Από το 2016 ο Βλάσης Γιαννάκαινας βιντεοσκοπεί σιδηροδρομικές διαδρομές στο δίκτυο της ΤΡΑΙΝΟΣΕ.
Το 2009, η κρατική τηλεόραση της Νορβηγίας, NRK, εγκαινίασε το Slow TV, ένα κανάλι «μαραθώνιας» μετάδοσης συνηθισμένων γεγονότων σε όλη τη διάρκειά τους -από το προσάναμμα του τζακιού και το σβήσιμό του μέχρι το επιστημονικό συμπόσιο πενήντα ακαδημαϊκών που αγόρευαν για 24 ώρες, με αφορμή τα 200 χρόνια από την υπογραφή του νορβηγικού Συντάγματος.
ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΤΣΟΜΠΑΝΗΣ
Εμπνευσμένο από ένα κινηματογραφικό πείραμα του Άντι Γουόρχολ, το Slow TV ξεκίνησε με την επτάωρη προβολή της Γραμμής του Μπέργκεν, της σιδηροδρομικής γραμμής που συνδέει την ομώνυμη πόλη με το Όσλο, με μια κάμερα τοποθετημένη στην καμπίνα του μηχανοδηγού. Το 20% του πληθυσμού της Νορβηγίας συντονίστηκε για τουλάχιστον ένα λεπτό στο επτάωρο αυτό τηλε-ταξίδι. Ενόσω το NRK συνέχιζε να βιντεοσκοπεί και άλλες διαδρομές, οι οποίες μάλιστα αξιοποιούνταν ως τουριστικό προϊόν, άρχισαν να εμφανίζονται στο YouTube παρόμοια εγχειρήματα από ερασιτέχνες κινηματογραφιστές, μηχανοδηγούς και τρενόφιλους σε σιδηροδρομικές γραμμές σε όλο τον κόσμο.
Είτε πρόκειται για ένα ταχύτατο Shinkansen της γραμμής Τόκιο – Οσάκα, είτε για ένα παλιό τρένο που διασχίζει τα 102 τούνελ και τις 96 γέφυρες του Μπιέλο Πόλιε στο Μαυροβούνιο, τα υψηλής ποιότητας βίντεο στις σιδηροδρομικές γραμμές συγκεντρώνουν εκατομμύρια προβολές και σχόλια από όλη την παγκόσμια κοινότητα, καθώς προωθούνται σε ομάδες στο Facebook και σε προφίλ στο Instagram. Στην Ελλάδα, κάτι παρόμοιο κάνει στο κανάλι του στο YouTube, o Βλάσης Γιαννάκαινας (Sidirodromeas), ο οποίος βιντεοσκοπεί ιστορικές διαδρομές των ελληνικών σιδηροδρόμων από τις καμπίνες των μηχανοδηγών και τις ανεβάζει στο κανάλι του από το 2016. Ο λογαριασμός του μετράει πάνω από 12 χιλιάδες συνδρομητές και 3,6 εκατομμύρια προβολές.
«Μου αρέσουν οι ράγες και οτιδήποτε υπάρχει πάνω σε αυτές. Όλο αυτό αποπνέει ευαισθησία και ένα ρομαντισμό. Απέκτησα το πρώτο τρενάκι μοντελισμού όταν ήμουν παιδί, με τις δραχμές που μάζεψα από τα κάλαντα. Στη συλλογή μου έχω πάνω από 400 μηχανές και 200 βαγόνια. Κάποτε σταμάτησα να συλλέγω, και το 2014, απέκτησα το χόμπι να βιντεοσκοπώ πραγματικά τρένα, χωρίς να έχω βέβαια τη τεχνολογική εμπειρία», λέει ο Βλάσης Γιαννάκαινας, ο οποίος σπούδασε πολιτικός μηχανικός στο Σάντερλαντ της Αγγλίας και σήμερα ζει στην Αθήνα.
Με φωτογραφικό εξοπλισμό που δεν ξεπερνάει τα 700 ευρώ και φακούς για καθαρές νυχτερινές λήψεις, εξερευνά τις ομορφιές της χώρας που είναι προσβάσιμες μόνο με τρένο, όπως στην περίπτωση του Οδοντωτού Σιδηροδρόμου, μεταξύ του Διακοφτού και των Καλαβρύτων, και της παλιάς – πλέον – διαδρομής ανάμεσα στο Λιανοκλάδι και τη Τιθορέα που περνάει από τις γέφυρες του Γοργοποτάμου και του Ασωπού. «Οι μηχανοδηγοί ξέρουν ποιος είμαι μέσα από τη δουλειά μου. Εκτιμούν το πάθος για τα τρένα. Λένε “ας κάνει ό, τι νομίζει, να βλέπουμε κι εμείς”. Αυτό στο οποίο θέλω να εστιάσω είναι το τρένο ως ένα μέσο για τον πολίτη, για τον επισκέπτη, όχι απλώς σε συρμούς που έρχονται και φεύγουν από τους σταθμούς».
Οι σιδηρόδρομοι στα Βαλκάνια, είτε εθνικοί, είτε αστικοί, είναι εξάλλου μια πονεμένη ιστορία. Στην Αλβανία, η Deutsche Welle γύρισε ένα ντοκιμαντέρ για το τελευταίο τρένο της γραμμής Σκόδρα – Φιέρ. Στην πόλη του Βελιγραδίου, ο τοπικός Προαστιακός παραμένει ανέγγιχτος από την εποχή της Γιουγκοσλαβίας, παρά την υπαρκτή ανάγκη για την αναβάθμισή του. «Αυτό που φοβάται ο επιβάτης στο τρένο είναι η αναξιοπιστία του. Έχει το άγχος ότι δεν θα ξεκινήσει στην ώρα του, ότι μπορεί σταματήσει λόγω βλάβης, ότι μπορεί να καθυστερήσει να φτάσει στον προορισμό του. Αν το κράτος δεν φροντίσει το τρένο, τότε ούτε ο πολίτης θα το αγαπήσει», σημειώνει.
Σε χώρες με ανεπτυγμένη σιδηροδρομική κουλτούρα όπως η Αγγλία, το τρένο προσφέρει αρκετές συγκινήσεις και ερεθίσματα, τα οποία αποτυπώνονται σε μυθιστορήματα, όπως το «Έγκλημα στο Όριαν Εξπρες» της Άγκαθα Κρίστι, όπου πρωταγωνιστικό ρόλο έχει το τρένο και όχι ο Πουαρώ. «Το σιδηροδρομικό ταξίδι προσφέρει μαγικές στιγμές. Γαληνεύεις, σκέφτεσαι, έχεις τακτική εναλλαγή των τοπίων που διασχίζεις, μπορείς να πιάσεις κουβέντα και να γνωρίσεις ανθρώπους, ή και να ακούσεις μουσική στ’ ακουστικά. Το «μονοπάτι» του τρένου πιάνει μόνο τρία μέτρα πλάτος στη γη. Είναι ψυχοθεραπευτικό και όμορφο. Και γι’ αυτό νομίζω πως πολλοί άνθρωποι μπαίνουν στο κανάλι μου. Το τρένο δημιουργεί ερεθίσματα».
Γιατί όμως αυτά τα βίντεο έχουν απήχηση στο κοινό; Είναι λόγω της αίσθησης που δημιουργούν στον επιβάτη, όταν κινούνται απρόσκοπτα σε μια πόλη ακίνητη, φρακαρισμένη από την κίνηση των αυτοκινήτων; Ή λόγω των τοπίων που η απόστασή τους εκμηδενίζεται στην οθόνη ενός κινητού ή μιας τηλεόρασης; Για τον Βλάση Γιαννάκαινα «το τρένο είναι ίδια η ζωή. Σε κάθε βαγόνι ανεβοκατεβαίνουν διάφοροι άνθρωποι, καλοί, κακοί, ενδιαφέροντες ή απλώς περαστικοί. Είναι εκπληκτικό τι μπορεί να σου προσφέρει…».
kathimerini.gr
sidirodromikanea
