Αντιμέτωπη με τον κίνδυνο ενός δεύτερου κατασκευαστικού φιάσκου, έπειτα από εκείνο της υποθαλάσσιας, βρίσκεται η Θεσσαλονίκη. Όπως αποκαλύπτει σήμερα η “ΜτΚ”, το πολύπαθο έργο του μετρό απειλείται με οριστική διακοπή, ελλείψει πλέον χρηματοδότησης, ενώ το ελληνικό δημόσιο θα κληθεί να επιστρέψει στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, τα οποία έχουν δοθεί έως τώρα από κοινοτικά κονδύλια για την κατασκευή του έργου στο πλαίσιο του Γ’ ΚΠΣ καθώς και του ΕΣΠΑ.
Τη νάρκη την οποία τοποθέτησε την 1η Δεκεμβρίου 2014 στα θεμέλια του μετρό ο ανάδοχος με τη διακοπή των εργασιών και την αίτηση διάλυσης της εργολαβίας πυροδοτεί πλέον η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Πριν από περίπου ενάμιση μήνα, στις 9 Απριλίου, η Κομισιόν απέστειλε μια αυστηρή επιστολή προς το υπουργείο Οικονομίας Υποδομών Ναυτιλίας και Τουρισμού για το θέμα του μετρό Θεσσαλονίκης.
Με αυτήν ζητά εξηγήσεις για τους λόγους για τους οποίους το έργο έχει οδηγηθεί σε αδιέξοδο. Απαιτεί απαντήσεις για το τι μέλλει γενέσθαι από δω και πέρα, και δηλώνει ευθαρσώς ότι στις Βρυξέλλες εξετάζεται σοβαρά το ενδεχόμενο επιστροφής όλων των κοινοτικών κονδυλίων, τα οποία έχουν δοθεί έως τώρα για την κατασκευή του έργου.
Εκτός αυτού, την περασμένη Τρίτη 19 Μαΐου η Κομισιόν απέστειλε νέα επιστολή προς το υπουργείο, με την οποία ενημερώνει ότι, πέρα από τις όποιες εξηγήσεις θα της αποσταλούν από την Αθήνα, θα αποστείλει και η ίδια δικό της κλιμάκιο ελέγχου στη Θεσσαλονίκη, προκειμένου να διαμορφώσει ασφαλή εικόνα σχετικά με την πρόοδο των εργασιών και τις προοπτικές συνέχισης και ολοκλήρωσης του έργου.
Όπως αναφέρει στη “ΜτΚ” κοινοτική πηγή, “η Κομισιόν είναι εξαιρετικά θορυβημένη και αγωνιά για την πορεία του έργου, καθώς το μετρό Θεσσαλονίκης αποτελεί μοναδική περίπτωση συσσώρευσης τόσων πολλών κοινοτικών πόρων σε ένα και μόνο έργο. Τυχόν ναυάγιο θα έχει πολλαπλές επιπτώσεις”, σημειώνει η ίδια πηγή.
Η επιστολή
Στο έγγραφό της, το οποίο εστάλη στις 9 Απριλίου, η Κομισιόν υπενθυμίζει, αρχικά, τις ανησυχίες που είχε για την εξέλιξη του έργου, ακόμη από τις αρχές του 2014. Υπενθυμίζει ότι τον Απρίλιο του 2014 είχε στείλει και πάλι επιστολή προς τις ελληνικές αρχές, ζητώντας διαβεβαιώσεις ότι το έργο θα συνεχιστεί απρόσκοπτα. Όπως εξηγείται στην τωρινή επιστολή, η Κομισιόν είχε θορυβηθεί τότε “εξαιτίας του σημαντικού ρίσκου των καθυστερήσεων και των αυξήσεων στα κόστη”. Σε απαντητική επιστολή τους στις 30 Απριλίου 2014, οι ελληνικές αρχές διαβεβαίωναν τότε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι οι εργασίες συνεχίζονται χωρίς διακοπές και ότι βρίσκονται εντός του χρονοδιαγράμματος.
Τις διαβεβαιώσεις αυτές ήρθε να διαψεύσει κάποιους μήνες αργότερα η παντελής διακοπή των εργασιών που σημειώθηκε την 1η Δεκεμβρίου 2014 όταν ο ανάδοχος κατέθεσε αίτηση διάλυσης της εργολαβίας. Το γεγονός αυτό θορύβησε εκ νέου την Κομισιόν, η οποία απέστειλε στην Αθήνα, τον περασμένο Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο κλιμάκιο, το οποίο είχε συναντήσεις με την Αττικό Μετρό και τον ανάδοχο. Σε αυτές έγινε αναλυτική συζήτηση για τη δικαστική εμπλοκή που σημειώθηκε σχετικά με την οριακή προθεσμία της 1ης Δεκεμβρίου και το αίτημα διάλυσης της εργολαβίας, καθώς και για το τι μέλλει γενέσθαι από κει και πέρα. Η Ε.Ε. θορυβήθηκε και για έναν επιπλέον λόγο, που αφορούσε την παρέμβαση που έκανε στις αρχές του χρόνου η δικαιοσύνη σχετικά με τις καθυστερήσεις στην κατασκευή του μετρό.
Ενδεικτικό της βαρύτητας την οποία δίνει η Κομισιόν στην παρέμβαση της δικαιοσύνης είναι η αναφορά της στην επιστολή του περασμένου Απριλίου, στην οποία αναφέρει μεταξύ άλλων: “Σύμφωνα με δημοσιεύματα του Τύπου, ο δημόσιος κατήγορος άρχισε μια προκαταρκτική έρευνα για να εξακριβώσει τις αιτίες της μεγάλης και δαπανηρής καθυστέρησης στην κατασκευή του μετρό Θεσσαλονίκης. Οι ελληνικές αρχές παρακαλούνται να κρατούν ενήμερες τις υπηρεσίες της Κομισιόν σχετικά με την έκβαση της έρευνας, ώστε αν χρειαστεί να πάρει (σ.σ. η Κομισιόν) τα πιο κατάλληλα μέτρα, για να προστατεύσει τα οικονομικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης”.
Επιστροφή κονδυλίων
Συνεκτιμώντας τα στοιχεία τα οποία αποκόμισε από τις συναντήσεις που είχε το κλιμάκιό της στην Αθήνα, μαζί και την παρέμβαση της δικαιοσύνης καθώς και τη συνεχιζόμενη -επ’ αόριστον- διακοπή των εργασιών, η Κομισιόν επανήλθε με νέα επιστολή, την οποία απέστειλε στις 9 Απριλίου 2015 προς το αρμόδιο υπουργείο Υποδομών. Δι’ αυτής ζητά, σε αυστηρότατο πλέον τόνο, να της σταλεί σε διάστημα ενός μήνα λεπτομερής αναφορά “για την πρόοδο του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου”.
Ζητά επίσης να παρουσιαστούν λεπτομερώς “οι παράγοντες καθυστέρησης και τα προβλεπόμενα ή υιοθετηθέντα μέτρα επιτάχυνσης για την ολοκλήρωση του έργου”. Η Κομισιόν κλείνει την επιστολή της με μια ξεκάθαρη προειδοποίηση: “εάν το πρότζεκτ - γέφυρα είναι ανολοκλήρωτο έως το τέλος της προγραμματικής περιόδου 2007-2013, η συνολική κατανομή κονδυλίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις περιόδους 2000 - 2006 και 2007 - 2013 θα πρέπει να ανακτηθεί”. Όπερ σημαίνει ότι τα κοινοτικά κονδύλια που έχουν δοθεί από τον Σεπτέμβριο του 2006 έως και τον Δεκέμβριο του 2014 για την κατασκευή του έργου, τα οποία ανέρχονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, θα πρέπει να επιστραφούν στις Βρυξέλλες. Σημειώνεται ότι μόνο από το Γ’ ΚΠΣ έχουν εισρεύσει στο έργο του μετρό Θεσσαλονίκης περί τα 200 εκατ. ευρώ, ενώ για την προγραμματική περίοδο 2007 - 2013 είχαν προβλεφθεί περί τα 400 εκατ. ευρώ, αλλά είναι άγνωστο πόσα εξ αυτών έχουν ήδη απορροφηθεί.
Εξυπακούεται, βεβαίως, ότι σε μια τέτοια περίπτωση διακόπτεται και κάθε περαιτέρω χρηματοδότηση του έργου από την Ε.Ε. Ενδεικτικό της καχυποψίας που έχουν οι Βρυξέλλες απέναντι στην Αθήνα όσον αφορά το μετρό είναι και η απαίτησή τους να λαμβάνουν ανά τρίμηνο πλέον αναλυτική αναφορά για τις εξελίξεις που αφορούν το έργο.
Συναγερμός στο υπουργείο
Η άφιξη της επιστολής της Κομισιόν στο υπουργείο Υποδομών προκάλεσε αναστάτωση καθώς η νέα πολιτική ηγεσία, πριν να προλάβει καλά καλά να αναλάβει καθήκοντα, βρέθηκε με μια καυτή πατάτα στα χέρια της. Το υπουργείο απευθύνθηκε με επιστολή του προς την επιβλέπουσα το έργο Αττικό Μετρό, την οποία ενημέρωσε για την απαίτηση της Κομισιόν να της σταλεί εντός μηνός αναφορά για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το έργο.
Στην επιστολή του προς την Αττικό Μετρό, το υπουργείο τονίζει ότι “η μη ολοκλήρωση του έργου - γέφυρα μέχρι το τέλος της προγραμματικής περιόδου 2017 - 2013 θέτει σε κίνδυνο το σύνολο των χρημάτων που έχουν δοθεί στο πλαίσιο του Γ’ ΚΠΣ και του ΕΣΠΑ 2007 - 2013”. Επιπλέον, το υπουργείο ζητά από την Αττικό Μετρό ενημέρωση για το κόστος των υπολειπόμενων εργασιών καθώς και τον απαιτούμενο χρόνο για την ολοκλήρωσή τους.
Στο έγγραφο του υπουργείου αναφέρεται ότι τα στοιχεία θα πρέπει να σταλούν το αργότερο έως τις 30 Απριλίου καθώς η απάντηση στην Κομισιόν θα έπρεπε να δοθεί ώς τις 15 Μαΐου. Σύμφωνα, όμως, με ασφαλείς πληροφορίες της “ΜτΚ”, παρότι παρήλθε αυτή η ημερομηνία, η απάντηση προς την Ε.Ε. δεν έχει ακόμη σταλεί.
Τα εμπόδια
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, η αιτία της καθυστέρησης είναι ότι τα στοιχεία τα οποία έστειλε η Αττικό Μετρό προς το υπουργείο Υποδομών δεν είναι και τόσο ενθαρρυντικά όσον αφορά την προοπτική του έργου και ειδικότερα την έγκαιρη ολοκλήρωση της πρώτης φάσης έως το τέλος της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου 2007 - 2013. Παράγοντας του υπουργείου, ο οποίος γνωρίζει λεπτομερώς τις εξελίξεις, δήλωσε στη “ΜτΚ” ότι εάν στέλναμε αυτά τα οποία μας απέστειλε η Αττικό Μετρό, τα οποία είναι και τα πραγματικά στοιχεία, δεν θα υπήρχε καμία περίπτωση συνέχισης της χρηματοδότησης από την Ε.Ε.”.
Σύμφωνα με την πηγή του υπουργείου, στην αναφορά της Αττικό Μετρό περιγράφονται αβεβαιότητες ως προς τον τρόπο και το χρόνο επανέναρξης των εργασιών, καθώς η διένεξη με τον ανάδοχο σχετικά με τη διάλυση ή μη της εργολαβίας βρίσκεται στη δικαιοσύνη και είναι άγνωστο πότε θα εκδοθούν οι δικαστικές αποφάσεις. Αυτό σημαίνει ότι ενδέχεται να χρειαστεί επαναδημοπράτηση του υπολειπόμενου έργου, κάτι που απαιτεί τουλάχιστον ενάμιση χρόνο για την επανέναρξη του έργου, όταν στο μεταξύ θα έχει προ πολλού ολοκληρωθεί η τρέχουσα προγραμματική περίοδος που έχει βάλει ως όριο η Κομισιόν.
Πάντως, η Αττικό Μετρό στην αναφορά της επισημαίνει επίσης ότι από τη στιγμή που επανακκινήσει το έργο, τα ρίσκα είναι πλέον πολύ μικρότερα καθώς έχουν διαγνωστεί όλες οι αρχικές παθογένειες και οι κατάλληλες θεραπείες. Συγκεκριμένα, τονίζει ότι από την επανέναρξη του έργου θα απαιτηθούν άλλα τριάμισι χρόνια ώς τη λειτουργία του μετρό, με εξαίρεση το σταθμό της Βενιζέλου, ο οποίος θα ενταχθεί αργότερα στο δίκτυο.
Αγνοείται η Επιτροπή
Όπως προκύπτει από τα ανωτέρω, ο κρίσιμος παράγοντας είναι ο χρόνος επανέναρξης των εργασιών. Αυτό εξαρτάται εν πολλοίς από τη διένεξη μεταξύ Αττικό Μετρό και αναδόχου σχετικά με τη λύση ή μη της εργολαβίας. Υπό το βάρος της επιστολής της Κομισιόν, ο αρμόδιος αναπληρωτής υπουργός Χρήστος Σπίρτζης, όπως αποκάλυψε η “Μ” στις 12 Μαΐου, συγκάλεσε σύσκεψη στην οποία αποφασίστηκε να συγκροτηθεί τριμελής επιτροπή υπό τον γενικό γραμματέα Υποδομών Γιώργου Δέδε και με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Αττικό Μετρό και του αναδόχου.
Σκοπός της επιτροπής είναι να διερευνήσει τις δυνατότητες συμφωνίας μεταξύ των δύο πλευρών, ώστε να επανεκκινήσει το έργο. Αγκάθι αποτελούν ως γνωστόν οι εξωσυμβατικές απαιτήσεις του αναδόχου, οι οποίες ανέρχονται σε περίπου 560 εκατ. ευρώ και οι οποίες έχουν παραπεμφθεί και εκδικάζονται ήδη στη διαιτησία. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες της “ΜτΚ”, η επιτροπή αυτή, παρότι έχουν παρέλθει ήδη 15 μέρες, ακόμη δεν έχει συγκροτηθεί.
Επίσης, δεν έχει διευκρινιστεί ποιο είναι το χρονικό περιθώριο μέσα στο οποίο θα πρέπει να έχει καταλήξει κάπου αυτή η επιτροπή. Οι ασάφειες αυτές προκαλούν εύλογα ερωτήματα σχετικά με τις προθέσεις αλλά και την αποτελεσματικότητα αυτού του εγχειρήματος.
Άδεια ταμεία-Ερωτήματα για τη χρηματοδότηση
Για την απόφαση του υπουργείου να συγκροτήσει επιτροπή, η οποία θα διερευνήσει τη δυνατότητα συνεννόησης μεταξύ πολιτείας και εργολάβου με σκοπό την επανέναρξη των εργασιών κατασκευής του μετρό, είναι ενήμερη και η Κομισιόν. Όπως, όμως, σημειώνει κοινοτική πηγή, “δεν είμαστε καθόλου βέβαιοι εάν η επιτροπή αυτή έγινε για να βρει πράγματι λύση στο πρόβλημα ή εάν σκοπός είναι να κερδηθεί χρόνος καθώς η κυβέρνηση σε αυτήν τη φάση δεν διαθέτει τους απαιτούμενους πόρους για τη χρηματοδότηση των εργασιών”.
Υπενθυμίζεται ότι, όπως αποκάλυψε στα τέλη Μαρτίου η “Μ”, κατόπιν κυβερνητικής απαίτησης σχεδόν το σύνολο των αποθεματικών της Αττικό Μετρό Α.Ε., ύψους περίπου 450 εκατ. ευρώ, μεταφέρθηκε στην Τράπεζα της Ελλάδας, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης των δημοσιονομικών αναγκών της χώρας. “Όπως αντιλαμβάνεστε, πέρα από τα όποια τεχνικά προβλήματα και τις δικαστικές εμπλοκές, το μέλλον του μετρό Θεσσαλονίκης εξαρτάται πρώτα και κύρια από την έκβαση της διαπραγμάτευσης με τους εταίρους και δανειστές”, τονίζει πηγή του υπουργείου Υποδομών. Εξηγεί ότι ακόμη και εάν τα στοιχεία που θα στείλουμε στην Κομισιόν την ικανοποιήσουν, για να συνεχιστεί η χρηματοδότηση του έργου με κοινοτικά κονδύλια της επόμενης προγραμματικής περιόδου 2014-2020, προϋπόθεση είναι η Ελλάδα να είναι σε πρόγραμμα, δηλαδή εντός ευρώ, εντός Ε.Ε.”.
Υπενθυμίζεται ότι το έργο κατασκευής της βασικής γραμμής χρηματοδοτείται κατά 65% από κοινοτικούς πόρους και κατά 35% από εθνικούς πόρους, οι οποίοι στην πλειονότητά τους προέρχονται από δανεισμό της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων με “ενέχυρο” το μετρό της Αθήνας. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, έως τώρα έχει εκτελεστεί έργο ύψους περίπου 460 εκατ. ευρώ, σε σύνολο 980 που ήταν το αρχικώς προϋπολογισθέν κόστος του μετρό. Σημαντική είναι η συνεισφορά της Ε.Ε. και στη χρηματοδότηση της επέκτασης προς Καλαμαριά με ποσοστό 60%.
Συντάκτης: Νίκος Ηλιάδης
Πηγή: makthes.gr
