Ο Μαλαισιανός ταξιδιώτης Azman Mokhtar μάς μιλάει για το επικό σιδηροδρομικό οδοιπορικό του σε Μογγολία, Κίνα, Ευρώπη, Αμερική, Ωκεανία και Ινδονησία.
Ο Azman Mokhtar είναι ταξιδιώτης γνήσιος, αφοσιωμένος, ερασιτέχνης και όχι επαγγελματίας. Το ταξίδι δεν είναι η δουλειά, αλλά το χόμπι του. Οπαδός των τρένων, γνωρίζει τη μαγεία τους από τότε που ήταν φοιτητής (προτού ο σιδηρόδρομος παραγκωνιστεί από τα αεροπλάνα, για να ξαναγίνει στις μέρες μας ένα από τα πιο δημοφιλή μέσα μετακίνησης, γιατί μεταξύ άλλων είναι το λιγότερο ρυπογόνο).
Ελευθερία Αλαβάνου
Στα 18 του, με μια υποτροφία της μαλαισιανής κυβέρνησης, πήγε να σπουδάσει λογιστική στην Αγγλία. «Οι σπουδές λογιστικής μπορεί να είναι κάτι σχετικά βαρετό. Περισσότερο με ενδιέφερε να ταξιδέψω, να κάνω οτοστόπ. Για μένα, που ερχόμουν από την Ασία, η Ευρώπη άνοιγε ένα παράθυρο σε έναν καινούργιο κόσμο, γεμάτο τέχνες, πολιτισμό, μουσεία». Το 1981 αγόρασε ένα εισιτήριο Interrail από Λονδίνο για Πειραιά χωρίς επιστροφή.
«Ήμουν μαζί με μερικούς φίλους. Ένας από αυτούς ήταν Ελληνοκύπριος, ο Τζον, συμφοιτητής μου στη λογιστική. Μου είπε: “Azman, έλα μαζί μου, θα πάμε να γίνουμε σερβιτόροι σε κρουαζιερόπλοια’’. Επί δύο βδομάδες ταξιδεύαμε. Περάσαμε στη Γαλλία, στην Ιταλία και από το Μπρίντιζι πήραμε το πλοίο για Κέρκυρα κι από εκεί ήρθαμε στον Πειραιά και στην Αθήνα. Μέσα στο πλήθος χάσαμε ο ένας τον άλλο. Είχα 10 λίρες στην τσέπη μου, ήμουν με έναν άλλο Μαλαισιανό φίλο που η αδερφή του σπούδαζε στο Λονδίνο και είχε μια Ελληνίδα συμφοιτήτρια. Πήγαμε στο σπίτι αυτής της κοπέλας, η οποία ήταν παντρεμένη, όμως ο άνδρας της έλειπε. Δεν μπορούσαμε εμείς, δύο νέοι άνδρες, να μείνουμε μαζί της μέσα στο σπίτι κι έτσι μας έβαλε στην ταράτσα. Είχε δροσιά και θυμάμαι ότι κρεμούσαμε τα ρούχα μας κι από πίσω βλέπαμε τον Παρθενώνα. Ήταν υπέροχα. Έκανα επτά βδομάδες να γυρίσω στο Λονδίνο, γιατί πέρασα από κάθε λογής μέρος στην Ευρώπη. Από την πρώην Γιουγκοσλαβία, την Αυστρία, τη Γερμανία. Ήταν το καλύτερο καλοκαίρι της ζωής μου».
Ένα ταξίδι Λονδίνο-Αθήνα και πίσω με τρένο, πλοίο και οτοστόπ ήταν η πρώτη δυνατή ταξιδιωτική συγκίνηση για τον Azman. «Υποθέτω ότι από τότε δημιουργήθηκε μέσα μου η επιθυμία να γνωρίσω τον κόσμο». Στην πορεία της ζωής του είχε μια εξαιρετικά επιτυχημένη σταδιοδρομία διάρκειας 40 χρόνων, εκ των οποίων τα 15, από το 2004 μέχρι το 2019, ως CEO του επονομαζόμενου Khazanah, δηλαδή του «θησαυρού της Μαλαισίας, ενός μεγάλου εθνικού fund που διαχειρίζεται 40 δισ. δολάρια». Όταν έχεις μια τέτοια θέση, «ας πούμε ότι έχεις αρκετή δύναμη, αλλά η ζωή σου είναι σαν σε χρυσό κλουβί. Ξέρετε το φημισμένο τοπόσημο της Μαλαισίας, το Petronas Twin Towers; Το γραφείο μου ήταν εκεί. Κυριολεκτικά στην κορυφή του κόσμου και όμως σε κλουβί. Πάντα ονειρευόμουν ότι μια μέρα θέλω να βγω έξω και να είμαι ελεύθερος. Θυμόμουν το σιδηροδρομικό ταξίδι του 1981 και άλλα που έκανα αργότερα».
Εκτός από τα προσωπικά βιώματα, κινητήριος δύναμη για τον Azman ήταν ένα βιβλίο, το «The Great Railway Bazaar» του Paul Theroux. «Είναι κλασικό. Ο Paul Theroux το έγραψε για τη διαδρομή του από το Λονδίνο στη νοτιοανατολική Ασία με τρένο και πίσω. Εκείνη την εποχή, τη δεκαετία του 1970, δεν μπορούσες να μπεις στην Κίνα. Νομίζω ότι πέταξε ως την Ιαπωνία κι από εκεί πήγε στο Βλαδιβοστόκ και πήρε τον Υπερσιβηρικό πίσω για την Ευρώπη. Διάβασα το βιβλίο όταν ήμουν 19 χρονών. Όταν έκλεισα τα 39, το ξαναδιάβασα και είπα στον εαυτό μου ότι θα το κάνω πριν από τα 59, το οποίο και έγινε».
Η μεγάλη απόφαση
Το 2019 ο Azman ήταν 58 ετών. «Εκείνη τη χρονιά, κατά κάποιον τρόπο, παραιτήθηκα». Τότε ήταν που ξεκίνησε ένα σιδηροδρομικό οδοιπορικό στα πρότυπα του Paul Theroux. «Ένα τέτοιο ταξίδι δεν είναι εύκολο, αλλά δεν είναι και δύσκολο. Τι χρειάζεται ένας άνθρωπος για να κάνει ένα ταξίδι σαν αυτό; Υγεία, χρόνο, χρήματα –όχι απαραιτήτως πολλά, αλλά σίγουρα χρειάζονται. Κάποιες φορές μπορεί να τα έχεις όλα αυτά, αλλά ο κόσμος να είναι κλειστός». Οπότε το 2019 ήταν η μαγική στιγμή; «Ήταν, ναι. Για την ακρίβεια, τρεις μήνες αφότου επέστρεψα, ξέσπασε η πανδημία».
Ξεκινώντας από τη Μαλαισία, ο Αzman πέρασε στην Ταϊλάνδη, έπειτα στο Βιετνάμ και στη νότια Κίνα. Έπειτα πήγε στη Μογγολία, «μια φανταστική χώρα», πήρε τον Trans Mongolian και τον Trans Siberian και έφτασε στη Μόσχα. «Επειδή δεν μπορούσα να βγάλω βίζα για Λευκορωσία, πήγα στη Φινλανδία, στο Ελσίνκι, μετά πήρα το φέρι για Στοκχόλμη. Πέρασα Κοπεγχάγη προς Γερμανία, Ελβετία, Βενετία και Λονδίνο». Διέσχισε τον Ατλαντικό με το διάσημο πλοίο «Queen Mary» και έφτασε στη Νέα Υόρκη την 1η Σεπτεμβρίου. Από εκεί ξεκίνησε ένα νέο κεφάλαιο, η διάσχιση της Αμερικής με τρένο. «Ξέρεις, μπορείς να διασχίσεις την Αμερική μόνο με 250 δολάρια, σε πέντε μέρες, οικονομική θέση. Θα πονάει η μέση σου μετά, αλλά γίνεται. Εγώ ξόδεψα παραπάνω χρήματα και είχα κρεβάτι και φαγητό. Πηγαίνοντας στο Λος Άντζελες, προσπάθησα να βρω πλοίο να με πάει στη Σιγκαπούρη, αλλά ήταν δύσκολο, λόγω έλλειψης χρόνου. Οπότε πέταξα μέχρι τη Νέα Ζηλανδία. Από εκεί πήγα στην Αυστραλία, στην Ινδονησία, στη Σιγκαπούρη κι από εκεί πίσω στη Μαλαισία». 77 τρένα σε 77 ημέρες. «Δεν το προγραμμάτισα», τυχαία βγήκε κοινός ο αριθμός.
Ένας άνθρωπος που έχει διασχίσει τέσσερις ηπείρους και έχει κάνει τον γύρο του κόσμου με κύριο μέσο το τρένο (μαζί με αεροπλάνο και καράβι, όποτε υπήρχε ανάγκη) σίγουρα έχει διαμορφώσει προτιμήσεις και σίγουρα μπορεί να συγκρίνει δίκτυα, υποδομές, επίπεδο υπηρεσιών και συρμούς διαφορετικών χωρών. Άσχημο τρένο δεν υπήρξε για τον Azman, ούτε ένα στα 77 δεν τον απογοήτευσε. Κάτι που του έκανε εντύπωση είναι ότι «στον λεγόμενο αναπτυσσόμενο κόσμο δεν υπήρχαν καθυστερήσεις στα δρομολόγια. Σε μια ειρωνεία της τύχης, τη στιγμή που μπήκα στον ανεπτυγμένο κόσμο, ξεκίνησαν τα προβλήματα. Στη Σουηδία, στην Αμερική, στη Νέα Ζηλανδία συνάντησα μεγάλες καθυστερήσεις. Η Αμερική είναι μια χώρα που αναπτύχθηκε λόγω των τρένων και όμως η υποδομή της είναι τριτοκοσμική».
Κατά τα άλλα, «το τρένο στο Θιβέτ είναι πολύ ιδιαίτερο, γιατί βρίσκεται σε πάρα πολύ μεγάλο υψόμετρο [σ.σ.: ένα κομμάτι της γραμμής βρίσκεται πάνω από τα 4.000 μ.]. Φανταστείτε ότι μέσα στο τρένο έχουν μάσκες οξυγόνου. Τα ελβετικά τρένα είναι επίσης μοναδικά, από άποψη κατασκευής, αλλά και τοπίου. Και δεν είναι απαγορευτικά από άποψη κόστους. Επιβιβάστηκα στο Bernina Express, που αποτελεί Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς». Με όρους πολυτέλειας, «τίποτα δεν συγκρίνεται με το επικό Orient Express, που συνδέει τη Βενετία με το Λονδίνο», ενώ τα πλέον εντυπωσιακά τρένα είναι τα κινεζικά. «Ομολογώ ότι δεν ξέρω πολλά από την τεχνολογία των τρένων, αλλά στην Κίνα έχουν ένα τεράστιο σιδηροδρομικό δίκτυο υψηλής ταχύτητας, με τρένα γρήγορα και πάρα πολύ αποτελεσματικά».
Από πολιτικής άποψης, ίσως το πιο ενδιαφέρον τρένο που πήρε ήταν το Reunification Express, που ενώνει το βόρειο με το νότιο Βιετνάμ και το όνομά του παραπέμπει στην επανένωση της χώρας μετά το τέλος του πολέμου. «Επί δυόμισι μέρες βρίσκεσαι μέσα σε ένα μέσο μεταφοράς όπου οι άνθρωποι τρώνε. Μετά από μία ή δύο μέρες ο συρμός έχει αποκτήσει τη μυρωδιά του Βιετνάμ. Πέρα από αυτό, διασχίζεις όλη τη χώρα», όλο το Βιετνάμ, δηλαδή, περνάει μπροστά από τα μάτια σου. «Πηγαίνεις στον μπουφέ, όπου γυρίζει η πίπα της ειρήνης», μια πραγματική πίπα με κάποιο είδος καπνού μέσα που ο Azman δεν ήξερε καν τι είναι, απλώς ρουφούσε και την περνούσε στον επόμενο επιβάτη. Αυτό είναι και το ωραίο με ένα τέτοιο ταξίδι. «Δεν έχεις ιδέα κάθε μέρα τι σε περιμένει…»
kathimerini.gr
sidirodromikanea.blogspot.com
