Οικοδόμηση του ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου - Βελτίωση της σιδηροδρομικής συνδεσιμότητας στην ΕΕ
Την τελευταία 30ετία η ΕΕ και τα κράτη μέλη της συνεργάστηκαν για να αναπτύξουν μια κοινή πολιτική μεταφορών για τους σιδηροδρόμους.
Η πολιτική της ΕΕ για τους σιδηροδρόμους συμβάλλει στους ευρύτερους στόχους πολιτικής για τον τομέα των μεταφορών συνολικά, οι οποίοι αποσκοπούν στη συνδεδεμένη, βιώσιμη, συμπεριληπτική, ασφαλή και προστατευμένη κινητικότητα στην ΕΕ.
Η αύξηση της χρήσης των σιδηροδρομικών μεταφορών στην ΕΕ αποτελεί βασικό στόχο για την απεξάρτηση της οικονομίας από τις ανθρακούχες εκπομπές και την υλοποίηση των στόχων της ΕΕ για το κλίμα. Οι σιδηροδρομικές μεταφορές αποτελούν το πλέον βιώσιμο μέσο μεταφοράς, δεδομένου ότι αντιπροσωπεύουν μόνο το 0,5 % των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ (στοιχεία του 2017).
Βασικό στοιχείο της πολιτικής μεταφορών της ΕΕ είναι η δημιουργία εννέα διαδρόμων κεντρικού δικτύου που θα διασχίζουν την ΕΕ. Σκοπός του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) είναι η δημιουργία ενός δικτύου σιδηροδρομικών γραμμών, οδών, εσωτερικών πλωτών οδών, θαλάσσιων διαδρομών, λιμένων και αερολιμένων που θα συνδέουν τις χώρες της ΕΕ και θα διευκολύνουν τη διασυνοριακή μεταφορά προσώπων και προμηθειών.Καλύτερες σιδηροδρομικές υπηρεσίες: Το Συμβούλιο εγκρίνει την 4η δέσμη μέτρων για τους σιδηροδρόμους («πυλώνας της αγοράς») - (δελτίο Τύπου, 17 Οκτωβρίου 2016)
Όσον αφορά τον σιδηροδρομικό τομέα, ο κύριος στόχος στον οποίο επικεντρώνεται η πολιτική της ΕΕ συνίσταται στη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου, ενός πανευρωπαϊκού συστήματος σιδηροδρομικών δικτύων που θα καθιστά δυνατή την επέκταση του τομέα των σιδηροδρόμων με βάση τον ανταγωνισμό, την τεχνική εναρμόνιση και την από κοινού ανάπτυξη διασυνοριακών συνδέσεων.
Για την επίτευξη του εν λόγω στόχου, η ΕΕ προτίθεται:να ανοίξει και να αναδιαρθρώσει την αγορά των σιδηροδρόμων
-να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα χάρη στη δημιουργία ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις
-να εξελίξει τις υποδομές ώστε να διασφαλίζεται η διαλειτουργικότητα
-να βελτιώσει την αποδοτικότητα όσον αφορά τη χρήση και την ασφάλεια των υποδομών
-να εξασφαλίσει δίκαιη τιμολόγηση για τους καταναλωτές
Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τον Δεκέμβριο του 2020 τη στρατηγική της για βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα. Η στρατηγική σκιαγραφεί τους στόχους της ΕΕ για τον τομέα των μεταφορών τις επόμενες δεκαετίες: να καταστεί η κινητικότητα πράσινη, έξυπνη και ανθεκτική. Για τον τομέα των σιδηροδρόμων ζητείται, στο πλαίσιο της στρατηγικής, διπλασιασμός των σιδηροδρόμων υψηλής ταχύτητας έως το 2030 στην ΕΕ.
Τον Ιούνιο του 2021 το Συμβούλιο ενέκρινε συμπεράσματα επί του θέματος. Το Συμβούλιο εξέφρασε την ικανοποίησή του για τη στρατηγική της Επιτροπής, δήλωσε ότι συμμερίζεται το φιλόδοξο όραμά της για τον τομέα των μεταφορών και τη συμβολή της στη βιωσιμότητα για τα επόμενα χρόνια και δεκαετίες. Διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών (ΔΕΔ-Μ): Το Συμβούλιο καθορίζει τη θέση του για να εξασφαλίσει βιώσιμη συνδεσιμότητα στην Ευρώπη
Τον Δεκέμβριο του 2021 η Επιτροπή παρουσίασε αναλυτικά τη στρατηγική της για βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα για τη διεθνή σιδηροδρομική επιβατική κυκλοφορία. Στρατηγική για βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα — Έκδοση συμπερασμάτων του Συμβουλίου (δελτίο Τύπου, 3 Ιουνίου 2021)
Νομοθεσία: Δέσμες μέτρων της ΕΕ για τους σιδηροδρόμους
Η επέκταση και η εναρμόνιση του τομέα των σιδηροδρόμων στην ΕΕ προσκρούει σε ποικίλες δυσκολίες, οι οποίες έχουν επιβραδύνει τη διαδικασία ολοκλήρωσης της ΕΕ στον τομέα:ιστορικά κατακερματισμένοι ευρωπαϊκοί σιδηρόδρομοι λόγω πολύπλοκων και διαφορετικών εθνικών συστημάτων
χαμηλή αποδοτικότητα, ευελιξία και αξιοπιστία των υπηρεσιών, ιδίως για τις εμπορευματικές μεταφορές
Οι προκλήσεις αυτές παρεμποδίζουν την περαιτέρω αύξηση του μεριδίου του σιδηροδρομικού τομέα στο τοπίο της κινητικότητας στην Ευρώπη, παρότι υπάρχει ζήτηση από τους καταναλωτές και παρά το γεγονός ότι οι σιδηροδρομικές μεταφορές αποτελούν φιλική προς το κλίμα λύση. Οι σιδηρόδρομοι στην πρώτη γραμμή της έξυπνης και βιώσιμης κινητικότητας — Έκδοση συμπερασμάτων του Συμβουλίου (δελτίο Τύπου, 3 Ιουνίου 2021)
Η βασική νομοθεσία της ΕΕ υπέρ της ανάπτυξης ενωσιακής πολιτικής για τους σιδηροδρόμους απαρτίζεται από τέσσερις νομοθετικές δέσμες που ενέκριναν το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μεταξύ 2001 και 2016. Περιλαμβάνουν κοινές διατάξεις σχετικά με:την απελευθέρωση της αγοράς σιδηροδρομικών μεταφορών
την αδειοδότηση σιδηροδρομικών επιχειρήσεων και την πιστοποίηση των μηχανοδηγών
τις απαιτήσεις ασφαλείας
τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Σιδηροδρόμων και των ρυθμιστικών φορέων στον τομέα των σιδηροδρόμων σε κάθε κράτος μέλος τα δικαιώματα των επιβατών στις σιδηροδρομικές μεταφορές
Η τέταρτη και τελευταία δέσμη μέτρων για τους σιδηροδρόμους, η οποία αποτελείται από έξι νομοθετικές πράξεις και επικεντρώνεται στα τελικά στοιχεία του ανοίγματος της αγοράς σιδηροδρομικών μεταφορών και της αύξησης της ανταγωνιστικότητάς της, τέθηκε σε ισχύ το 2021. Εγκρίθηκε από το Συμβούλιο ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» 2.0, το εμβληματικό πρόγραμμα της ΕΕ (δελτίο Τύπου, 14 Ιουνίου 2021)
Επιπλέον, μέσω του Ευρωπαϊκού Συστήματος Διαχείρισης της Σιδηροδρομικής Κυκλοφορίας (ERTMS), η ΕΕ επιθυμεί να συμβάλει στη δημιουργία ενός ασφαλούς και αποτελεσματικού σιδηροδρομικού χώρου. Το ERTMS διασφαλίζει την ασφάλεια της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας ανά την ΕΕ, επιβάλλοντας τη συμμόρφωση με τους περιορισμούς της ταχύτητας και τη σηματοδότηση και επιτυγχάνοντας παράλληλα τεχνική εναρμόνιση όσον αφορά τις κύριες συνδέσεις.
Η σιδηροδρομική πολιτική της ΕΕ υποστηρίζεται από σειρά χρηματοδοτικών προγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένου του Μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη», ο οποίος χρηματοδοτεί στρατηγικά επενδυτικά έργα στους τομείς των μεταφορών, της ψηφιακής τεχνολογίας και της ενέργειας.
Σε συνέχεια της προσωρινής συμφωνίας μεταξύ του Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου, το νέο πρόγραμμα για την περίοδο 2021-2027 εγκρίθηκε πρώτα από το Συμβούλιο τον Ιούνιο του 2021 και αργότερα, τον Ιούλιο, από το Κοινοβούλιο. Μετά τη δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ, ο κανονισμός εφαρμόζεται αναδρομικά από την 1η Ιανουαρίου 2021. Ο τομέας των μεταφορών θα λάβει το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης (περίπου 25 δισ. € από τα 33 δισ. €), εκ των οποίων το μεγαλύτερο μερίδιο θα διατεθεί στις σιδηροδρομικές μεταφορές.
consilium.europa.eu
sidirodromikanea.blogspot.com
