Γράφει η Δήμητρα Ρετσινά, φιλόλογος -ΜΑ Πολιτικής Φιλοσοφίας Α.Π.Θ., Υποψήφια Βουλευτής Α’ Θεσσαλονίκης ΑΝ.ΕΛ.
«Ώ Πέλοπος λιπαράς νάσος θεόδμητοι πύλαι»( Βακχυλίδης 1,13,14)
Πρόκειται για τον Ισθμό της Κορίνθου, το κομμάτι ξηράς που γεφυρώνει δύο θάλασσες: τον Κορινθιακό κόλπο από βορρά με τον Σαρωνικό κόλπο στο νότο. Από τα μυκηναϊκά και αρχαϊκά χρόνια είχε μεγάλη στρατηγική και οικονομική σημασία. Το πρώτο μεγάλο, προς δυσμάς, αποκλειστικό κύμα ίδρυσης αποικιών προέρχεται από αυτή την περιοχή.
Η Κόρινθος ίδρυσε την αποικία της Κέρκυρας και των Συρακουσών στη Σικελία (Magna Grecia) στα 734π.Χ. Νωρίτερα είχε ιδρύσει εμπορικούς σταθμούς στο Ιόνιο πέλαγος και στην Ήπειρο, ενώ ο συστηματικός αποικισμός συνεχίστηκε στις ακτές της Αδριατικής (Επίδαμνος, 626π.Χ.) και στις ακτές της Ιλλυρίας. Οι Κορίνθιοι είχαν τον έλεγχο του εμπορίου σε όλο το Ιόνιο και Αιγαίο Πέλαγος.
Ο ηγέτης τους, ο περιβόητος τύραννος και ένας από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας, Περίανδρος (625 – 585π.Χ.), του βασιλικού οίκου των Κυψελιδών, διαχειρίστηκε με επιτυχία την εποχή πλούτου και ακμής της πόλης του. Τότε υλοποίησε και ένα μεγάλο τεχνικό έργο: Την Δίολκο (απαντάται στη βιβλιογραφια και ως αρσενικού γένους, o Δίολκος). Με την Δίολκο ένωσε το λιμάνι του Λεχαίου (Κορινθιακός κόλπος) με το λιμάνι των Κεγχρεών (Σαρωνικός κόλπος) , τα οποία κατασκευάστηκαν επίσης επί εποχής του! Έτσι η περιοχή αυτή αποτελούσε μια ενότητα λειτουργική, οικονομική και στρατιωτική. 
Η Δίολκος είναι μία οδός στεριάς , κατά μήκος του Ισθμού, υποκατάστατο και πρόδρομος της διώρυγας της Κορίνθου.
Πάνω σε αυτήν έσυραν τα καράβια τους και απέφευγαν τον περίπλου της Πελοποννήσου που τους προξενούσε ίλιγγο(!) , όπως μας λένε οι αρχαίες πηγές, με τα επικίνδυνα ακρωτήρια του Μαλέα και Ταινάρου. Πρόκειται για δρόμο στρωμένο με κυβόλιθους κομμένους από πωρόλιθο. Το συνολικό μήκος του ήταν 1,100 μ. Το πλάτος του κυμαινόταν από 3,5 μέχρι 6 μέτρα. Στο μέσο του υπάρχουν δύο παράλληλες αυλακώσεις, οι οποίες είναι βέβαιο ότι ήταν μέρος της κατασκευής και ονομάζονταν «ολκοί». Από αυτές πήρε και το όνομά της η οδός Δίολκος. Σκοπός των ολκών ήταν η προφύλαξη από εκτροπές σε σημεία ιδιαίτερης επικινδυνότητας, όπως οι στροφές που ήταν συχνές. Τον ίδιο σκοπό εξυπηρετούσαν και τα θεμέλια, τα οποία προστέθηκαν στο πιο επικίνδυνο σημείο του έργου που αντιστοιχούσε σε κλειστή στροφή, το οποίο ανακαλύφθηκε στον χώρο της Σχολής Μηχανικού. Πάνω στις αυλακώσεις του Διόλκου κινούνταν η «ολκός νεών», (η ναύς, της νεώς, είναι το πλοίο στα αρχαία) οι τροχοί, δηλαδή, μιας μεγάλου μήκους κατασκευής (πλατφόρμας), η οποία έφερε πάνω της το σκάφος, από το οποίο φαίνεται ότι είχε αφαιρεθεί η πρόσθετη εξάρτιση, όπως κατάρτι, κουπιά κ.λ.π.
Επίσης, φαίνεται ότι τα πλοία σύρονταν κατά μήκος της Διόλκου από δούλους. Οι μηχανισμοί καθέλκυσης και μεταφοράς των πλοίων ονομάζονται επίσης «ολκοί». Υπάρχει η μαρτυρία του Θουκυδίδη (Γ 15-17), που αναφέρει για τον Πελοποννησιακό Πόλεμο και τους Λακεδαιμονίους: «καὶ αὐτοὶ πρῶτοι ἀφίκοντο, καὶ ὁλκοὺς παρεσκεύαζον τῶν νεῶν ἐν τῷ Ἰσθμῷ ὡς ὑπεροίσοντες ἐκ τῆς Κορίνθου ἐς τὴν πρὸς Ἀθήνας θάλασσαν καὶ ναυσὶ καὶ πεζῷ ἅμα ἐπιόντες». Δηλαδή, οι πρώτοι που έφτασαν στον Ισθμό ήταν οι Λακεδαιμόνιοι και άρχισαν να κατασκευάζουν μηχανές έλξεως για να σύρουν τα καράβια και να τα περάσουν από την θάλασσα της Κορίνθου στην θάλασσα της Αθήνας και να επιτεθούν στη συνέχεια με πλοία και πεζικό.
Υπάρχουν πολλές αρχαίες, βυζαντινές και σύγχρονες μαρτυρίες για τη λειτουργία της Διόλκου , που διήρκεσε για περισσότερο από 1,500 χρόνια. Η «υπερνεώλκυση» των πλοίων γινόταν γρήγορα, καθώς με τα χρόνια αποκτήθηκε εμπειρία. Ο ιστορικός Πολύβιος χρησιμοποιεί τα ρήματα «υπερισθμίζω» και «διισθμιώ» για να περιγράψει τη διάσχιση του Ισθμού μέσω της Διόλκου. Στο πλακόστρωτο μέρος και στους δόμους της Διόλκου έχουν βρεθεί από τους αρχαιολόγους γράμματα και μονογράμματα που ανήκουν στο αρχαίο Κορινθοσικυώνιο αλφάβητο. Αξίζει να αναφερθεί ότι από την αρχαιότητα ήδη, και μάλιστα από τον «πολύ» Περίανδρο, αλλά και από τον Νέρωνα αργότερα επί ρωμαιοκρατίας, έγιναν προσπάθειες διάτρησης του Ισθμού για να γίνει Πορθμός.
Η Δίολκος συνδέεται επίσης με το αρχιτεκτονικό τοπίο των Ιερών Οδών της κλασικής εποχής, με τους Νεώσοικους (χώροι ανέλκυσης και καθέλκυσης πλοίων), με το Εξαμίλιον Τείχος της βυζαντινής εποχής και με το Σιδηροδρομικό Δίκτυο της νεώτερης εποχής. Επί Χαρίλαου Τρικούπη , που επί εποχής του διανοίχθηκε και η Διώρυγα της Κορίνθου, περνούσε από τον Ισθμό η μονή γραμμή, μιας κατεύθυνσης και γραμμική, δηλαδή με πλάτος 1,0μ. που συνέδεε σιδηροδρομικώς τον Πειραιά με την Αθήνα και την Πελοποννησο. (Σ.Π.Α.Π. 1884).
Σήμερα τα φθαρμένα ερείπια της αρχαίας Διόλκου καταστρέφονται από τη διάβρωση. Καλό θα είναι να αναδειχθεί από το Υπουργείο Τουρισμού αυτό το μοναδικό έργο πολιτιστικής κληρονομιάς και μνημειακής αρχαίας τεχνικής και τεχνολογίας.
"Σιδηροδρομικά Νέα"
