος δικαιολογημένος εσμός στην πλατεία Συντάγματος, ενδέχεται να έδωσε λάθος μηνύματα αναφορικά με την πορεία των εργασιών στον Οργανισμό, κοινός τόπος πάντως είναι ότι όλα θα μπορούσαν να είχαν κυλήσει γρηγορότερα, αναφορικά με την επόμενη ημέρα του ελληνικού σιδηρόδρομου.
Σταχυολογώντας τις δράσεις που έγιναν τα 2 προηγούμενα έτη και ειδικότερα μετά τη μοιραία νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου διακρίνει 24 παρεμβάσεις που έλαβαν χώρα από πλευράς ΟΣΕ.
Οι δράσεις
Αυτές μεταξύ άλλων επιμερίζονται σε κινήσεις στην κατεύθυνση ασφάλειας του σιδηροδρομικού δικτύου, σε τηλεδιοίκηση και κέντρα ελέγχου, στην εγκατάσταση χιλιάδων καμερών σε όλο τον σιδηροδρομικό κορμό, σε αποκατάσταση φωτισμών και αερισμού στις σήραγγες αλλά και σε ενίσχυση της χρηματοδότησης για συντήρηση και έλεγχο της κοπής των δέντρων για να μην πέφτουν στις καμπίνες των μηχανοδηγών.
Το σχέδιο συγχώνευσης
Εντός αυτής της συγκυρίας, η κυβέρνηση ξετυλίγει το κουβάρι ενός άλλου σχεδίου που δε προσιδιάζει με αυτό που είχε χαράξει στην πρώτη θητεία της για τον μετασχηματισμό του Σιδηρόδρομου, προάγοντας τη συγχώνευση του ΟΣΕ με τις θυγατρικές του στην κατασκευή της υποδομής (ΕΡΓΟΣΕ) και στον τομέα του τροχαίου υλικού (ΓΑΙΑΟΣΕ).
Ο νέος ενιαίος φορέας που θα ονομαστεί Σιδηρόδρομοι Ελλάδος προβλέπεται να συσταθεί μέχρι το τέλος του 2025 με κύριο στόχο να αντιμετωπιστούν τα κενά αλλά και η έλλειψη άμεσου και αποτελεσματικού συντονισμού, ειδικά στον κρίσιμο τομέα της ασφάλειας.
Τούτων δοθέντων η αλλαγή σελίδας στον ιστορικό σιδηροδρομικό φορέα της οδού Καρόλου περιλαμβάνει, έναν ενιαίο δημόσιο φορέα με πυρήνα τον σημερινό ΟΣΕ και τη συμβολή ιδιώτη τεχνικού συμβούλου στο μάνατζμεντ, τουλάχιστον για μία πενταετία.
Ο ΟΣΕ σήμερα
Το αμέσως επόμενο βήμα δρομολογείται η ανάταξη του σιδηροδρομικού δικτύου, το οποίο συμπληρώνεται από τις περσινές θεομηνίες και προκάλεσε ζημιές άνω του 1,2 δις. στις υποδομές (οδικές – σιδηροδρομικές). Μάλιστα τις προσεχείς ημέρες αναμένεται η έγκριση της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων για να ανοίξει και η δεύτερη γραμμή του σιδηροδρομικού δικτύου από τον Άγιο Στέφανο μέχρι τη Λάρισα, που θα λειτουργήσει χωρίς σηματοδότηση, αλλά με διπλή γραμμή και έλεγχο συρμών.
Ετσι ο ΟΣΕ θα φύγει από τη δύσκολη κατάσταση της μονής γραμμής και θα επιχειρήσει να αυξήσει τη χωρητικότητα του δικτύου για να ενταχθεί σε αυτό και περισσότερο τρένα, με στόχο τη μεγαλύτερη εξυπηρέτηση τόσο των επιβατών όσων και των φορτίων των εμπορευματικών μεταφορών.
Υπογραμμίζεται ότι μέχρι σήμερα, στον άξονα Αθήνα-Θεσσαλονίκη δρομολογούν τέσσερα επιβατικά τρένα, τα οποία δεν μπορούν να γίνουν πέντε ή ακόμη και έξι σε συμψηφισμό με τα εμπορικά που θα μπορούν να αυξηθούν σε ένα ή δύο. Αυτό σημαίνει ότι θα προστεθούν τρία ζεύγη δρομολογίων που θα βελτιώσουν την εικόνα του σιδηρόδρομου από τη σημερινή προβληματική κατάσταση που έχουν γυρίσει χρόνια πίσω.
Ωστόσο, η Hellenic Train είναι εκείνη που θα αποφασίσει τον ακριβή αριθμό των συρμών και αν θέλει να δώσει προτεραιότητα στα επιβατικά ή στα εμπορευματικά τρένα. Από τη στιγμή που δεν υπάρχει πλέον μονή γραμμή θα μπορεί να ανέβει και η ταχύτητα των 120 από 80 χλμ/ώρα, μειώνοντας το ταξίδι από Αθήνα έως Θεσσαλονίκη μόλις σε 15 λεπτά. Σήμερα, το δρομολόγιο είναι 5 ώρες και πλέον μπορεί να πάει στις 4.45.
Σήμερα, ο σιδηρόδρομος διαθέτει πέντε πλήρη συστήματα τηλεδιοίκησης, πλην της περιοχής της Οθρυως μέχρι τη Λάρισα (που είναι καταστραμμένο λόγω «Daniel») και το κομμάτι από Λιόσια μέχρι Κιάτο στην έξοδο της Αθήνας όπου έχει καταγραφεί εδώ και 20 χρόνια η ενημέρωση και η τηλεδιοίκηση.
Για τη Θεσσαλία με καθυστέρηση ενός έτους βγήκαν οι εργολαβίες που τρέχουν το υπουργείο Υποδομών για τα οδικά και τα σιδηροδρομικά έργα και εάν ξεπεραστούν οι προδικαστικές προσφυγές, θα ξεκινήσουν μέσα στην άνοιξη, για να αποκατασταθεί η σηματοδότηση και να προχωρήσει και η 717 σύμβαση (τηλεδιοίκηση – σηματοδότηση) στο σημείο που καταστράφηκε λόγω των πλημμυρών μια εβδομάδα μετά την εγκατάσταση των συστημάτων. Από τη στιγμή που θα εγκατασταθεί ο εργολάβος μέχρι την υπογραφή της σύμβασης που χρειάστηκε 22 μήνες για την ολοκλήρωση των έργων.
Σε ό,τι αφορά τη Λιόσια – Κιάτο εγκρίθηκε πρόσφατα η χρηματοδότηση έπειτα από αίτημα στο CEF και υπογράφηκε η σχετική συμφωνία (Grand Agreement) ώστε να προχωρήσουν οι διαδικασίες δημοπράτησης δημοπράτησης του έργου με προσδοκώμενο χρόνο ολοκλήρωσης των δύο ετών. Έτσι θα γίνει πλήρως όλη η γραμμή της από το αεροδρόμιο μέχρι το Αίγιο, η οποία θα είναι πλήρως σηματοδοτούμενη και ηλεκτροδοτούμενη. Το έργο έχει προϋπολογισμό 48 εκατ. ευρώ, από τα οποία το 50% προέρχεται από τους ευρωπαϊκούς πόρους και το υπόλοιπο από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Ο ΟΣΕ έχει προχωρήσει τις διαδικασίες ωρίμανσης για την πλήρη αναμόρφωση της σιδηροδρομικής γραμμής και από το Μενίδι μέχρι την Οινόη, με υπογειοποίηση δύο οδικών διαβάσεων σε Άγιο Στέφανο και Αλίαρτο και ανάληψη της συνόλου της γραμμής του 50 χιλιομέτρων συνολικό κόστος 240 εκατ. Το έργο έχει ήδη κάνει 80% χρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς πόρους.
Οι δικλίδες
Ως προς τις δικλίδες ασφαλείας παραμένουν εκκρεμότητες.
Το σύστημα ETCS (αυτόματο σύστημα προστασίας συρμών) δεν λειτουργεί πλήρως στο δίκτυο. Μετά το δυστύχημα των Τεμπών ολοκληρώθηκε η εγκατάστασή του επί της γραμμής στο τμήμα Αθήνα – Θεσσαλονίκη, όμως λόγω πλημμυρών αυτά τα συστήματα στην περιοχή της Θεσσαλίας ξηλώθηκαν.
Επιπλέον, εκτός από την εγκατάστασή του συστήματος στην υποδομή, πρέπει να τοποθετηθεί και στους συρμούς.
Επισημαίνεται ότι το σύστημα ραδιοκάλυψης GSMR και το ETCS με τη διάσπαση που έγινε στον ΟΣΕ, με την ΕΡΓΟΣΕ, τη ΓΑΙΑΟΣΕ και την πρώην ΤΡΑΙΝΟΣΕ είχε ως αποτέλεσμα να καθυστερήσει και να περιπλέξει τα πράγματα για τα δύο αυτά συστήματα. Έχουν περάσει σχεδόν 15 με 20 χρόνια και 4 έως 5 κυβερνήσεις και δεν έχουμε. Και για τα δύο συστήματα, λένε οι πηγές του ΟΣΕ, υπάρχει εγκατάσταση στην υποδομή και μάλιστα για το GSMR υπάρχει αδειοδότηση από το 2022 και γίνονται και οι σχετικές συντηρήσεις. Το τελευταίο διάστημα έχουν κινηθεί οι διαδικασίες για την υπογραφή μιας νέας σύμβασης 2,5 εκατ. με τη ΝΟΚΙΑ και διάρκεια πέντε ετών, με σκοπό την πλήρη συντήρηση και την αναβάθμιση του GSMR για όλη την Ελλάδα. Αυτό που δεν έχει γίνει είναι να μπει εξοπλισμός στα τρένα και αυτή η σύμβαση οφείλεται στο ότι έσπασε η αρχική.
Εκκρεμούν, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, κυρίως ζητήματα πιστοποιήσεων, ενώ στο ETCS δεν υπάρχει μέχρι σήμερα και καμία σύμβαση συντήρησης. Για το GSMR έγινε μια προσπάθεια ώστε με τον υφιστάμενο εξοπλισμό να επιταχυνθεί το πρόγραμμα μέχρι τα τέλη του 2024 και να λειτουργήσει ως πρωτεύον σύστημα επικοινωνίας εκεί που είναι εγκατεστημένο. Φάνηκε ωστόσο ότι το χρονοδιάγραμμα δεν ήταν εφικτό να ολοκληρωθεί. Εκτιμάται ότι μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου θα ολοκληρωθούν οι σχετικές διαδικασίες ώστε να τεθεί σε πιλοτική λειτουργία.
Εν αναμονή τελεί ο ΟΣΕ και για τις προσλήψεις μετά από πολυετείς καθυστερήσεις. Πρόσφατα ολοκληρώθηκε η πρακτική για τους χειριστές (έχει τελειώσει για κλειδούχους και σταθμάρχες) και έφτασε η τελική λίστα με τα 140 άτομα από τον ΑΣΕΠ για να προχωρήσουν οι προσλήψεις. Μεταξύ αυτών, είναι 37 σταθμάρχες, 36 κλειδούχοι, 8 χειριστές μηχανημάτων και οι υπόλοιποι είναι τεχνικό προσωπικό ειδικοτήτων. Μέσα στο Φεβρουάριο οι σταθμάρχες και οι κλειδούχοι μπαίνουν σε προγράμματα εκπαίδευσης. Επιπλέον, επειδή στον Οργανισμό υπάρχουν και 600 υπηρεσίες παροχής υπηρεσιών κρίσιμων ειδικοτήτων (σταθμάρχες, κλειδούχοι, μηχανολόγοι κ.ά.), αυτοί εφόσον συμπληρώσουν το εξάμηνο και εξασφαλίσουν θετικές εκθέσεις αξιολόγησης, θα μπορούν με ειδική μοριοδότηση να προσληφθούν με συμβάσεις αορίστου χρόνου στον ΟΣΕ.
Ελλείψεις σε τροχαίο υλικό
Η εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ του Οργανισμού και της Hellenic Train είναι κάτι που φαίνεται να αποτελεί -έστω και με αντιξοότητες- επιδίωξη των δύο πλευρών σε μια κρίσιμη περίοδο για τον ελληνικό σιδηρόδρομο. Το τελευταίο διάστημα υπήρξε μια προσέγγιση μεταξύ της διοίκησης του ΟΣΕ και της διοίκησης της Hellenic Train προκειμένου να βρεθεί ένας κοινός τόπος και να αμβλυνθούν οι αντιθέσεις και οι συγκρούσεις των τελευταίων ετών. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι δύο εταιρείες έχουν συμφωνήσει να κινηθούν δικαστικά για να διεκδικήσουν η καθεμία, την οφειλή αξίας εκατομμυρίων.
Μόνο οι διεκδικήσεις του ΟΣΕ προς τη Hellenic Train έρχονται σε πάνω από 100 εκατ. Ευρώ περίπου ποσό το οποίο συνδέεται με τη διαφορά στον τρόπο υπολογισμού των τελών χρήσης δικτύου. Η διαφορά αυτή έχει συμφωνηθεί να επιλυθεί με την κατάθεση αγωγής του ΟΣΕ κατά της Hellenic Train ώστε το τελικό ποσό να καθοριστεί από τα δικαστήρια.
Αργεί το νέο ΔΣ του ΟΣΕ
Με δύο προσθήκες θα ανανεωθεί η σύνθεση του ΔΣ του ΟΣΕ που θα επικυρωθεί εντός των ημερών από τη γενική συνέλευση των μετόχων που δεν είναι άλλοι από το υπουργεία Οικονομικών και Υποδομών. Σύμφωνα με πληροφορίες, στο διοικητικό συμβούλιο του Οργανισμού -με μεταβατικό διευθύνοντα σύμβουλο, τον Παναγιώτη Τερεζάκη- θα ενταχθεί ο πρώην διευθύνων σύμβουλος της ΕΡΓΟΣΕ Χρήστος Παλιός, ενώ πληροφορίες αναφέρουν ότι το δεύτερο μέλος θα είναι η γυναίκα. Πρόκειται, όπως μου μεταφέρουν, για γυναίκα νομικό η οποία έχει περάσει και από τον ενεργειακό κλάδο. Η γενική συνέλευση των μετόχων έχει καθυστερήσει να συγκλιθεί και όπως λένε οι πληροφορίες αυτό αναμένεται να γίνει εντός εβδομάδας προκειμένου να επικυρωθεί το νέο Διοικητικό Συμβούλιο με διάρκεια θητείας μέχρι τα τέλη του έτους, το καταστατικό και ο εσωτερικός κανονισμός.
Το αμέσως επόμενο βήμα είναι η προκήρυξη του διαγωνισμού για την πρόσληψη τεχνικού συμβούλου, η οποία αναμένεται να γίνει εντός Μαρτίου, το αργότερο εντός Απριλίου. Πρόκειται για μία διαδικασία από την οποία θα αναδειχθεί ένας διεθνούς κύρους φορέας που θα αναλάβει να τρέξει την ενιαία εταιρεία που θα προκύψει από τη συνένωση των ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ και του τροχαίου υλικού της ΓΑΙΑΟΣΕ και έχει ήδη επικυρωθεί με νόμο στη Βουλή. Είναι ίσως μία από τις τελευταίες ευκαιρίες για την εξυγίανση του ΟΣΕ, ο οποίος μετονομάζεται σε «Σιδηρόδρομοι Ελλάδας». Ο νέος Οργανισμός θα στηριχθεί για να γυρίσει σελίδα στα πρότυπα και την τεχνογνωσία διεθνών παικτών της αγοράς, όπως έγινε παλιότερα με την Αττικό Μετρό.
