Πέντε μεγάλα εμβληματικά έργα συνολικού ύψους σχεδόν 3,5 δισ. ευρώ περιλαμβάνει το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027, όσον αφορά στο Επιχειρησιακό πρόγραμμα «Μεταφορές», και δίχως να γίνεται αναφορά σε «συγγενικά» projects άλλων προγραμμάτων (όπως π.χ. αντιπλημμυρικά και άλλα του τομέα «Περιβάλλοντος».
Γιώργος Παπακωνσταντίνου
Όπως προέκυψε και από την τελευταία (προ ολίγων μηνών μόλις) φάση της διαβούλευσης, στο «πακέτο» ξεχωρίζουν projects όπως το Μετρό Αθήνας (γραμμή 4), ο ΒΟΑΚ, ο Ε65 η σιδηροδρομική γραμμή «ΡΟΔΟΔΑΦΝΗ – ΡΙΟ» και άλλες παρεμβάσεις.
Το Πρόγραμμα «ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ» αποτελεί το Τομεακό Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ για την υλοποίηση του Επιχειρησιακού Σχεδιασμού των αρμοδίων Υπουργείων Πολιτικής (Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής), με στόχο την υλοποίηση της αναπτυξιακής στρατηγικής στον Τομέα των Υποδομών Μεταφορών για την Προγραμματική Περίοδο (ΠΠ) 2021-2027.
Από τα έργα που έχουν συμπεριληφθεί στον σχεδιασμό του, επελέγησαν πέντε έργα / δράσεις - που θα χρηματοδοτηθούν εν μέρει ή στο σύνολό τους από το Πρόγραμμα «ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ» 2021-2027 - ως Στρατηγικής Σημασίας με βάση τα ακόλουθα κριτήρια, που αναδεικνύουν την προστιθέμενη αξία της αξιοποίησης των διατιθέμενων πόρων:
Έργα με σημαντική συμβολή στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα του τομέα των Μεταφορών
Έργα με σημαντική συμβολή στην απασχόληση, την ανάπτυξη και τη συνοχή
Έργα σημαντικά για την εθνική, περιφερειακή και τοπική οικονομία
Έργα που συμβάλουν στην ολοκλήρωση του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών
Εμβληματικά έργα λόγω μεγέθους / συμμετοχής στο Πρόγραμμα.
Σε διαδικτυακή ημερίδα που πραγματοποιήθηκε προ μηνός (στο πλαίσιο διαβούλευσης) αναφέρονταν ότι το Πρόγραμμα “ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ” 2021-2027 διαμορφώθηκε λαμβάνοντας υπόψη:
Τα Εθνικά Στρατηγικά κείμενα για τον Τομέα Μεταφορών: το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Μεταφορών (ΕΣΣΜ) και την Περιφερειακή εξειδίκευση του, την Εθνική Στρατηγική για την Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική στο Νησιωτικό Χώρο, το Εταιρικό Σύμφωνο Περιφερειακής Ανάπτυξης 2021 - 2027.
Κατά την υλοποίησή του θα αξιοποιηθούν, όπου απαιτείται, τα υπό εκπόνηση: Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Οδική Ασφάλεια, Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Logistics, Εθνική Λιμενική Πολιτική 2020-2030.
Διαθέσιμοι πόροι του Προγράμματος
Η συνολική Συγχρηματοδοτούμενη Δημόσια Δαπάνη (ΣΔΔ) του Προγράμματος ανέρχεται σε 2,224 δις ευρώ, με Κοινοτική Συνδρομή (ΕΣ) από τα ΕΔΕΤ 1,854 δισ. ευρώ (Ταμείο Συνοχής 1,289 δισ. ευρώ και ΕΤΠΑ 564,4 εκατ. ευρώ) και Εθνική Συμμετοχή (ΕΣ) 369,7 εκατ. ευρώ.
Η κατάρτιση
Προτεραιότητα στις Πράσινες Μεταφορές στις οποίες διατίθεται το 50% των πόρων του Προγράμματος. Επίσης, στην υποστήριξη της «στροφής» της χώρας σε μεταφορές μηδενικών ρύπων και σε ηλεκτροκινούμενες Δημόσιες Συγκοινωνίες με ανάπτυξη νέων γραμμών Μετρό σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, ανανέωση του στόλου των ηλεκτρικών λεωφορείων Αθήνας και Θεσσαλονίκης, σε συνέργεια με το RRF.
Επίσης, στόχος είναι ο εκμοντερνισμός και η βελτίωση των δημοσίων συγκοινωνιών, η ενίσχυση των προαστιακών σιδηροδρομικών συνδέσεων, η ολοκλήρωση του σιδηροδρομικού κεντρικού ΔΕΔ-Μ με συστήματα, σε συνέργεια με το CEF ΙΙ.
Περιγραφή έργων
α) Κατασκευή Γραμμής 4 του Μετρό Αθήνας στο τμήμα Άλσος Βεΐκου – Γουδή: Το έργο επελέγη ως Στρατηγικής Σημασίας επειδή συνάδει με τα κριτήρια 1, 2 και 5. Συγκεκριμένα, έχει σχεδιαστεί με σκοπό την εξυπηρέτηση πολλών πυκνοκατοικημένων περιοχών του Λεκανοπεδίου της Αθήνας, την αποσυμφόρηση υφιστάμενων κεντρικών Σταθμών Μετρό από την συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση του επιβατικού κοινού, την εξυπηρέτηση πολλών σημαντικών κτηρίων και εγκαταστάσεων, όπως Νοσοκομεία, Εκπαιδευτικά Ιδρύματα κ.λπ., καθώς και την αύξηση της δικτύωσης των υφιστάμενων Γραμμών Μετρό.
Η χάραξη του συνολικού έργου υπάγεται στα διοικητικά όρια των Δήμων Αθήνας, Γαλατσίου, Καισαριανής και Ζωγράφου. Έχει μήκος περίπου 12,9 χλμ και περιλαμβάνει:
- 15 νέους Σταθμούς
- Σήραγγα υπόγειας διάνοιξης με μηχανήματα ΤΒΜ διπλής τροχιάς 12,1 χλμ
- Σήραγγες υπόγειας διάνοιξης με συμβατικά μηχανικά μέσα μονής, διπλής και τριπλής τροχιάς
- 1 νέο Κέντρο Ελέγχου Λειτουργίας (ΚΕΛ) και 1 εφεδρικό
- 1 νέο κτίριο συντήρησης και επισκευών των νέων συρμών
- το απαιτούμενο τροχαίο υλικό (αυτόματα τραίνα χωρίς οδηγό) - τα απαιτούμενα Ηλεκτρομηχανολογικά και Σιδηροδρομικά Συστήματα για τη λειτουργία της Γραμμής.
Συνολικός Προϋπολογισμός (προ ΦΠΑ): 1,475 δισ. ευρώ
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης - Υπογραφή κύριας σύμβασης: Υπεγράφη τον Ιούνιο 2021 και έχει ξεκινήσει η εγκατάσταση των εργοταξίων.
Παράλληλα εκτελούνται οι πρόδρομες εργασίες στο πλαίσιο άλλης σύμβασης (υπογραφή: Μάρτιος 2021). - Ολοκλήρωση εργασιών: 2029
β) Αναβάθμιση/αναδιάρθρωση δικτύου και ανάπτυξη στόλων λεωφορείων μηδενικών εκπομπών στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη (2η φάση): Το έργο επελέγη ως Στρατηγικής Σημασίας επειδή συνάδει με τα κριτήρια 1, 2, και 5. Η δράση αφορά στην αναβάθμιση / αναδιάρθρωση του δικτύου οδικών αστικών μεταφορών στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, επιτρέποντας τη στροφή στην ηλεκτροκίνηση και στις μηδενικές εκπομπές ρύπων, τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση των δημόσιων αστικών μεταφορών.
Συγκεκριμένα περιλαμβάνει:
- Επανασχεδιασμό του δικτύου, όπου απαιτείται
- Προμήθεια ηλεκτρικών λεωφορείων μηδενικών εκπομπών
- Εγκατάσταση υποδομής φόρτισης των λεωφορείων
- Χρήση ευφυών συστημάτων διαχείρισης του δικτύου.
Συνολικός Προϋπολογισμός (προ ΦΠΑ): 200 εκατ. ευρώ
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: Δημοπράτηση κύριας σύμβασης: 2022 - Υπογραφή κύριας σύμβασης: 2023 - Ολοκλήρωση εργασιών: 2025.
γ) Κατασκευή Νέας Διπλής Σιδ/κης Γραμμής ΑΘΗΝΑΣ (ΣΚΑ) - ΠΑΤΡΑΣ στο τμήμα ΡΟΔΟΔΑΦΝΗ - ΡΙΟ (Επιδομή, Ηλεκτροκίνηση, Σηματοδότηση/ETCS, Σταθμοί και Στάσεις): Το έργο επελέγη ως Στρατηγικής Σημασίας επειδή συνάδει με τα κριτήρια 1, 3, και 4 καθώς αποτελεί σημαντικό ελλείποντα κρίκο στην ολοκλήρωση του βασικού σιδηροδρομικού άξονα ΠΑΘΕ/Π, κορμού του Διαδρόμου Orient – East / Med. Πρόκειται για έργο phasing η υλοποίηση του οποίου ξεκινά στην Π.Π. 2014 – 2020 και ολοκληρώνεται στην Π.Π. 2021 - 2027 Συνοπτικά οι εργασίες που πρέπει να εκτελεστούν είναι: - Κατασκευή 29 χλμ διπλής σιδηροδρομικής επιδομής από την είσοδο της Σιδηροδρομικής Στάσης Ροδοδάφνης μέχρι την έξοδο του Σιδηροδρομικού Σταθμού Ρίου - Κατασκευή 4 Σιδηροδρομικών Στάσεων (Ροδοδάφνη, Σελιανίτικα, Καμάρες, Άγιος Βασίλειος) και 3 Σιδηροδρομικών Σταθμών (Ψαθόπυργος, Αραχωβίτικα και Ρίο) - Κατασκευή των Η/Μ εγκαταστάσεων στην Σήραγγα Παναγοπούλας - Κατασκευή συστήματος ηλεκτροκίνησης με τηλεδιοίκηση (SCADA) - Κατασκευή σύγχρονου συστήματος αμφίδρομης σηματοδότησης με τηλεδιοίκηση και ETCS L1 - Κατασκευή σύγχρονου συστήματος τηλεπικοινωνιών Όλες οι εργασίες θα εκτελεστούν επί ήδη κατασκευασμένης υποδομής (επιχωμάτων, γεφυρών και σηράγγων). Συνολικός Προϋπολογισμός (προ ΦΠΑ): 145 εκατ. ευρώ Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης - Δημοπράτηση κύριας σύμβασης: 2021 - Υπογραφή κύριας σύμβασης: 2022 - Ολοκλήρωση εργασιών: 2026.
δ) Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης (ΒΟΑΚ): τμήμα ΧΑΝΙΑ-ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ: Το έργο επελέγη ως Στρατηγικής Σημασίας επειδή συνάδει με τα κριτήρια 2, 3 και 5. Το συνολικό μήκος του νέου αυτοκινητόδρομου από Χανιά έως Χερσόνησο (Ηράκλειο) είναι 155 χλμ, εκ των οποίων τα 50 χλμ είναι κατασκευασμένα με διατομή αυτοκινητοδρόμου και προβλέπεται μέσω του έργου η αναβάθμισή τους .
Τα κύρια χαρακτηριστικά του έργου όπως προκύπτουν από τις προμελέτες του έργου είναι τα κάτωθι:
- Συνολικό μήκος: 154 χλμ (τετράιχνη διατομή με ΛΕΑ)
- Μήκος κατασκευασμένων τμημάτων που αναβαθμίζονται: 50 χλμ
- Μήκος Σηράγγων (μονού κλάδου): 42χλμ
- Μήκος Γεφυρών (μονού κλάδου): 15 χλμ - Ανισόπεδοι Κόμβοι / Ημικόμβοι: 17.
Συνολικός Προϋπολογισμός (προ ΦΠΑ): 1,605 εκατ. ευρώ (εκ των οποίων η ιδιωτική συμμετοχή εκτιμάται σε 650 εκατ. ευρώ. Το έργο θα συγχρηματοδοτηθεί και από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.)
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης - Έναρξη Σύμβασης Παραχώρησης: 2024 - Ολοκλήρωση εργασιών: 2029.
ε) Επέκταση, Αναβάθμιση και Εκσυγχρονισμός του Εθνικού Συστήματος VTMIS (Vessel Traffic Management Information System): Το έργο επελέγη ως Στρατηγικής Σημασίας επειδή συνάδει με το κριτήριο
Σκοπός του έργου είναι να δημιουργηθεί ένα σύστημα που θα παρέχει τις αναγκαίες, για σκοπούς ασφάλειας ναυσιπλοΐας και έλεγχο θαλάσσιας κυκλοφορίας, επιχειρησιακές δυνατότητες προς τις οικείες Λιμενικές Αρχές και το Κέντρο Επιχειρήσεων. Το εν λόγω σύστημα θα χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για την παροχή Υπηρεσιών Εξυπηρέτησης Πλοίων (Vessel Traffic Services-VTS), την παρακολούθηση πλοίων που μεταξύ άλλων μεταφέρουν επικίνδυνα φορτία, βελτιώνοντας ταυτόχρονα την ποιότητα των παρεχομένων Υπηρεσιών Έρευνας και Διάσωσης και Προστασίας Θαλασσίου Περιβάλλοντος.
Το σύστημα που θα υλοποιηθεί θα αποτελείται από δέκα κέντρα VTS, το καθένα εκ των οποίων θα διαθέτει κατάλληλο αριθμό σταθμών αισθητήρων στις περιοχές Πειραιά, Ελευσίνας, Ραφήνας, Λαυρίου, Πάτρας, Αντιρρίου, Ηγουμενίτσας, Κέρκυρας, Θεσσαλονίκης και Νεάπολης Βοιών καθώς και ένα Κέντρο του Συστήματος Διαχείρισης Κυκλοφορίας Πλοίων (Vessel Traffic Management Information System - VTMIS) που θα εγκατασταθεί στο Πειραιά, όπου θα προβάλλονται οι πληροφορίες που συλλέγονται από τα κατά τόπους VTS. Η εγκατάσταση θα περιλαμβάνει όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό (υλικό, λογισμικό κ.λπ.) που απαιτείται για την ολοκλήρωση του συστήματος.
Συνολικός Προϋπολογισμός (προ ΦΠΑ): 40 εκατ. ευρώ
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: Δημοπράτηση κύριας σύμβασης - 2022 , Υπογραφή κύριας σύμβασης - 2023, Ολοκλήρωση εργασιών - 2026.
Προκλήσεις τομέα Μεταφορών
Οικονομική Ανάπτυξη και Αποδοτικότητα στην ανάπτυξη και λειτουργία του συστήματος Μεταφορών, σε Περιφερειακό και Εθνικό επίπεδο, όπως εκτιμώνται μέσω του χρόνου μετακίνησης, της αξιοπιστίας και της οικονομικής αποδοτικότητας,
Ενίσχυση της Συνδεσιμότητας των Μεταφορών, η οποία περιλαμβάνει τη συνδεσιμότητα με τα νησιά και μεταξύ συμπληρωματικών μέσων μεταφοράς, τη διαλειτουργικότητα των συστημάτων, την εδαφική συνοχή και τη διασυνοριακή σύνδεση με χώρες εντός και εκτός ΕΕ,
Εξασφάλιση ενός Περιβαλλοντικά Βιώσιμου τομέα Μεταφορών,
Παροχή Προσβασιμότητας και Κοινωνικής Ένταξης σε σχέση με την απασχόληση, την εκπαίδευση και τις κοινωνικές υπηρεσίες για τον πληθυσμό,
Διατήρηση Ασφάλειας και Προστασίας του συστήματος Μεταφορών.
Στην ίδια διαδικτυακή εκδήλωση γίνονταν αναφορά σε τομείς προγράμματος:
Βιώσιμες Αστικές Μεταφορές: Προτεραιότητες οι: περαιτέρω ανάπτυξη των φιλοπεριβαλλοντικών μέσων αστικής μεταφοράς στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας (Αθήνα και Θεσσαλονίκη) προς εξυπηρέτηση σημαντικού μέρους του εξυπηρετούμενου πληθυσμού, όπως: • Ανάπτυξη νέας Γραμμής 4 του Μετρό Αθήνας • Επεκτάσεις των γραμμών του Μετρό Αθήνας και Θεσσαλονίκης • Ολοκλήρωση της ανανέωσης του στόλου των λεωφορείων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη με ηλεκτροκίνητα οχήματα. (Παρεμβάσεις σε συνέργεια με το RRF)
Σιδηροδρομικές Μεταφορές: Προτεραιότητες οι: • Αναβάθμιση / αξιοποίηση του σιδηροδρομικού δικτύου για την χρήση του ως υπεραστικού / προαστιακού δικτύου σε περιφερειακό επίπεδο. • Ολοκλήρωση του κεντρικού (core) σιδηροδρομικού άξονα ΠΑΘΕ/Π, ως βασικού, αξιόπιστου, σύγχρονου και διαλειτουργικού δικτύου του εθνικού συστήματος μεταφορών Προτεραιότητα 06 - ΕΤΠΑ • Ολοκλήρωση / αναβάθμιση συνδέσεων του σιδηροδρομικού ΔΕΔ-Μ με επιλεγμένα λιμάνια, και αεροδρόμια της ηπειρωτικής χώρας.
Οδικές Μεταφορές: Προτεραιότητες οι: • Κατασκευή / ολοκλήρωση επιλεγμένων σημαντικών τμημάτων του οδικού ΔΕΔ-Μ που ενισχύουν τη «συνεκτικότητα» του ΔΕΔ-Μ, όπως: ✓ O ΒΟΑΚ στο τμήμα Χανιά – Χερσόνησος ✓ Ο αυτοκινητόδρομος Πάτρα – Πύργος (phasing) ✓ Το τμήμα του κεντρικού ΔΟΔ «Ιωάννινα- Κακαβιά» ▪ Κατασκευή / Αναβάθμιση επιλεγμένων περιφερειακών τμημάτων του αναλυτικού ΔΟΔ, όπως η Παράκαμψη Χαλκίδας. ▪ Συνδέσεις του περιφερειακού οδικού δικτύου με τα ΔΕΔ-Μ. ▪ Αναβάθμιση αστικών συνδέσεων με το ΔΟΔ, όπως η Λεωφόρος Κύμης. ▪ Εστιασμένες παρεμβάσεις οδικής ασφάλειας σε περιφερειακούς οδικούς άξονες. ▪ Συνδέσεις του οδικού ΔΕΔ-Μ με επιλεγμένα λιμάνια και αεροδρόμια της ηπειρωτικής χώρας.
Δεσμεύσεις για Τμηματοποιημένα έργα:
Βιώσιμες αστικές μεταφορές 757,92 εκατ. ευρώ (τμηματοποιημένα έργα 7,6%)
Σιδηροδρομικές Μεταφορές 332,24 εκατ. ευρώ (τμηματοποιημένα έργα 72,2%)
Οδικές Μεταφορές 832,23 εκατ. ευρώ (23,6%)
Θαλάσσιες Μεταφορές/ Αεροναυτιλία 269,91 εκατ. ευρώ (5,9%)
Τεχνική Βοήθεια 31,80 εκατ. ευρώ.
insider.gr
sidirodromikanea.blogspot.com
