Νέοι προβληματισμοί για την απόφαση του ΚΑΣ
Νέους προβληματισμούς για την πορεία του έργου του μετρό Θεσσαλονίκης γεννά η τελευταία απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ), με την οποία εγκρίνεται η προμελέτη για την κατασκευή του σταθμού Βενιζέλου με την κατά χώρα διατήρηση των αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν στη διάρκεια των ανασκαφών. Ενώ η απόφαση ανοίγει το δρόμο για την επανεκκίνηση των εργασιών, τέσσερα χρόνια και πλέον μετά τη διακοπή τους, γεννιούνται ερωτήματα σχετικά με το εάν μπορεί να τηρηθεί το νέο χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης, εάν αυξηθεί το κόστος κατασκευής πέρα από το προβλεπόμενο και εάν υπάρχει το ενδεχόμενο νέας εμπλοκής. Τα ερωτήματα αυτά, μάλιστα, έθεσε το ΤΕΕ/ΤΚΜ και στη συνεδρίαση του ΚΑΣ, την περασμένη Τρίτη, που έγινε με οριακή απαρτία.
Η μελέτη που παρουσιάστηκε στο ΚΑΣ και θα παρουσιαστεί σήμερα στη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου Θεσσαλονίκης προβλέπει τη διατήρηση του 91% των σημαντικών αρχαιοτήτων σε έκταση 1.377 τ.μ., ενώ το υπόλοιπο τμήμα θα αποδομηθεί κυρίως για την κατασκευή εξόδων κινδύνου. Θα γίνει συμπληρωματική ανασκαφή στο μεγαλύτερο μέρος της βόρειας εισόδου, απόσπαση και επανατοποθέτηση στη νότια είσοδο και τελικά ο αρχαιολογικός χώρος θα καλύπτει 1.800 τ.μ. Ο σταθμός θα κατασκευαστεί με υπόγεια εκσκαφή ΝΑΤΜ, η νότια είσοδος απομακρύνεται 40 μέτρα και χωροθετείται στην πλατεία Καπνεργάτη και η βόρεια είσοδος στο πρώην υπαίθριο πάρκιγκ του δημαρχείου, δίπλα από το μνημείο Αλκαζάρ. Στο -1 θα διατηρηθούν οι αρχαιότητες, στο -2 θα υπάρχουν οι ηλεκτρολογικές – μηχανολογικές εγκαταστάσεις, στο -3 τα ακυρωτικά μηχανήματα και στο -4 οι αποβάθρες. Πάνω από τις αρχαιότητες, στο δυτικό άκρο, θα κατασκευαστεί πεζογέφυρα, ενδεχομένως γυάλινη, για να διέρχονται οι επιβάτες και να παρατηρούν τις αρχαιότητες. Η πρόσβαση στον αρχαιολογικό χώρο θα γίνεται με σταθερές σκάλες από νότια. Ο χρόνος ολοκλήρωσης των νέων εργασιών υπολογίζεται σε 3,5 χρόνια και το κόστος περί τα 20 με 25 εκατ. ευρώ.
Ο πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΚΜ Πάρις Μπίλλιας παρενέβη στο ΚΑΣ, εκφράζοντας τις αντιρρήσεις του και υποστηρίζοντας την προηγούμενη λύση που επιλέχτηκε, δηλαδή την απόσπαση των αρχαιοτήτων, την κατασκευή του σταθμού και την επανατοποθέτησή τους. «Εκτιμώ ότι το κόστος των εργασιών θα φθάσει τα 40 εκατ. ευρώ και σίγουρα θα απαιτηθεί μία πενταετία για την ολοκλήρωσή τους. Επειδή προβλέπεται να γίνουν επιπλέον ανασκαφές σε μεγάλη επιφάνεια, προκύπτει ακόμη ένα σημαντικό ζήτημα και ερώτημα: Τι θα γίνει με τις αρχαιότητες που θα βρεθούν σε εκείνη την περιοχή, δεδομένου ότι κανείς δεν γνωρίζει τη σημαντικότητά τους. Μπορεί να ανοίξει ένας νέος κύκλος αντιπαράθεσης για τη διατήρησή τους», περιγράφει στη «Θ» ο κ. Μπίλλιας και προσθέτει ότι «η απόσπαση και επανατοποθέτηση κοστίζει πολύ λιγότερο από 10 εκατ. ευρώ και εφόσον εφαρμοζόταν, θα είχε προχωρήσει κατά πολύ το έργο». Το ΤΕΕ/ΤΚΜ μαζί με ακόμη πέντε φορείς της πόλης έχει καταθέσει προσφυγή στο ΣτΕ, ζητώντας την ακύρωση της υπουργικής απόφασης για διατήρηση κατά χώρα των αρχαιοτήτων. Μετά την εξέλιξη της απόφασης του ΚΑΣ «θα συνεδριάσει η διοικούσα επιτροπή του ΤΕΕ/ΤΚΜ και θα εξετάσει εάν επιμείνουμε στην προσφυγή ή όχι», λεει ο κ. Μπίλλιας. Ο πρόεδρος της Αττικό Μετρό Α.Ε. καθηγητής Γιάννης Μυλόπουλος, από την πλευρά του, υποστήριξε στο ΚΑΣ ότι η λύση της απόσπασης και επανατοποθέτησης θα κόστιζε ακριβά και θα είχε μεγαλύτερο ρίσκο για τις αρχαιότητες.
Το επόμενο βήμα μετά την απόφαση του ΚΑΣ είναι η έκδοση σχετικής υπουργικής απόφασης, ώστε να ξεκινήσει η αρχαιολογική ανασκαφή στο υπόλοιπο τμήμα. Παράλληλα, ο ανάδοχος του έργου θα πρέπει να ολοκληρώσει τις οριστικές μελέτες, οι οποίες θα κατατεθούν προς έγκριση στην Αττικό Μετρό Α.Ε. Αφού περάσει αυτό το στάδιο, θα υπογραφεί συμπληρωματική σύμβαση για την κατασκευή του σταθμού με τις νέες μελέτες. Υπολογίζεται ότι οι εργασίες θα τελειώσουν την άνοιξη του 2021, δηλαδή έναν χρόνο μετά την προβλεπόμενη έναρξη λειτουργίας του μετρό Θεσσαλονίκης. Βάσει αυτού του χρονοδιαγράμματος θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ακόμη ένα ζήτημα: Κατά την περίοδο 2020-2021 να είναι δυνατή η κατασκευή του σταθμού ταυτόχρονα με την υπόγεια διέλευση των συρμών του μετρό. Το ζήτημα αυτό αναμένεται να αντιμετωπιστεί με την οριστική μελέτη κατασκευής του σταθμού.
Το θέατρο του παραλόγου
Η υπόθεση της διαχείρισης των αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν στο εργοτάξιο του μετρό στη Βενιζέλου εξελίχθηκε σε θέατρο του παραλόγου, καθώς για το ίδιο ζήτημα, από το ίδιο όργανο, έχουν εκδοθεί μέχρι σήμερα τέσσερις διαφορετικές αποφάσεις!
Η υπόθεση άνοιξε τον Δεκέμβριο του 2012, όταν η ανασκαφική εργασία έφθασε σε βάθος 6,5 μέτρα κάτω από τη σημερινή Εγνατία και αποκαλύφθηκαν οι αρχαιότητες. Η πρώην 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων απευθύνθηκε στο υπουργείο Πολιτισμού, περιέγραψε τα αποτελέσματα της ανασκαφής και υποστήριξε την ανάγκη εξεύρεσης λύσης με τη διατήρηση των αρχαίων στη θέση τους. Η Αττικό Μετρό εξήγησε ότι είναι αδύνατο να κατασκευαστεί ο σταθμός παρουσία των αρχαίων. Η πρώτη απόφαση του ΚΑΣ επί του θέματος εκδόθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2013 και ενέκρινε την απόσπαση των αρχαιοτήτων, την αποδόμηση των τμημάτων που σώζονται αποσπασματικά και τη μεταφορά τους στο πρώην στρατόπεδο «Παύλου Μελά» ή σε «άλλον ανάλογο χώρο». Ακολούθησαν αντιδράσεις από αρχαιολόγους και άλλους φορείς, που υποστηρίζουν τη διατήρηση των αρχαιοτήτων κατά χώρα.
Έναν χρόνο μετά, στις 28 Ιανουαρίου 2014, το ΚΑΣ αλλάζει γνώμη και εγκρίνει την απόσπαση των αρχαιολογικών ευρημάτων, εργασίες για την κατασκευή σταθμού του μετρό, επανατοποθέτησή τους (στο σύνολο) στο ίδιο σημείο και διαμόρφωση επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου. Στις 24 Φεβρουαρίου εκδόθηκε σχετική υπουργική απόφαση. Με νέα σύνθεσή το ΚΑΣ στις 16 Δεκεμβρίου 2014 εγκρίνει την κοινής αποδοχής «μελέτη προστασίας και ανάδειξης των αρχαιοτήτων», που ήταν ο συγκερασμός πρότασης του δήμου Θεσσαλονίκης και πρότασης της Αττικό Μετρό. Η μελέτη είναι στη βάση απόσπασης και επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων.
Το ΚΑΣ, στις 15 Σεπτεμβρίου 2015, ακυρώνει την προηγούμενη απόφασή του και γνωμοδοτεί υπέρ της κατά χώρα διατήρηση των αρχαιοτήτων, πρώτον «για λόγους δημοσίου συμφέροντος που συνίσταται στη διαφύλαξη και προστασία της αυθεντικότητας του μοναδικού μνημειακού συνόλου για την παγκόσμια κληρονομιά» και δεύτερον «επειδή η παρέλευση ικανού χρόνου από την ανασκαφή εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την ακεραιότητα του μνημείου». Ο τότε υπουργός Πολιτισμού Αριστείδης Μπαλτάς υπέγραψε τον Οκτώβριο του 2015 απόφαση στη βάση της εισήγησης του ΚΑΣ.
Την Τρίτη 24 Ιανουαρίου 2017 το ΚΑΣ εγκρίνει την προμελέτη που παρουσιάστηκε από την αρμόδια ομάδα εργασίας για την κατασκευή του σταθμού Βενιζέλου με την κατά χώρα διατήρηση των αρχαιοτήτων.
Εν τω μεταξύ, στις 22 Δεκεμβρίου 2016 το Συμβούλιο της Επικρατείας κρίνει νόμιμη και συνταγματική τη μεταφορά και επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων στο σταθμό Βενιζέλου, απορρίπτοντας προσφυγή του δήμου Θεσσαλονίκης.
Συντάκτης: Φώτης Κουτσαμπάρης
Πηγή: makthes.gr
