Σιδηροδρομικά Νέα: Οκτώβριος 1905... Η Κύπρος αποκτά τον δικό της Κυβερνητικό Σιδηρόδρομο.

Το ημερολόγιο γράφει 1905. Είχαν περάσει ήδη 25 χρόνια που η Κύπρος ήταν προτεκτοράτο των Βρετανών, έπειτα από συμφωνία που έγινε με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι Βρετανοί αποικιοκράτες ήθελαν να αλλάξουν την Κύπρο και να βελτιώσουν το οδικό δίκτυο της χώρας, ενώνοντας με αυτό τον τρόπο την Αμμόχωστο με την Ευρύχου. Αυτό έγινε κατορθωτό με τη δημιουργία του Κυπριακού Σιδηροδρομικού Σταθμού.

Η ιδέα για τη δημιουργία του σιδηροδρομικού σταθμού είχε αναπτυχθεί δύο χρόνια προηγουμένως και συγκεκριμένα το 1903, όταν ο Frederick Shelford είχε υποβάλει μία τεχνικοοικονομική μελέτη για την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής, που θα ξεκινούσε από την Αμμόχωστο και μέσω της Λευκωσίας και της Μόρφου θα έφτανε στο Καραβοστάσι, με συνολικό κόστος £141.526.

Έτσι, δύο χρόνια αργότερα έγιναν τα εγκαίνια και από για πάνω από 40 χρόνια εξυπηρετούσε το κοινό της Κύπρου. Συγκεκριμένα, στις 21 Οκτωβρίου 1905 έγιναν τα εγκαίνια στην Αμμόχωστο. Εκεί ήταν η πρώτη γραμμή που δημιουργήθηκε και έφτανε μέχρι τη Λευκωσίας. Δύο χρόνια αργότερα, το 1907 επεκτάθηκε η γραμμή και έφτανε μέχρι τη Μόρφου. Ο τελικός σταθμός της γραμμής ήταν η Σκουριώτισσα και η Ευρύχου. Ωστόσο, χρειάστηκαν δέκα χρόνια από την ημέρα των εγκαινίων για να ολοκληρωθεί η γραμμή.

Πότε άρχισε η κατασκευή

Η κατασκευή του σιδηρόδρομου άρχισε τον Απρίλιο 1904 στο λιμάνι της Αμμοχώστου, όπου έγιναν οι κατάλληλες εργασίες και το φθινόπωρο του 1905 είχε ολοκληρωθεί το τμήμα που συνέδεε Αμμόχωστο και Λευκωσία.

Από το 1905 μέχρι και το 1951, όταν και σταμάτησε τη λειτουργία του, ο σιδηροδρομικός σταθμός είχε μεταφέρει συνολικά πάνω από επτά εκατομμύρια επιβάτες, καθώς και 3 εκατομμύρια τόνους φορτίου. Εκτός από τους πολίτες και φορτία, ο σιδηροδρομικός σταθμός μετέφερε και το ταχυδρομείο.

Με βάση τα στοιχεία από το Μουσείο Κυπριακού Σιδηροδρόμου, που βρίσκονται στην Ευρύχου, ο σιδηρόδρομος είχε στάσεις σε αρκετά χωριά, αφού κάλυπτε μία απόσταση 122 χιλιομέτρων. Συγκεκριμένα οι στάσεις ανέρχονταν στις 38 και καθημερινά εκτελούνταν δύο τακτά δρομολόγια. Ωστόσο, συχνά εκτελούνταν και έκτακτα δρομολόγια.

+11

Η εξέγερση του ’31 και το τέλος του σταθμού στην Ευρύχου

Σημαντικός ήταν ο ρόλος του σιδηροδρομικού σταθμού, κατά τη διάρκεια των δύο παγκόσμιων πολέμων, αφού μετέφερε στρατιώτες από όλες τις περιοχές της Κύπρου, στο λιμάνι Αμμοχώστου, καθώς επίσης και υλικό για τον στρατό.

Εξάλλου, όπως ανέφερε σε δημοσίευμά του ο ερευνητής Αλέξανδρος-Μιχαήλ Χατζηλύρας, με τίτλο «Ο Κυπριακός Κυβερνητικός Σιδηρόδρομος (1905-1951) και η Αμμόχωστος», σημαντικά γεγονότα είχαν συμβεί, με την βοήθεια του σιδηρόδρομου. Για παράδειγμα, το 1907 είχε μεταφέρει τον Winston Churchill, ο οποίος υπηρετούσε την θέση του υφυπουργού Αποικιών.

Κατά την εξέγερση του Οκτωβρίου του 1931, οι πολίτες αποφάσισαν να ξηλώσουν κάποια σημεία της σιδηρογραμμής στο Τραχώνι Κυθρέας, καθώς ο σιδηρόδρομος ήταν το σύμβολο της αποικιοκρατίας. Στις αναταραχές, ο σταθμός της Ευρύχου είχε διαδραματίσει ένα πολύ σημαντικό ρόλο, με αποτέλεσμα οι Βρετανοί να τον κλείσουν οριστικά στις 31 Δεκεμβρίου 1931.

Εκτός από τους πολέμους και την εξέγερση, ο σιδηρόδρομος είχε δει και πιο χαρούμενες ημέρες. Συγκεκριμένα, για την μεταφορά των πολιτών για διάφορες εξορμήσεις, για το φεστιβάλ Πορτοκαλιού, αλλά και για τα μεγάλα πανηγύρια σε διάφορες περιοχές υπήρχαν συνολικά σαράντα διαδρομές. Παράλληλα, όπως αναφέρει ο κ. Χατζηλύρας, περιηγητές και τουρίστες μεταφέρονταν μέσω του σιδηρόδρομου.

+11

Το οριστικό τέλος του Κυπριακού Κυβερνητικού Σιδηρόδρομου

Το οριστικό τέλος του Κυπριακού Κυβερνητικού Σιδηρόδρομου ήρθε 40 χρόνια μετά την λειτουργία του. Συγκεκριμένα, η τελευταία διαδρομή του τρένου στην Κύπρο έγινε το 1951 και συγκεκριμένα τον Δεκέμβριο του έτους.

Σύμφωνα το ντοκιμαντέρ που είχε φτιάξει η Νεολαία Ευρύχου και στο οποίο καταγράφει την ιστορία του Κυπριακού Κυβερνητικού Σιδηρόδρομου, το τελευταίο ταξίδι του σιδηρόδρομου έγινε την τελευταία ημέρα του 1931. Στις 31 Δεκεμβρίου 1951, λίγο πριν τις 3:00 το απόγευμα, το τρένο ξεκίνησε από τη Λευκωσία, με προορισμό την Αμμόχωστο, με την ατμομηχανή 12, η οποία ήταν είχε ρυμουλκήσει και το πρώτο τρένο, το 1905. Λίγα λεπτά μετά τις 4:30 το απόγευμα της ίδιας ημέρας, το τρένο έφτασε στην τελευταία του στάση. Εκεί έριξε αυλαία ο Κυπριακός Κυβερνητικός Σιδηρόδρομος, με μία σύντομη τελετή, παρουσία 100 και πλέον αξιωματούχων. Μετά το τέλος της τελετής, οι εργάτες άρχισαν την αποσυναρμολόγηση των γραμμών από Λευκωσία προς Αμμόχωστο.

Οι λόγοι που οδήγησαν τους αποικιοκράτες να λάβουν την απόφαση να κλείσουν το σιδηρόδρομο ήταν καθαρά οικονομικοί. Είδαν ότι οι οδικές μεταφορές άρχισαν να κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος, ενώ η συντήρηση των σιδηρογραμμών δεν τους συνέφερε.

+11

Το Μουσείο Κυπριακού Σιδηρόδρομου

Αυτή τη στιγμή στην Κύπρο λειτουργεί ένα Μουσείο για τον σιδηρόδρομο στην Κύπρο. Πρόκειται για το Μουσείο Κυπριακού Σιδηρόδρομου, το οποίο βρίσκεται στην Ευρύχου. Το κτίριο που είχε χτιστεί το 1906, είχε παραμείνει εγκαταλελειμμένο μέχρι το 2004.

Όπως αναφέρεται στην σελίδα του Μουσείου, εκείνη την χρονιά το κτίριο του σταθμού της Ευρύχου αναπαλαιώθηκε και λειτούργησε ως Μουσείο. Οι επισκέπτες μπορούν να βρουν στις αίθουσές του φωτογραφίες και αντικείμενα της εποχής, καθώς επίσης και αυθεντικά έγγραφα.