O χαρισματικός σχεδιαστής, που διαμόρφωσε με επιτυχία το ύφος και το στιλ των γαλλικών τραίνων, στην καθοριστική για τον ευρωπαϊκό σιδηρόδρομο δεκαετία του '50.
Ο Paul Arzens (1903–1990) γεννήθηκε στο Παρίσι, στη βόρεια πλευρά της πόλης. Μετά τις σπουδές του στη Σχολή Καλών Τεχνών μπορούσε να ζει αρκετά καλά, με τα έσοδα από τις πωλήσεις των ζωγραφικών του έργων.
Σύντομα όμως ανακάλυψε πως αυτό δεν του αρκούσε, με αποτέλεσμα να βάλει στη ζωή του και άλλα ενδιαφέροντα, στην σφαίρα της μηχανικής και του σχεδιασμού. Το 1935 σχεδίασε και εξέλιξε ένα αυτόματο κιβώτιο ταχυτήτων των έξι σχέσεων, το εγκατέστησε σε ένα παλιό Chrysler και λειτούργησε καλά. Το δημιούργημά του προσέλκυσε το ενδιαφέρον του Robert Peugeot, που θα το τοποθετούσε στο «402» αν δεν είχε υπογράψει πρόσφατα μια συμφωνία με την Cotal, βάσει της οποίας θα προμηθευόταν από εκείνη κιβώτια με προεπιλεγμένες σχέσεις για το νέο του μοντέλο.
1938: μια σημαδιακή χρονιά
To 1938 o Arzens παρουσίασε ένα πρωτότυπο, στο οποίο χρειαζόταν να ψάξεις για να βρεις τα φωτιστικά σώματα. Τελικά, τα ανακάλυπτες πίσω από τις ευμεγέθεις γρίλιες, να σε κοιτούν «κατασκοπευτικά».
Το «La Balaine» ξεχώριζε και για το πανοραμικό ενιαίο παρμπρίζ από πλεξιγκλάς, σε μια εποχή που όλοι οι ανεμοθώρακες ήταν διαιρούμενοι. Βλέποντάς το καταλάβαινες γιατί ονομάστηκε έτσι, καθώς η σχεδίασή του παρέπεμπε σε φάλαινα. Το 1938 θα αποδεικνυόταν σημαντικό για τον Paul για έναν ακόμη λόγο, καθώς τη χρονιά εκείνη ιδρύθηκε η SNCF (Societe Nationale des Chemins de fer Français), η κρατική σιδηροδρομική εταιρεία της Γαλλίας. Τα καθήκοντά της περιλάμβαναν την εύρυθμη λειτουργία των σιδηροδρομικών υπηρεσιών για επιβάτες και εμπορεύματα, καθώς επίσης την επέκταση, την συντήρηση και την σηματοδότηση της υπάρχουσας σιδηροδρομικής υποδομής. Ο νέος οργανισμός ουσιαστικά ενοποίησε τους προϋπάρχοντες, από τους οποίους και προήλθε. Μια καινούργια εποχή ξεκινούσε για τα γαλλικά τραίνα και ο απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών από το Παρίσι σε λίγα χρόνια θα τη συναντούσε μπροστά του και θα της έδινε χρώμα με τις ιδέες του...
Το «La Balaine» ξεχώριζε και για το πανοραμικό ενιαίο παρμπρίζ από πλεξιγκλάς, σε μια εποχή που όλοι οι ανεμοθώρακες ήταν διαιρούμενοι. Βλέποντάς το καταλάβαινες γιατί ονομάστηκε έτσι, καθώς η σχεδίασή του παρέπεμπε σε φάλαινα. Το 1938 θα αποδεικνυόταν σημαντικό για τον Paul για έναν ακόμη λόγο, καθώς τη χρονιά εκείνη ιδρύθηκε η SNCF (Societe Nationale des Chemins de fer Français), η κρατική σιδηροδρομική εταιρεία της Γαλλίας. Τα καθήκοντά της περιλάμβαναν την εύρυθμη λειτουργία των σιδηροδρομικών υπηρεσιών για επιβάτες και εμπορεύματα, καθώς επίσης την επέκταση, την συντήρηση και την σηματοδότηση της υπάρχουσας σιδηροδρομικής υποδομής. Ο νέος οργανισμός ουσιαστικά ενοποίησε τους προϋπάρχοντες, από τους οποίους και προήλθε. Μια καινούργια εποχή ξεκινούσε για τα γαλλικά τραίνα και ο απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών από το Παρίσι σε λίγα χρόνια θα τη συναντούσε μπροστά του και θα της έδινε χρώμα με τις ιδέες του...
Από το «L'Oeuf» στην SNCF
Το 1942 και με την κατοχή της Γαλλίας από τους Νazi σε εξέλιξη, ο Arzens σχεδίασε ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο που η εξωτερική του εμφάνιση παρέπεμπε σε αυγό. Για το πλαίσιό του χρησιμοποιήθηκε «Duralinox», με πλεονέκτημα τη μείωση του βάρους. Όσο για το αμάξωμά του, διαμορφώθηκε με γενναίες δόσεις plexiglass, σε μια εποχή που το συγκεκριμένο υλικό ήταν σχεδόν άγνωστο στο ευρύ κοινό.
Το αμαξίδιο με τους μικροσκοπικούς τροχούς και τον τοποθετημένο πίσω ηλεκτρικό κινητήρα, ζύγιζε 90 κιλά χωρίς τις μπαταρίες. Η αυτονομία του ανερχόταν στα 100 χλμ., ενώ με δύο άτομα μπορούσε να ταξιδεύει με 60 ως 70 χλμ./ώρα. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ο Arzens τοποθέτησε στο διαμέρισμα του κινητήρα ένα μηχανικό σύνολο των 125 κ.εκ. της Peugeot. Το 1947 προσλήφθηκε απο την Γαλλική Εθνική Εταιρεία Σιδηροδρόμων (SNCF) και στη συνέχεια συνδέθηκε μαζί της, σχεδιάζοντας τραίνα για τρεις ολόκληρες δεκαετίες.
Το αμαξίδιο με τους μικροσκοπικούς τροχούς και τον τοποθετημένο πίσω ηλεκτρικό κινητήρα, ζύγιζε 90 κιλά χωρίς τις μπαταρίες. Η αυτονομία του ανερχόταν στα 100 χλμ., ενώ με δύο άτομα μπορούσε να ταξιδεύει με 60 ως 70 χλμ./ώρα. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ο Arzens τοποθέτησε στο διαμέρισμα του κινητήρα ένα μηχανικό σύνολο των 125 κ.εκ. της Peugeot. Το 1947 προσλήφθηκε απο την Γαλλική Εθνική Εταιρεία Σιδηροδρόμων (SNCF) και στη συνέχεια συνδέθηκε μαζί της, σχεδιάζοντας τραίνα για τρεις ολόκληρες δεκαετίες.
«Σπασμένη μύτη»
Στο palmares του Paul Arzens καταγράφονται οι εξαιρετικά επιτυχημένες Σειρές «ΒΒ» των μικρομεσαίων αποστάσεων και «CC» των μακρινών, όπως και η Σειρά «CC7100», από την οποία προήλθε το τραίνο που το 1955 έσπασε το ηλεκτρικό ρεκόρ ταχύτητας (CC 7107).
Η επίδοση εκείνη έμεινε «στοιχειωμένη» μέχρι το 1981, που καταρρίφθηκε από το TGV, ενώ «ΒΒ» και «CC» όλων των τύπων ταξίδευαν μεταφέροντας επιβατικό κοινό και εμπορεύματα στο γαλλικό σιδηροδρομικό δίκτυο ως τα μέσα της δεκαετίας του '80. Κυρίαρχο στοιχείο στον σχεδιασμό αυτών των τραίνων ήταν το στιλ «nez cassé» (σπασμένη μύτη), αρχής γενομένης από το CC 40100. Σε μεταγενέστερη συνέντευξή του ο Arzens ανέφερε πως πηγή έμπνευσής του ήταν «το θέαμα ενός sprinter στον βατήρα εκκίνησης», εικόνα-σημείο αναφοράς στο πώς θα αποδοθεί από τον κάθε δημιουργό, σχεδιαστή αυτοκινήτων ή καλλιτέχνη ανάλογα με το ταλέντο του.
Η επίδοση εκείνη έμεινε «στοιχειωμένη» μέχρι το 1981, που καταρρίφθηκε από το TGV, ενώ «ΒΒ» και «CC» όλων των τύπων ταξίδευαν μεταφέροντας επιβατικό κοινό και εμπορεύματα στο γαλλικό σιδηροδρομικό δίκτυο ως τα μέσα της δεκαετίας του '80. Κυρίαρχο στοιχείο στον σχεδιασμό αυτών των τραίνων ήταν το στιλ «nez cassé» (σπασμένη μύτη), αρχής γενομένης από το CC 40100. Σε μεταγενέστερη συνέντευξή του ο Arzens ανέφερε πως πηγή έμπνευσής του ήταν «το θέαμα ενός sprinter στον βατήρα εκκίνησης», εικόνα-σημείο αναφοράς στο πώς θα αποδοθεί από τον κάθε δημιουργό, σχεδιαστή αυτοκινήτων ή καλλιτέχνη ανάλογα με το ταλέντο του.
H «φάλαινα», το «αυγό» και ορισμένα από τα πιο σημαντικά τραίνα που σχεδίασε ο Paul Arzens βρίσκονται σήμερα στη Mulhouse, στα δύο μεγάλα μουσεία της πόλης, το Cite d' Automobiles και το Cite du Train. Η τύχη φέρθηκε πολύ ευνοϊκά στον καλλιτέχνη, όμως και εκείνος το άξιζε πέρα για πέρα!
Σπύρος Χατήρας.
Πηγές: The most extraordinary cars of the century (Edition Belles Terres), autocult.fr, inp.fr, rail-pictures.com, bahnbilder.de. Φωτογραφίες: Cite de l' Automobile Mulhouse, Cite du Train Mulhouse, Jean-Marc Frybourg, rail-pictures.com, bahnbilder.de
