Ήταν Ιούνιος του 1896, όταν το τρένο σφύριξε στη Ξάνθη…
Στην καρδιά της πενηντάχρονης Μπελ Επόκ της Ξάνθης (1860-1910), λόγω του καπνού της ασφαλώς και στα ύστερα της οθωμανικής κυριαρχίας, ολοκληρώνεται η σιδηροδρομική σύνδεση Θεσσαλονίκης – Αλεξανδρούπολης (Δεδέ Αγάτς) των Ανατολικών Σιδηροδρόμων (1893-1896).
Του Μανώλη Σ. Χούμα
Ο Τύπος της εποχής μας πληροφορεί, πως οι λόγοι κατασκευής της αναφερόμενης γραμμής, ήταν πρώτιστα στρατιωτικοί.
Οι Οθωμανοί έβλεπαν τον αλυτρωτισμό των εθνών στη Βαλκανική να παίρνει εκρηκτικές διαστάσεις και τα σύννεφα του πολέμου συνεχώς να πυκνώνουν.
Λογικό λοιπόν είναι πως ήθελαν μια γραμμή, που να εξυπηρετεί την γρήγορη χερσαία μεταφορά στρατιωτικών μονάδων και πολεμικού υλικού, εκτός της επιβατικής κι εμπορικής χρήσης.
Η νέα αυτή γραμμή συνέδεσε τη Θεσσαλονίκη με την Αδριανούπολη, μιας και η γραμμή «Αλεξανδρούπολη – Αδριανούπολη» προϋπήρχε.
Άνθρωποι κι εμπορεύματα φθάνοντας από Θεσσαλονίκη στην Αδριανούπολη, είχαν την δυνατότητα να επιλέξουν, είτε ανατολικά προς την Κωνσταντινούπολη, είτε δυτικά προς την κεντρική Ευρώπη χρησιμοποιώντας το Οριάν Εξπρές.
Σαν να βλέπω το σιδερένιο θεριό να ‘ρχεται στολισμένο απ’ το βάθος, τη μπάντα να παιανίζει, τους άρχοντες της πόλης μ’ επίσημη ενδυμασία σε αναμονή κι ένα ετερόκλητο πλήθος Ξανθίων να περιμένει με αγωνία και περιέργεια την άφιξη του τρένου, που μπήκε στην Ξάνθη σφυρίζοντας, ξεφυσώντας και μέσα σε σύννεφο καπνού.
Ένα πρωτόγνωρο όχημα, για τους περισσότερους Ξανθίους εκείνης της εποχής, που σηματοδότησε την μεγάλη αλλαγή της μεταφοράς ανθρώπων κι αγαθών. Τ’ ατελείωτα καραβάνια των κυρατζήδων (μεταφορείς) με τα μουλάρια και τις καμήλες, που μετέφεραν κυρίως τον περίφημο καπνό – μπασμά της Ξάνθης, θα ελαχιστοποιηθούν και σταδιακά θα εξαφανιστούν.
Μετά το εορταστικό καλωσόρισμα η ατμάμαξα ξεκινάει και σε λίγο θ’ αφήσει τον εύφορο κάμπο της Θράκης και θα μπει αγκομαχώντας στ’ ανεπανάληπτης ομορφιάς Στενά του Νέστου.
Κάποιοι τ’ αποκαλούν Θρακικά Τέμπη, αλλ’ αυτό υποβαθμίζει την απαράμιλλη μοναδικότητα των Στενών.
Ο αξέχαστος χορός των εικόνων των μαιάνδρων και της παρόχθιας του Νέστου διαδρομής τελειώνει, αφού το τρένο διανύσει 22 χιλ. μήκος και μπει σε 28 γαλαρίες ή τουνέλια, όπως έλεγαν οι παλιοί.
Άραγε θα ξανακούσουμε το τρένο να σφυρίζει στο Σταθμό της Ξάνθης;
Ιδού η απορία!
Είθε!
Οι εικόνες ανοίγουν αριθμητικά, πατώντας το βέλος στα δεξιά.
Ιούλιος 2022 – ΜΣΧ
Εικόνα 1η
Ένα απ’ τα λίγα επιστολικά δελτάρια, που μας κληροδότησε ο φωτογράφος Κομοτηνής Ξενοφών Παπαζέκος, ΦΩΤΟ – ΗΛΙΟΣ. Η φωτογράφιση έγινε γύρω στο 1925.
Μια απ’ τις εικόνες που ‘χω στο Σταθμό είναι του 1960, όταν με την μητέρα μου αποχαιρετούσαμε το μεγάλο μου αδελφό που έφευγε για φαντάρος. Η εικόνα χαράχτηκε στη μνήμη μου γιατί η μάννα έκλαιγε ασταμάτητα, λες και ο γιος της πήγαινε στον πόλεμο.
Η κάρτα είναι αχρησιμοποίητη και χωρίς στοιχεία φωτογραφικού χαρτιού στον οπισθότυπο.
Διαστάσεις : 14 x 9 εκ. Δείτε λιγότερα
Εικόνα 2η
Η εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ Βουκουρεστίου, Τρίτη 21/3 Οκτωβρίου 1893 αρ.φ. 797 στη σελίδα 3 μας πληροφορεί, πως συνεχίζεται η μελέτη κατασκευής του έργου κι αναμένεται η γνωμοδότηση του Υπουργείου Στρατιωτικών. Δείτε λιγότερα
Εικόνα 3η
Όπως μας πληροφορεί η εφημερίδα ΦΙΛΙΠΠΟΥΠΟΛΙΣ, Τρίτη 26 Σεπτεμβρίου 1895 αρ.φ.2054 σελ 3, οι εργασίες κατασκευής της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης – Δεδέ Αγάτς συνεχίζονται πυρετωδώς και υπολογίζεται η ολοκλήρωση του έργου στα τέλη του έτους. Δείτε λιγότερα
Εικόνα 4η
Διαβάζουμε στην εφημερίδα ΝΕΟΛΟΓΟΣ Κωνσταντινούπολης, Τρίτη 11/23 (Π/Ν Ημερολόγιο) Ιουνίου 1896 αρ.φ.8122 σελ 4, πως η έναρξη λειτουργίας της γραμμής Κωνσταντινούπολη – Δεδέ Αγάτς – Θεσσαλονίκη των Ανατολικών Σιδηροδρόμων, ορίζεται η 26η Ιουνίου 1896. Δείτε λιγότερα
Εικόνα 5η
Επιλέχθηκε η αναγγελία του δρομολογίου Κωνσταντινούπολη – Αδριανούπολη – Αλεξανδρούπολη – Κομοτηνή – Ξάνθη – Δράμα – Σέρρες – Θεσσαλονίκη, της Τετάρτης 17/29 Ιουλίου 1896 γιατί έχει μεγαλύτερη ευκρίνεια.
Υπήρχε ασφαλώς κι ο δρόμος της θάλασσας για να ταξιδέψουν άνθρωποι κι εμπορεύματα από Κωνσταντινούπολη στη Ξάνθη μέσω Πόρτο Λάγους.
Ατμόπλοιο της εταιρείας ΜΑΧΣΟΥΣΕ κάθε δεκαπενθήμερο εκτελούσε τη γραμμή Κωνσταντινούπολη, Καλλίπολη, Δαρδανέλλια, Δεδέ-Αγάτς, Καρά-Αγάτς (Πόρτο Λάγος), Καβάλα, Θεσσαλονίκη.
Αναχώρηση απ’ την Πόλη την Παρασκευή κι άφιξη στη Θεσσαλονίκη τη Δευτέρα ! Κρουαζιέρα ολόκληρη κοντολογίς για …γαμήλιο ταξίδι !
Όταν έφτανε το βαπόρι στον όρμο του Λάγους, αγκυροβολούσε ανοιχτά αρόδο κι από ‘κει σκάντζα οι άνθρωποι σε ξύλινο καΐκι και τα εμπορεύματα σε μαούνα, για να μπουνε στον ύφορμο και να προσεγγίσουν το λιμάνι του Πόρτο Λάγους.
Η ταλαιπωρία των επιβατών δεν σταματούσε στο λιμάνι, αφού για να φτάσουν στη Ξάνθη έπρεπε να επιβιβαστούν σε καμιά σούστα ή σε κάνα παϊτόνι, για μια διαδρομή τριών ή τεσσάρων ωρών.
Αν βέβαια ήσουν από κάνα κοντινό προς το λιμάνι χωριό, σ’ εξυπηρετούσε ένα κάρο, ένα άλογο, ένα μλαρ ή ακόμη κι ένα γκατζόλ’, όπως αποκαλούσαν τον γάϊδαρο οι Εβρίτες.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΣ Πέμπτη 1 Μαΐου 1897 αρ.φ.97 σελ 4. Δείτε λιγότερα
Εικόνα 7η
Σιδηροδρομικό δυστύχημα από πτώση βράχου στα Στενά του Νέστου.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΣ Σάββατο 15 Απριλίου 1900 αρ.φ.81 σελ 2. Δείτε λιγότερα
Εικόνα 8η
Τμήμα τετραθεματικής κάρτας του Ξανθιώτη φωτογράφου Αθανάσιου Βολίδη.
Η φωτογράφιση του Σιδηροδρομικού Σταθμού Ξάνθης έγινε στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 1920.
Φίλες και φίλοι σας εύχομαι καλό καλοκαίρι, με την ελπίδα πάντα να ξανακούσουμε το τρένο να σφυρίζει στη Ξάνθη, όπως στη σπουδαία ταινία του σινεμά του 1952 «Το τρένο θα σφυρίξει τρεις φορές», με τους Γκάρι Κούπερ και Γκρέις Κέλι.
