To πιο ευρηματικό «πολυεργαλείο» στην ιστορία της τετρακίνησης χρησιμοποιείται εδώ και δεκαετίες με επιτυχία και ως σιδηροδρομικό όχημα.
Οι επισκέπτες της αγροτικής έκθεσης της Φρανκφούρτης του 1948 ήταν εκείνοι που είδαν για πρώτη φορά από κοντά το «αγροτικό μηχάνημα πολλών χρήσεων», που έμελλε τις επόμενες δεκαετίες να γίνει διάσημο με το όνομα Unimog (συντόμευση των λέξεων Universal Motor Gerat).
Tο όχημα αυτό έμοιαζε με αυτοκίνητο, αλλά συνδυάζοντας επιτυχημένα την συγκεκριμένη ιδιότητα με εκείνες του μηχανήματος και του γεωργικού ελκυστήρα, αποτελούσε μια νέα εφεύρεση για την εποχή του. Το Unimog «γεννήθηκε» μέσα στα ερείπια της καταρρέουσας Γερμανίας το 1945, χάρις στην εφευρετικότητα δύο ανθρώπων, του σχεδιαστή αεροπορικών κινητήρων Άλμπερτ Φρίντριχ και του συναδέλφου στη Daimler-Benz Χάινριχ Ρόσλερ.
Το καλοκαίρι του 1950 η Mercedes-Βenz ανέλαβε τη συνέχεια της σταδιοδρομίας του «πολυεργαλείου»: δίκτυο πωλήσεων, δικαιώματα, ερευνητική ομάδα και ευρεσιτεχνίες εξαγοράστηκαν από αυτή, ενώ η παραγωγή μεταφέρθηκε στο Γκαγκενάου, εκεί που το «αστέρι» κατασκεύαζε όλα τα φορτηγά του. Τρία χρόνια αργότερα στη μάσκα του Unimog τοποθετήθηκε το έμβλημα της εταιρείας, που αντικατέστησε το αρχικό (ένα κεφάλι βοδιού με κέρατα σχήματος U). Το 1966 το τετρακίνητο μοντέλο έφτασε τις 100.000 πωλήσεις, το 1977 τις 200.000 και το 1994 τις 300.000. Φυσικά, από την αρχή σχεδόν της καριέρας του χρησιμοποιήθηκε και ως σιδηροδρομικό όχημα.
Ως «οδικό σιδηροδρομικό όχημα» ορίζεται εκείνο που μπορεί να κινηθεί τόσο σε σιδηροδρομικές γραμμές, όσο και σε συμβατικούς δρόμους (αν και το Unimog δεν χρειάζεται ούτε αυτούς). Η συνηθέστερη ονομασία αυτής της ιδιαίτερης κατηγορίας οχημάτων είναι road-rail, ενώ συχνά τα συναντάμε και ως hi-rail, high-rail, HiRail ή Hy-rail. Χαρακτηριστικό τους γνώρισμα είναι το γεγονός ότι μπορούσαν να κινηθούν με τα ελαστικά τους, στην ούτως ή άλλως περιορισμένη επιφάνεια της κορυφής της σιδηροτροχιάς, αντέχοντας παράλληλα και το φορτίο του οχήματος.
Σε σύγκριση με τον χάλυβα, το ελαστικό προσέφερε αυξημένη πρόσφυση και άνεση. Πρώτος διδάξας των road-rails σχετικά με την επαφή τους με τις ράγες είναι η γαλλική αυτοκινητάμαξα «Micheline» του 1929, που σημείωσε μεγάλη επιτυχία και παρέμεινε στην ενεργό δράση για περισσότερα από είκοσι χρόνια. H ισχυρής δομής ενσωματωμένη χαλύβδινη στεφάνη στο εσωτερικό χείλος του ελαστικού, ήταν εκείνη που εξασφάλιζε την παραμονή του τροχού στην σιδηροτροχιά.
Η πρόωση των οχημάτων γίνεται συνήθως μέσω των συμβατικών ελαστικών, ενώ οι πρόσθετοι χαλύβδινοι και μικρών διαστάσεων τροχοί των σιδηροτροχιών που είναι εγκατεστημένοι εμπρός και πίσω από αυτά, ανυψώνονται και χαμηλώνουν ανάλογα με την περίσταση. Επίσης, υπάρχουν ζεύκτες για την ρυμούλκηση μικρού αριθμού σιδηροδρομικών βαγονιών, συνήθως εντός των ορίων των σταθμών. Πολλές σιδηροδρομικές εταιρείες προτιμούν τα road-rails, καθώς το κόστος τους είναι μικρότερο από μια μηχανή έλξης, ενώ φυσικά η ευελιξία τους είναι παροιμιώδης.
Πρόσφατα, ένα νέο Unimog U423 με σιδηροδρομικό εξοπλισμό κατασκευασμένο από τη ZAGRO, που συνεργάζεται στενά με τη Mercedes-Benz, τέθηκε σε λειτουργία σε εφοδιαστικό κέντρο στη Ρουμανία. Η εταιρεία που το απέκτησε ειδικεύεται στη συντήρηση και τον καθαρισμό των βαγονιών που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά πετρελαίου, τροφίμων και προϊόντων σε σκόνη.
Εξοπλισμένο με συγκεκριμένα εργαλεία, το U423 μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ευελιξία για εργασίες ελιγμών, επισκευής και συντήρησης ή για την αποκατάσταση τραίνων που έχουν πάθει ζημιές. Το όχημα διαθέτει μεταξύ άλλων σύστημα φωτεινών σημάτων, διάφορα συστήματα ζεύξης και σύστημα φρένων βαγονιών. Ο τροχός καθοδήγησης είναι τοποθετημένος κοντά στον ελαστικό τροχό, για να εγγυηθεί τη βέλτιστη κίνηση εντός τροχιάς. Ο εξοπλισμός καθοδήγησης της ZAGRO είναι κατάλληλος για όλους τους τύπους και τα μεγέθη τροχών σιδηροτροχιάς: οι μεγαλύτεροι και πιο στιβαροί τροχοί καθοδήγησης έχουν διάμετρο 400 χλστ., ενώ οι μικροί τροχοί 136 χλστ.
Στο Unimog U423 η δυνατότητα ρυμούλκησης ανέρχεται στους 1.000 τόνους, ενώ το τετρακίνητο πολυεργαλείο μπορεί να εφοδιαστεί με κοπτικό χιονιού ή γερανό. Στο αυτοκίνητο μπορεί να τοποθετηθεί μια ανυψωμένη πλατφόρμα εργασίας, ιδανική για τη συντήρηση της εναέριας γραμμής. Χάρη σε ένα σύστημα τηλεχειρισμού, το Unimog μπορεί να μετακινηθεί από την ανυψωμένη πλατφόρμα εργασίας, αφήνοντας τους εργαζόμενους να τοποθετήσουν το όχημα στην καλύτερη θέση για οποιαδήποτε εργασία. Τέλος, η Mercedes-Βenz εξελίσσει κι ένα όχημα υποστήριξης, το οποίο θα είναι σε θέση να ρυμουλκήσει ένα τραίνο που έχει βγει από τις ράγες του.
Video
Σπύρος Χατήρας
Φωτογραφίες: Mercedes-Benz
