Το έργο του μετρό Θεσσαλονίκης επιβάλλεται να συνεχιστεί απρόσκοπτα, με εργασίες σε όλους τους σταθμούς που είναι διαθέσιμοι, σύμφωνα με τη σύμβαση που έχει υπογραφεί μεταξύ δημοσίου και κατασκευάστριας κοινοπραξίας και η οποία δεν πρόκειται να αλλάξει.
Του Φώτη Κουτσαμπάρη
Ο ισχυρισμός της κοινοπραξίας ότι είναι αδύνατη η εκτέλεση εργασιών διότι είναι μπλοκαρισμένα τα εργοτάξια χαρακτηρίζεται “προσχηματικός”, καθώς υπάρχουν χώροι όπου μπορεί να αναπτυχθεί το έργο, να απασχοληθούν δεκάδες εργαζόμενοι και να γίνεται μεγαλύτερη απορρόφηση χρημάτων. Οποιαδήποτε διαφορά υπάρχει μεταξύ αναδόχου και δημοσίου θα επιλυθεί με τη διαδικασία της διαιτησίας που είναι σε εξέλιξη ή στα δικαστήρια. Εάν ο ανάδοχος δεν μπορεί να ακολουθήσει την σύμβαση, τότε θα πρέπει να κηρυχθεί έκπτωτος και να απομακρυνθεί από τα εργοτάξια, διότι αυτός έχει την ευθύνη των καθυστερήσεων.
Σ’ αυτό το πνεύμα θα κινείται, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, η απάντηση που θα δώσει σήμερα η Αττικό Μετρό ΑΕ στην κατασκευάστρια κοινοπραξία του μετρό Θεσσαλονίκης, απορρίπτοντας την “ειδική δήλωση διακοπής των έργων” που κατέθεσε ο ανάδοχος την Πέμπτη 13 Μαρτίου. Ένα δεκαήμερο μετά, οπότε λήγει η νόμιμη προθεσμία, η αναθέτουσα αρχή του έργου (Αττικό Μετρό) παρουσιάζοντας νομικά και τεχνικά επιχειρήματα θα επιχειρήσει να καταρρίψει τις αιτιάσεις της κοινοπραξίας ότι ευθύνεται για τις καθυστερήσεις και θα καταδείξει ότι σκοπίμως δημιουργείται κατάσταση εμπλοκής του έργου. Η απάντηση θα αφορά ένα προς ένα τα σημεία που έθιξε ο ανάδοχος στην πολυσέλιδη επιστολή της ειδικής δήλωσης.
Η κίνηση της κοινοπραξίας (ΑΕΓΕΚ - Impregilo - Ansaldo - Seli) να ξεκινήσει διαδικασία διακοπής της σύμβασης χαρακτηρίστηκε από την πρώτη στιγμή “εκβιαστική” και εκτιμήθηκε ότι έγινε προκειμένου ο ανάδοχος να απειλήσει ώστε να ικανοποιηθούν οι πρόσθετες οικονομικές απαιτήσεις που προβάλλει. Η κοινοπραξία ζητά περίπου 500 εκατ. ευρώ επιπλέον από τα προβλεπόμενα στην αρχική σύμβαση, λόγω καθυστερήσεων, αλλαγής σχεδιασμού και άλλων απρόβλεπτων παραγόντων που αύξησαν σημαντικά το κόστος του έργου. Ο ανάδοχος προφανώς θεωρεί ότι η προεκλογική περίοδος που διανύουμε είναι μια καλή ευκαιρία να απειλήσει και να κινητοποιήσει τους υποψήφιους προς όφελός του. Ήδη άλλωστε με την κατάθεση της ειδικής δήλωσης άνοιξε μια έντονη πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ υποψηφίων, οι οποίοι τοποθετούνταν επί του θέματος, χωρίς να γνωρίζουν, σε κάποιες περιπτώσεις, τα πραγματικά δεδομένα. Στη Θεσσαλονίκη δημιουργήθηκε ένα “σκηνικό πολέμου”, το οποίο θέλει να εκμεταλλευτεί ο ανάδοχος για να πάρει όσο το δυνατόν περισσότερα. Την ίδια ώρα πάντως, και παρά τις αιτιάσεις που προβάλλονται, το τελευταίο δεκαήμερο οι εργαζόμενοι δουλεύουν στα εργοτάξια και δεν σταμάτησε ούτε λεπτό το έργο, μελέτες γίνονται και θα μπορούσε να αναπτυχθεί μεγαλύτερο φυσικό αντικείμενο.
Η κατασκευάστρια κοινοπραξία στην επιστολή διακοπής των εργασιών επικαλείται τον νόμο και υποστηρίζει ότι ο ανάδοχος μπορεί να ζητήσει διάλυση της σύμβασης, εφόσον οι εργασίες διακοπούν με υπαιτιότητα του φορέα κατασκευής για διάστημα μεγαλύτερο των τριών μηνών και εφόσον η καθυστέρηση εργασιών χωρίς υπαιτιότητα του εργολάβου υπερβεί την οριακή προθεσμία. Τονίζει μάλιστα ότι η σύμβαση μπορεί να διαλυθεί με ειδική διαδικασία, ανεξάρτητα αν η διακοπή των εργασιών αφορά το σύνολο του έργου ή τμήματα αυτού. Υποστηρίζει μάλιστα ότι η διακοπή του έργου σε κάποιους σταθμούς οδηγεί σε ολική διακοπή εργασιών σε όλο το έργο, διότι “τα έργα μετρό είναι ιδιαίτερα περίπλοκα και οι εργασίες κάθε φάσης εξαρτώνται από τον συντονισμό τους με άλλες εργασίες που έπονται, τις απαιτήσεις των οποίων οφείλουν εκ των προτέρων να έχουν προβλέψει”. Περιγράφει και υποστηρίζει ότι ενώ έχει παρέλθει ενάμισι έτος από τη λήξη της συμβατικής προθεσμίας ολοκλήρωσης του έργου (2012), έχει εκτελεστεί μόνο το 26,84% αυτού, δαπάνης 214,2 εκατ. ευρώ. Από τις υπολειπόμενες προς εκτέλεση εργασίες, συνολικής δαπάνης 583,7 εκατ. ευρώ, μπορούν να εκτελεστούν μόνο εργασίες αποσπασματικού τύπου, ύψους 6,7 εκατ. ευρώ, ήτοι ποσοστό 1,15%.
ΑΙΤΙΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Στην ειδική δήλωση διακοπής εργασιών παρουσιάζεται εμπλοκή του έργου σε διάφορα σημεία, στα οποία αναμένεται να απαντήσει η Αττικό Μετρό ΑΕ, ως εξής:
1. Σταθμός Βενιζέλου. Η κοινοπραξία κατηγορεί την Αττικό Μετρό ΑΕ για καθυστέρηση στην παράδοση του εργοταξίου, στο οποίο ωστόσο υπάρχει εμπλοκή με τα αρχαιολογικά ευρήματα. Η Αττικό Μετρό αναμένεται να απαντήσει ότι η εμπλοκή προκλήθηκε εξαιτίας της προσφυγής που κατέθεσε ο δήμος Θεσσαλονίκης στο ΣτΕ, η οποία μετά από αναβολές θα εκδικαστεί στις 2 Απριλίου. Υπενθυμίζεται ότι ο δήμος ζητά να ακυρωθεί προηγούμενη απόφαση που έλαβε στις 24 Ιανουαρίου 2013 ο αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού Κώστας Τζαβάρας, η οποία, βάσει γνωμοδότησης του ΚΑΣ, προέβλεπε την απόσπαση και μεταφορά των σημαντικότερων αρχαιολογικών ευρημάτων που βρέθηκαν στη Βενιζέλου. Το ΚΑΣ είχε υποδείξει πέρσι ως τόπο μεταφοράς το πρώην στρατόπεδο “Παύλου Μελά” στη Σταυρούπολη ή “όπου αλλού”. Στις 10 Δεκεμβρίου 2013 έχει εκδοθεί προσωρινή διαταγή του ΣτΕ, βάσει της οποίας δεν μπορεί να γίνει καμία απόσπαση αρχαιοτήτων, ενώ το πρώτο πάγωμα απομάκρυνσης αρχαιοτήτων είχε γίνει με διαταγή της αντιπροέδρου του ΣτΕ Μαίρης Σαρή στις 23 Ιουλίου 2013. Το ΚΑΣ με απόφασή του στις 28 Ιανουαρίου 2014 προβλέπει απόσπαση των αρχαιολογικών ευρημάτων, εργασίες για την κατασκευή σταθμού του μετρό, επανατοποθέτησή τους (στο σύνολο) στο ίδιο σημείο και διαμόρφωση επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου. Η τελευταία αυτή απόφαση εγκρίθηκε με απόφαση του υπουργού Πολιτισμού Πάνου Παναγιωτόπουλου στις 24 Φεβρουαρίου 2014. Η Αττικό Μετρό θα εξηγήσει ότι δεν έφερε κανένα εμπόδιο από την πρώτη απόφαση του ΚΑΣ και ότι δεν ενεπλάκη στο ζήτημα των αρχαιοτήτων.
2. Σταθμός Βούλγαρη. Ο ανάδοχος υποστηρίζει ότι ο σταθμός δεν είναι δυνατόν να παραδοθεί γιατί δεν ολοκληρώθηκαν οι απαλλοτριώσεις. Συντρέχει αδυναμία της Αττικό Μετρό να παραδώσει τον χώρο εκτέλεσης του έργου. Η Αττικό Μετρό θα απαντήσει ότι έχουν γίνει δικαστήρια για να οριστεί τιμή απαλλοτρίωσης και δεν υπήρξαν αποφάσεις, ενώ στην τελευταία εκδίκαση ο δικαστής ζητά εμπειρογνωμοσύνη για την προσωρινή τιμή απαλλοτρίωσης, μια διαδικασία που μπορεί να καθυστερήσει επιπλέον οκτώ μήνες. Επομένως, η ευθύνη ανήκει στα δικαστήρια.
3. Τμήμα Νέα Ελβετία - Αμαξοστάσιο Πυλαίας. Το τμήμα αυτό θα κατασκευαστεί με ανοικτό όρυγμα (cut and cover) και όχι με μετροπόντικα, και σύμφωνα με την κοινοπραξία οι εργασίες δεν μπορούν να προχωρήσουν επειδή δεν έχουν συντελεστεί οι απαλλοτριώσεις. Η Αττικό Μετρό αναμένεται να απαντήσει ότι από τα 1.100 μέτρα του τμήματος μόνο στα 162 δεν έγινε απαλλοτρίωση (η δίκη ορίστηκε στις 7 Απριλίου) και ο ανάδοχος μπορεί να κάνει εργασίες στο υπόλοιπο τμήμα, απασχολώντας σημαντικό αριθμό εργαζομένων.
4. Σταθμός και διασταύρωση Νέα Ελβετία. Ο σταθμός επαναχωροθετήθηκε λόγω ύπαρξης ρέματος, το οποίο, σύμφωνα με την κοινοπραξία, μπαζώθηκε, ενώ κατά τις βροχοπτώσεις στις 1-3 Μαρτίου πλημμύρισε το εργοτάξιο και σταμάτησαν οι εργασίες. Η κοινοπραξία υποστηρίζει ότι ενημέρωσε την Αττικό Μετρό, η οποία αναμένεται να υποστηρίξει ότι ζήτησε από τη δημοτική αρχή, που είναι αρμόδια να κάνει διευθέτηση, αλλά δεν έκανε τίποτε εδώ και ενάμισι χρόνο. Σύμφωνα με την Αττικό Μετρό, την ευθύνη έχει ο δήμος Θεσσαλονίκης.
5. Σταθμός και διακλάδωση Πατρικίου. Η κοινοπραξία υποστηρίζει ότι δεν μπορεί να ξεκινήσει εργασίες διότι η Αττικό Μετρό δεν έχει δεχθεί να καταβάλει επιπρόσθετο κόστος για κάποιες αλλαγές στον σχεδιασμό του έργου. Η Αττικό Μετρό θα απαντήσει ότι η διαφορά κρίνεται σε διαιτησία.
6. Σταθμοί δυτικά της Ανάληψης. Ο κατασκευαστής υποστηρίζει ότι οι εργασίες στους σταθμούς έχουν διακοπεί με ευθύνη της Αττικό Μετρό, διότι έγιναν αλλαγές στην αλληλουχία των εργασιών και κατασκευάστηκαν οι σήραγγες πριν την ολοκλήρωση των σταθμών. Η Αττικό Μετρό θα υποστηρίξει ότι τεχνικά δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα από την ύπαρξη των σηράγγων.
7. Σταθμός Αγίας Σοφίας. Οι εργασίες έχουν διακοπεί για να ξεκινήσουν οι αρχαιολογικές εργασίες και η καθυστέρηση βαραίνει την Αττικό Μετρό, υποστηρίζει η κοινοπραξία. Η Αττικό Μετρό αναμένεται να απαντήσει ότι η σύμβαση προβλέπει τις αρχαιολογικές εργασίες και ότι ορίζει πως μόλις τελειώσουν θα μπορεί να συνεχίσει ο εργολάβος. Όλα είναι νόμιμα.
8. Αμαξοστάσιο Πυλαίας. Οι εργασίες έχουν διακοπεί για να ξεκινήσουν οι αρχαιολογικές εργασίες και η καθυστέρηση βαραίνει την Αττικό Μετρό, υποστηρίζει και εδώ η κοινοπραξία. Η Αττικό Μετρό θα υποστηρίξει ότι αρχαιολογική ανασκαφή θα γίνει σε έκταση 10 στρεμμάτων από το σύνολο των 52 στρεμμάτων του αμαξοστασίου, επομένως ο εργολάβος μπορεί να δουλεύει στο ελεύθερο τμήμα απασχολώντας δεκάδες εργαζόμενους και απορροφώντας χρήματα.
9. Μετεγκατάσταση μετροπόντικων. Η κοινοπραξία ρίχνει ευθύνη στην Αττικό Μετρό διότι δεν έγινε μεταφορά των εγκαταστάσεων που υποστηρίζουν τους μετροπόντικες στη διασταύρωση Σιντριβανίου. Οι μετροπόντικες είναι κολλημένοι στην Ανάληψη και υπάρχει διαφορά στο κόστος μεταφοράς τους, που θα επιλυθεί στη διαιτησία, όπως θα υποστηρίξει προφανώς η Αττικό Μετρό ΑΕ.
"ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΙΣ"
Ο ανάδοχος εργολάβος, σύμφωνα με εκτιμήσεις, μπορεί να προσλάβει εργαζόμενους, να αναπτυχθεί σε εργοταξιακούς χώρους και να συνεχίσει το έργο αναμένοντας την έκβαση που θα έχουν τα ζητήματα τα οποία τέθηκαν παραπάνω. Επίσης, μπορεί παράλληλα να γίνονται οι εργασίες για την κατασκευή των βαγονιών στην Ιταλία, που αποτελούν το 40% του έργου. Η Αττικό Μετρό, όπως αναφέρουν πληροφορίες, θα στείλει “ειδικές προσκλήσεις” στην κατασκευάστρια κοινοπραξία, με τις οποίες θα τον καλεί σε συγκεκριμένες εργασίες ανά εργοτάξιο. Θεωρεί ότι ο ανάδοχος δεν δικαιούται τίποτε παραπάνω από τη σύμβαση, αλλά όπως και να έχει, σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να επαναδιαπραγματευτεί τη σύμβαση. Εάν χρειαστεί μάλιστα θα κηρύξει έκπτωτο τον εργολάβο, προκειμένου να ξεκαθαρίσει το τοπίο.
Ανένδοτη στις απαιτήσεις των εργολάβων φαίνεται να είναι και η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων. Ο υπουργός Μιχάλης Χρυσοχοΐδης έχει ξεκαθαρίσει πως “οτιδήποτε τίθεται με συμβάσεις υπογεγραμμένες μεταξύ του δημοσίου και ιδιωτών δεν μπορεί να αλλάξει επειδή αλλάζουν τα συμφέροντα”, ενώ τονίζει ότι “η σύμβαση δεν αλλάζει ανάλογα με τις εποχές” και ότι το έργο θα εκτελεστεί με βάση τη σύμβαση και την κείμενη νομοθεσία.
