Κείμενο Tracer Club, Νίκος Βιτσιλάκης
Φωτογραφίες Ηλίας Χατζηγεωργίου
Αυτό το σιδηροδρομικό δίκτυο της Πελοποννήσου είναι η ιστορία της Ελλάδας. Πόλεμοι, κατοχή, εμφύλιος, μια λανθασμένη κρατική πολιτική και μνημόνια άφησαν τα σημάδια τους στην υπερεκατονταετή λειτουργία του σιδηροδρόμου, με το οριστικό τέλος να έρχεται το 2011.
Πανέμορφες διαδρομές που μένουν ανεκμετάλλευτες και έτσι ρημάζει η ιδιαίτερης αξίας υποδομή του αφού κανένας δεν ενδιαφέρεται. Ένα φωτογραφικό ταξίδι στους σταθμούς και όχι μόνο, φωτογραφίσαμε και βιντεοσκοπήσαμε τους υπέροχους σταθμούς και γεφύρια, με τη βοήθεια του Drone κάναμε εναέρια πλάνα σε παλιά γεφύρια που βρίσκονται κρεμασμένα σε δύσκολα προσβάσιμα σημεία. Αξιόλογες μεταλλικές και ολολίθινες τοξωτές γέφυρες, μνημεία της ανάπτυξης της βιομηχανίας μετάλλου όσο και της τέχνης Ελλήνων και Ιταλών πετρομαστόρων αντίστοιχα. Είναι τέτοια η αξία του, που κτίρια σταθμών έχουν κηρυχθεί μνημεία από το ΥΠΠΟΑ από το 1985, ενώ ήδη εξετάζεται το ζήτημα κήρυξης ενός ολόκληρου τμήματος του (Ναύπλιο – Τρίπολη – Καλαμάτα με τις διακλαδώσεις) ως μνημείου. Εδώ βέβαια να σας πούμε ότι τίποτα από αυτά δεν ισχύουν, διοτι το 90% των σταθμών έχουν λεηλατηθεί σε σημείο μη αναστρέψιμο. Γυρίσαμε το δίκτυο σε όλη του την έκταση και ειδικά σε διαδρομές που ξεχωρίσαμε κατά καιρούς ως προς την ομορφιά των τοπίων. Στην ακμή του, το 1905, μετέφερε 1.740.000 επιβάτες ετησίως καθώς και 251.000 τόνους εμπορευμάτων. Κάλυπτε 750 χλμ, διέθετε 159 σταθμούς και εξυπηρετούσε σημαντικές πόλεις όπως οι: Αθήνα, Μέγαρα, Ελευσίνα, Λουτράκι, Κόρινθος, Κιάτο, Ξυλόκαστρο, Διακοφτό, Αίγιο, Πάτρα, Καβάσιλα. Κυλλήνη, Αμαλιάδα, Κατάκολο, Πύργος, Ολυμπία, Κυπαρισσία, Καλαμάτα, Μεσσήνη, Μεγαλόπολη, Τρίπολη, Άργος, Ναύπλιο, Νεμέα.
Σταθμός Κορίνθου
Ο παλαιός Σιδηροδρομικός Σταθμός Κορίνθου εγκαινιάστηκε το 1884 και ήταν ο σταθμός στην Κόρινθο επί των γραμμών Πειραιά – Πάτρας και Κορίνθου – Καλαμάτας. Στις 9 Ιουλίου 2007 έπαυσε να λειτουργεί, καθώς αντικαταστάθηκε από το νέο ομώνυμο σταθμό. Το κτίριο με τη σημερινή του μορφή κατασκευάστηκε το 1955 και αρχιτέκτονας που το σχεδίασε ήταν ο Αντώνης Δραγούμης. Ο σταθμός κατασκευάστηκε σύμφωνα με τη γενική εικόνα της Κορίνθου την εποχή εκείνη. Έχει γίνει μέριμνα για την αντισεισμική λειτουργία του, ενώ υπάρχουν ζωγραφισμένα θέματα της μυθολογίας της περιοχής στις αίθουσες και στο προστύλιο του σταθμού. Το συγκεκριμένο κτίριο είναι το μοναδικό της πόλης στο οποίο υπάρχουν εκτενείς αναφορές στην ιστορία της πόλης. Στο χώρο υπάρχουν επίσης αντλιοστάσια, μηχανοστάσιο και βοηθητικά κτίρια για τη λειτουργία του σταθμού. Κάποια από αυτά χρονολογούνται από το 1929 και άλλα από το 1916. Το κτίριο στη πρώτη του μορφή κατασκευάστηκε από την εταιρεία Σιδηροδρόμων Πειραιώς Αθηνών Πελοποννήσου.
Σταθμός Χιλιομόδι
Το Χιλιομόδι είναι χωριό του Δήμου Κορινθίων και πρωτεύουσα της Δημοτικής Ενότητας Τενέας. Έχει πληθυσμό σχεδόν 1.700 κατοίκους, απέχει 21 χιλιόμετρα από την Κόρινθο και βρίσκεται σε υψόμετρο 340 μέτρων. Η περιοχή του Χιλιομοδίου είναι ημιορεινή με κύρια ενασχόληση των κατοίκων με τη γεωργία και το εμπόριο. Στο Χιλιομόδι λειτουργεί γυμνάσιο και λύκειο, καθώς και σύγχρονο γήπεδο και κλειστό γυμναστήριο. Το καλοκαίρι του 2007 το χωριό δοκιμάστηκε από τις πυρκαγιές που έκαψαν ένα μέρος του πευκοδάσους για το οποίο φημίζεται. Έτσι στο χωριό έχει δημιουργηθεί πρότυπη περιβαλλοντική ομάδα που δραστηριοποιείται κυρίως στη δασοπροστασία αλλά και σε άλλα καίρια περιβαλλοντικά θέματα. Το χωριό πήρε το όνομα Χιλιομόδι όταν το κοντινό μοναστήρι της Φανερωμένης, το οποίο κατείχε ολόκληρη την περιοχή, πούλησε έκταση ίση με χίλια μόδια. Γνωστοί Χιλιομοδιώτες ήταν η Ειρήνη Παππά, ο Βασίλης Ρώτας και ο Μανούσος Μανουσάκης.
Σταθμός Δερβενακίων
Εγκαταλελειμμένος σταθμός στη μοίρα του όπως οι περισσότεροι. Νεμέα και Δερβενάκια εξυπηρετούσε μέσα σε καταπράσινη περιοχή και δίπλα στην παλιά εθνική Κορίνθου - Άργους. Εδώ έγινε και η Μάχη των Δερβενακίων, γνωστή και ως Σφαγή του Δράμαλη, ήταν μία από τις σημαντικότερες μάχες που πραγματοποιήθηκαν κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821, με νικηφόρα έκβαση για τους Έλληνες και μεγάλη καταστροφή των οθωμανικών δυνάμεων υπό τον αρχιστράτηγο Μαχμούτ πασά Δράμαλη. Η μάχη αυτή δόθηκε στις 26 Ιουλίου 1822 σε δύο από τα τέσσερα μικρά ορεινά περάσματα (δερβενάκια) μεταξύ Κορίνθου και κοιλάδας Άργους, εξ ου και η ονομασία της. Δερβενάκια, εκεί που σώθηκε η φλόγα της επανάστασης!
Σταθμός Μυκηνών
Τόσο σέβονται την ιστορία αυτού του τόπου και έχουν αφήσει ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα του 1890, που είναι κηρυγμένο μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς, να ρημάζει και να κινδυνεύει να καεί ανά πάσα στιγμή; Και όχι μόνο αυτό αλλά και τα νοικοκυριά που βρίσκονται τριγύρω του. Όπως βλέπετε και στη φωτογραφία, ο χώρος μπροστά και γύρω από το κτίριο έχει καλυφθεί από ξερόχορτα, τα οποία ο ιδιοκτήτης του οικοπέδου, δηλαδή ο ΟΣΕ, μάλλον θεώρησε περιττό να πάει να τα κόψει, Και να ήταν μόνο αυτό; Βγάζοντας φωτογραφίες μας την έπεσαν οι γειτόνισσες νομίζοντας ότι είμαστε από τον ΟΣΕ και φωνάζοντας “πότε επιτέλους θα καθαρίσετε τα χόρτα, μόνοι μας τα ξεχορταριάζουμε μην καούμε”. Παίζει να είμαστε η μοναδική χώρα στην Ευρώπη η οποία δεν σέβεται καθόλου την ιστορία της. Αλλιώς δεν εξηγούνται όλα αυτά που συμβαίνουν και που θέτουν σε κίνδυνο τους αρχαιολογικούς μας χώρους και τα ιστορικά μας μνημεία. Αυτό όμως δεν είναι το μόνο δείγμα ασέβειας προς την ιστορία μας. Το θέαμα στο σταθμό των Μυκηνών, που βρίσκεται στα Φίχτια, αλλά και στους περισσότερους σταθμούς, είναι εξίσου αποκρουστικό και συνάμα επικίνδυνο. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις τους είναι ότι χειρότερο έχουμε συναντήσει, κατεστραμμένα τα πάντα, η απόλυτη εγκατάλειψη, κρίμα.
Η ζούγκλα του Αμαζονίου στο σταθμό του Άργους!
Σε τραγική κατάσταση έχει περιέλθει ξανά ο σιδηροδρομικός σταθμός του Άργους, τα χόρτα κοντεύουν να τον πνίξουν. Μετά τα βαψίματα πρόπερσι (2017) που έφτιαξαν λίγο την όψη του, το σκηνικό των γκράφιτι και κάθε πικραμένου επανήλθε. Ο σιδηροδρομικός σταθμός Άργους είναι ένα νεοκλασικό κτίριο που χτίστηκε λίγο πριν το 1900 και γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση μέχρι το 1960 αλλά και αργότερα όσο λειτουργούσε το τρένο.
Σιδηροδρομικό Πάρκο Ναυπλίου
Ο παλαιός Σιδηροδρομικός Σταθμός αποτελεί ένα από τα πολλά όμορφα σημεία της πόλης. Μέχρι τις αρχές του 18ου αιώνα η περιοχή αυτή, που βρισκόταν εκτός των τειχών της πόλης, κατακλυζόταν από θάλασσα. Περίπου στο 1720, την περίοδο της δεύτερης Τουρκοκρατίας του Ναυπλίου, οι Τούρκοι διαμόρφωσαν την περιοχή με προσχώσεις στολίζοντάς την με ολάνθιστους κήπους και «περίχρυσα περίπτερα» που προορίζονταν για τους Τούρκους αγάδες. Το 1884, η περιοχή αυτή επελέγη για τη δημιουργία του σιδηροδρομικού σταθμού της πόλης. Τον επόμενο χρόνο κατασκευάστηκαν τα κτίρια του σταθμού και το 1886 άρχισαν τα τακτικά δρομολόγια προς την Αθήνα. Η σιδηροδρομική γραμμή του Ναυπλίου λειτούργησε μέχρι το 1963. Τριάντα χρόνια αργότερα, το 1993, η γραμμή επαναλειτούργησε, αλλά ο σταθμός του Ναυπλίου μεταφέρθηκε στο λιμάνι. Σήμερα η περιοχή του παλαιού Σιδηροδρομικού Σταθμού λειτουργεί ως χώρος αναψυχής με ανθοστόλιστα παρτέρια, παλαιά τρένα και αναψυκτήριο.
Σταθμός Μύλων – Μουσείο Σιδηροδρόμων
Ο σταυμός βρίσκεται στους Μύλους της Αργολίδας, άνοιξε το 1886 και έκλεισε (για τα τρένα) το 2010. Αποτελούσε κομβικό σημείο αφού τα τρένα είχαν και το Ναύπλιο για προορισμό. Οι ερειπωμένες επιβατάμαξες παραμένουν σε άθλια κατάσταση, στοιχειώνοντας το δήθεν μουσείο, που σε άλλη χώρα θα αποτελούσαν πολύτιμα εκθέματα. Όχι στη δική μας φυσικά..
Στον εγκαταλελειμμένο σταθμό της Ανδρίτσας
Η Ανδρίτσα είναι ένα χωριό στη νοτιοδυτική Αργολίδα, σε υψόμετρο 304 μέτρα και ανήκει στο δήμο Άργους - Μυκηνών. Ο οικισμός με τον έναν πλέον κάτοικο (από 143 στην απογραφή του 1951), έγινε γνωστός με την ανακάλυψη του Σπηλαίου Ανδρίτσας. Το χωριό αποτέλεσε ιδιαίτερης στρατηγικής σημασίας χώρο για τη νοτιοδυτική Αργολίδα στο 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και στη γερμανική κατοχή. Στην ορεινή Ανδρίτσα, το Νοέμβριο του 1943, 50 Έλληνες εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς στο σιδηροδρομικό σταθμό του χωριού, ενώ το Μάρτιο του 1944 αντάρτες του ΕΛΑΣ ανατίναξαν μία από τις γέφυρες, δυσχεραίνοντας για πάνω από ένα μήνα την τροφοδοσία των γερμανικών στρατευμάτων στη νότια Πελοπόννησο. Ο σταθμός του τρένου παραμένει έρημος από το 2010, όταν και σταμάτησαν τα δρομολόγια. Το τοπίο μοιάζει πλέον με ζούγκλα του Αμαζονίου, αλλά το κτίριο του σταθμού, που έχει κηρυχθεί ως μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς λόγω της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής του, δείχνει να βρίσκεται σε ικανοποιητική κατάσταση, τουλάχιστον εξωτερικά. Παρακείμενα του σταθμού υπάρχει μνημείο για τους 50 εκτελεσθέντες.
Bajaj Dominar 400
To ταξιδιωτικό μας αυτό, όπως και αρκετά ακόμα, έγινε στη σέλα ενός Dominar 400, που κάθε φορά μας αποδεικνύει τα προσόντα του σε κάθε είδους χρήση. Μια μοτοσυκλέτα “Value for Money”, που μας ταξίδεψε αξιοπρεπέστατα από άσφαλτο, με άψογη συμπεριφορά στα στροφιλίκια, δίχως κουνήματα και αστάθειες, ανέβαζε εύκολα χιλιόμετρα στο κοντέρ και άλλο τόσο (εύκολα) τα κατέβαζε χάρη στα καλά της φρένα. Σελάρα και μάλιστα ξεκούραστη και φαρδιά, ικανή να σε ταξιδέψει επί ώρες πολλές χωρίς πονάκια, με την κατανάλωση μάλιστα στα 3,5 λίτρα να αργείς να κατέβεις. Και πάμε στα δύσκολα, σε μια δύσκολη ανηφορική διαδρομή συνέχισε να μας εντυπωσιάζει, στα χωμάτινα κομμάτια με άνεση πέρναγε ότι είχε από κάτω, δεν κόμπιασε ο κινητήρας στα ανηφορικά κακοτράχαλα περάσματα. Στους πετρόχτιστους χωματόδρομους λοιπόν όλα καλά, στην άσφαλτο ακόμα καλύτερα, οδηγούσαμε και είχαμε γίνει ένα μαζί του. Πήγαμε παντού και το ευχαριστηθήκαμε, πέσαμε σε σκοτάδια και λάσπη (φώτα απίθανα Led), το ταλαιπωρήσαμε όσο δεν φαντάζεστε και το επιστρέψαμε στην αντιπροσωπεία σώο και αβλαβές.
