ΜΙΑ ΣΠΑΝΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΤΟΥ 1900.
Πλατεία Ομόνοιας (1898-1900)
Μια ελάχιστα οικεία εικόνα της πλατείας ακόμα και για όσους ασχολούνται με τις παλιές φωτογραφίες. Όχι βέβαια εξ αιτίας της παρουσίας των λούστρων και των κουλουρτζήδων σε πρώτο πλάνο και του ιππήλατου τραμ στο βάθος αλλά λόγω των κτιρίων που απεικονίζονται.
Ο δρόμος μπροστά μας είναι η Πανεπιστημίου. Δεξιά το Μέγαρο Πούλου, έργο του Ziller. Εκτιμώ ότι η ανέγερσή του ολοκληρώθηκε το 1888, οπότε λειτούργησε σ' αυτό το "Μέγα Ξενοδοχείον της Γερμανίας". Περνώντας από το απλούστερο "Ξενοδοχείον της Γερμανίας" μετά το 1892, κατέληξε στην ονομασία "Μυκήναι", που βλέπουμε στη φωτογραφία, τον Οκτώβριο του 1898. Επομένως η φωτογραφία μας είναι μεταγενέστερη. Όχι όμως κατά πολύ, γιατί δεν έχει ακόμα κτιστεί το Μέγαρο Καυταντζόγλου, που βλέπουμε ακόμα και σήμερα στην απέναντι γωνία της Πανεπιστημίου και συνήθως αναφέρεται ως ξενοδοχείο "Excelsior". Αυτό πρέπει να κτίστηκε γύρω στο 1900, γιατί υπάρχει ήδη σε φωτογραφία με copyright του 1903. Το οικόπεδο αυτό με πρόσωπο στην πλατεία, την Πανεπιστημίου και την Πατησίων, είχε αγοραστεί το 1856 από τον αρχιτέκτονα Λύσανδρο Καυταντζόγλου και μετά τον θάνατό του το 1885, ανήκε την εποχή της φωτογραφίας στους κληρονόμους του. Γράφει ο Κώστας Χατζιώτης στο βιβλίο του "Πλατεία Ομονοίας" και αντιγράφω από τη σελίδα Η ΑΘΗΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ: «Στις 4 Ιουλίου του 1856 ο Λύσανδρος Καυτανζόγλου αγοράζει την οικία Δημητρίου Ανδρέου και το 1860 κτίζει το νέο του σπίτι με ιδιόρρυθμο αρχιτεκτονικό ρυθμό και βαθύ σκούρο κόκκινο χρώμα στην εξωτερική όψη του σπιτιού. Στο ισόγειό του στεγαζόταν το περίφημο καφενείο του αγωνιστή του 1821 Γιάννη ή Κωνσταντίνου Χάφτα, το "Καφενείον των Γερόντων» - μετέπειτα "Καφενείον τῶν Εὖ Φρονούντων".»
Ο δρόμος μπροστά μας είναι η Πανεπιστημίου. Δεξιά το Μέγαρο Πούλου, έργο του Ziller. Εκτιμώ ότι η ανέγερσή του ολοκληρώθηκε το 1888, οπότε λειτούργησε σ' αυτό το "Μέγα Ξενοδοχείον της Γερμανίας". Περνώντας από το απλούστερο "Ξενοδοχείον της Γερμανίας" μετά το 1892, κατέληξε στην ονομασία "Μυκήναι", που βλέπουμε στη φωτογραφία, τον Οκτώβριο του 1898. Επομένως η φωτογραφία μας είναι μεταγενέστερη. Όχι όμως κατά πολύ, γιατί δεν έχει ακόμα κτιστεί το Μέγαρο Καυταντζόγλου, που βλέπουμε ακόμα και σήμερα στην απέναντι γωνία της Πανεπιστημίου και συνήθως αναφέρεται ως ξενοδοχείο "Excelsior". Αυτό πρέπει να κτίστηκε γύρω στο 1900, γιατί υπάρχει ήδη σε φωτογραφία με copyright του 1903. Το οικόπεδο αυτό με πρόσωπο στην πλατεία, την Πανεπιστημίου και την Πατησίων, είχε αγοραστεί το 1856 από τον αρχιτέκτονα Λύσανδρο Καυταντζόγλου και μετά τον θάνατό του το 1885, ανήκε την εποχή της φωτογραφίας στους κληρονόμους του. Γράφει ο Κώστας Χατζιώτης στο βιβλίο του "Πλατεία Ομονοίας" και αντιγράφω από τη σελίδα Η ΑΘΗΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ: «Στις 4 Ιουλίου του 1856 ο Λύσανδρος Καυτανζόγλου αγοράζει την οικία Δημητρίου Ανδρέου και το 1860 κτίζει το νέο του σπίτι με ιδιόρρυθμο αρχιτεκτονικό ρυθμό και βαθύ σκούρο κόκκινο χρώμα στην εξωτερική όψη του σπιτιού. Στο ισόγειό του στεγαζόταν το περίφημο καφενείο του αγωνιστή του 1821 Γιάννη ή Κωνσταντίνου Χάφτα, το "Καφενείον των Γερόντων» - μετέπειτα "Καφενείον τῶν Εὖ Φρονούντων".»
Λήψη από την οδό Αθηνάς και το κτίριο δεξιά με το καμπύλο μπαλκονάκι είναι το ξενοδοχείο "Μπάγκειον", έργο του Ziller. Τα δύο κτίρια στο κέντρο της φωτογραφίας κατελάμβαναν το τμήμα μεταξύ Πανεπιστημίου και Σταδίου. Στη γωνία της Πανεπιστημίου το Μέγαρο Πούλου και στη γωνία της Σταδίου η οικία Ευθυμίου. Κατασκευάστηκαν μεταξύ 1885 και 1890 και λειτούργησαν και τα δύο κυρίως ως ξενοδοχεία με διάφορες επωνυμίες. Το πρώτο κατεδαφίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του '50 και το άλλο ακολούθησε κάπου δέκα χρόνια μετά. Επομένως εδώ βλέπουμε το σπίτι της παραπάνω περιγραφής. Ποιο όμως από τα δύο κτίρια αριστερά είναι; Το πρώτο, με πρόσωπο επί της Πανεπιστημίου, δείχνει να έχει κάποιο έντονο χρώμα, πιθανόν το "βαθύ σκούρο κόκκινο" της περιγραφής. Δεν έχει όμως τίποτα το "ιδιόρρυθμο" αρχιτεκτονικά. Αντίθετα, το κτίριο που διακρίνεται αμέσως δίπλα του και έχει επίσης αρκετά σκούρο χρώμα, θα μπορούσε εύκολα να χαρακτηριστεί αρχιτεκτονικά "ιδιόρρυθμο", μιας και παραπέμπει σε μεσαιωνικό πύργο. Μου θυμίζει μάλιστα κάπως το Μέγαρο της Ειρήνης Στουρνάρη-Μέρλιν στην Βασιλίσσης Σοφίας (τότε Κηφισιάς), ένα από τα έργα του Καυταντζόγλου. Νομίζω λοιπόν ότι αυτό το δεύτερο ήταν η οικία Καυταντζόγλου και το μπροστινό διώροφο ήταν η προϋπάρχουσα στο οικόπεδο οικία του Δημητρίου Ανδρέου, που εκμισθωνόταν από τον Καυταντζόγλου για εμπορική χρήση. Η εικασία μου αυτή είναι συμβατή με τη διαπίστωση ότι το διώροφο εμφανίζεται και σε λεπτομέρεια πανοράματος της Αθήνας, που χρονολογείται περίπου στο 1858 (δείτε στα σχόλια). Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι ότι βλέπουμε καθαρά το διώροφο, που υπήρχε επί της Πανεπιστημίου 66 και Πατησίων 2, πριν ανεγερθεί κάπου μεταξύ 1903 και 1906 το διατηρητέο που στέγαζε για δεκαετίες στο ισόγειο το φαρμακείο του Μαρινόπουλου. Συγκρίνοντας τα δύο κτίρια πιστεύω ότι υπήρξε καθαίρεση του παλαιού και ανέγερση του νέου στη θέση του και όχι κάποια προσθήκη ορόφων.
Σταυρ. Μπαλ.
Πηγή: www.lifo.gr
