Αυξάνονται και πληθύνονται τα τελευταία χρόνια οι περιοχές εκείνες που ζητούν την δημιουργία νέων σιδηροδρομικών δικτύων η την σύνδεση τους με το υπάρχον σιδηροδρομικό δίκτυο. Μεταξύ των περιοχών που εκφράζουν την επιθυμία δημιουργίας σιδηροδρομικού δικτύου είναι και η Κρήτη της οποίας το αίτημα χρονολογείται από το 1880. Αυτό επισημαίνει σε επιστολή του στα “Χανιώτικα νέα” ο αναγνώστης Χαράλαμπος Λυγκούνης και για του λόγου το αληθές έστειλε φωτοτυπία σχετικού δημοσιεύματος της εφημερίδας της εποχής εκείνης: “Λευκά Όρη”. Στην επιστολή του ο αναγνώστης των “Χ.Ν.” αναφέρει: «Στο σημερινό φύλλο της εγκρίτου Εφημερίδας σας δημοσιεύεται η είδηση περί επαναφοράς του παλιού αιτήματος της λειτουργίας σιδηροδρόμου στη Κρήτη και αναγράφεται ό,τι “Η πρώτη νύξη για σιδηρόδρομο στην Κρήτη χρονολογείται από το 1893, όταν ο Οθωμανός γενικός διοικητής Κρήτης, Μαχμούτ Τζελάλ υπόσχεται μεταξύ διαφόρων έργων και την κατασκευή σιδηροδρόμου.” Σας εσωκλεΐω φωτοτυπία της τότε γνωστής Εφημερίδας ΛΕΥΚΑ ΟΡΗ από την οποία αποδεικνύεται πως οι Λυγγούνης πατήρ και υιός είχαν υποβάλει αίτηση για την κατασκευή δύο σιδηροδρόμων στη Κρήτη, κατά την 10/29 Μαΐου 1880. Οι προαναφερθέντες ήσαν ο Προπάππους και ο Παππούς μου, οι οποίοι ήσαν μηχανικοί, απόφοιτοι του Πανεπιστημίου του Παρισιού, μόνιμοι, τότε, κάτοικοι στη Χαλέπα. Στο αντίγραφον της εφημερίδας: “Λευκά Ορη”, της 12/24 Μαϊου 1884, αναφέρεται: “Εξοχώτατε, Επιτραπείτω ημίν να σας υπομνήσωμεν, ορμώμενοι εις τε της παρούσης συνόδου της των Κρητών Συνελεύσεως, την αίτησιν επί τη χορηγήσει αδείας δυο σιδηροδρόμων, ην έσχομεν την τιμήν να σας υποβάλλωμεν κατά την 10/29 Μαϊου 1880. Ευελπιστούμε ότι κατά το παρόν έτος, οι αξιότιμοι κ. βουλευταί της Κρήτης, θα έχωσι καιρό του να επιληφθώσι του επί τοσούτον σπουδαίου ζητήματος, αφορώντος την ευδαιμονίαν και προαγωγήν του τόπου, και ότι μετά της Υμ. Εξοχότητος, της αείποτε επιδιωξάσης την ευτυχίαν της νήσου, θέλουσιν από κοινού σύμπραξις, δίδοντές μας οριστικήν απάντησιν. Ανανεούντες δε την έκθεσιν του σκοπού ημών, αναφέρομεν εν συντόμω, εκείνο όπερ λαμβάνομεν την τιμήν να σας ζητήσωμεν ήτοι 1ον. Την άδειαν του να ιδρυθώσι δυο μικροί σιδηρόδρομοι, υπό τους κινδύνους της εταιρίας ην θα ιδρύσωμεν Ο εις αναχωρών εκ του κόλπου της Σούδας (πλησίον του Τελωνείου) και της αποβάθρας, και διερχόμενος του Ναυπηγείου θα φθάνη τις Χανία. Βραδύτερον δε μετά την απόπειραν ταύτην, η εταιρία θα έχη το δικαίωμα να επεκτείνη την γραμμήν ταύτην μέχρι της επαρχίας Κισσάμου. Η δευτέρα σκοπουμένη γραμμή του σιδηροδρόμου θα αναχωρή εξ Ηρακλείου δια να φθάνη εις την Πεδιάδα της Μεσσαράς πλην η σύστασις αυτής δεν θέλει πραγματοποιηθή ή μόνον όποταν αι επί τούτω προκαταρκτικαί μελέται, θέλουσιν ενδείξει συμφέρον, τόσον δια την εταιρίαν, όσο και δια τον τόπον. Η γραμμή αυτή θα δύναται προς τούτοις να επεκτανθή μέχρι των πλησιεστέρων μερών των Καλών Λιμιώνων. 2ον. Η εταιρία ην προτείνομεν θα είναι ανώνυμος και Κρητική. Προς τον σκοπόν δε τούτον, αι συνδρομαί θέλουσι περιορισθή εις Κρήτην, επί διάστημα μηνός περίπου και μετά παρέλευσιν δε τούτου, εάν το ποσόν των συνεισφορών δεν είναι αρκετόν με το απαιτούμενον κεφάλαιο οι ιδρυταί της εταιρίας, θα δικαιούνται να εξαιτήσωσι και ξένα κεφάλαια. 3ον Ευελπιστούντες, ότι η πρότασις μας θέλει επιδοκιμασθή και φανή ευνοϊκή αναφορικώς της προόδου του εμπορίου εν τη νήσω, αιτούμεν παρά της εντοπίου Διοικήσεως την δωρεάν παραχώρησιν του αναγκαιούντος πλάτους της γραμμής επί των οδών, προπάντων δε εκείνων ας ο σιδηρόδρομος ήθελεν εύρει όφελος να ακολουθήση (το δια τας τροχιάς της σιδηροδρομικής γραμμής εύρος, θα ήναι 60-100) μ. Τούτο αυτό εννοητέον, και δια τα ανήκοντα εις την Διοίκησιν και εις Δήμους γήπεδα, επί των οποίων τυχόν έθελε διέλθει. Εν περιπτώσει δε καθ’ ην η σιδηροδρομική γραμμή επωφελείτο να διέλθη δια γηπέδων ανηκόντων εις άλλους ιδιοκτήτας, η εντόπιος αρχή θα τους αναγκάζη, συμφώνως τω επί απαλοτριώσει ιδιοκτησιών νόμω προς δημοσίαν ωφέλειαν να εγκαταλείπωσιν εις την εταιρίαν τα αναγκαιούντα γήπεδα, δια την σύστασιν της σιδηροδρομικής γραμμής και λιμενίσκων, οπόταν δεν θα ευρίσκωνται εκεί τέλος καταστήματα υπό εννοίκιον, και αρμόδια δια την χρήσιν ταύτην.Κατά την περίπτωσιν ταύτην τα γήπεδα θα εκτιμώνται υπό των Δήμων, αυτών η δε εκτίμησις αφού επιδοκιμασθή υπό του Δημοτικού Συμβουλίου και των αρμοδίων Δικαστηρίων, θα πληρόνεται η αξία αυτών εις τους ιδιοκτήτας υπό της εταιρίας. Εξαιτούμεθα δ’ επίσης, δια την εταιρίαν, την άφεσιν του τελωνειακού δασμού δια το υλικόν όπερθα τη ήτο αναγκαίον. 4ον Η εταιρία εξαιτείται την προστασίαν της Διοικήσεως, ήτις τη είναι εντελώς αναπόφευκτος καθ’ όλας εν γένει τας συνεισφοράς, ων ο σκοπός αποβλέπει προς δημόσιον όφελος. Εν τέλει δε μηχανικός τις διακεκριμμένος ειπέ ποτέ “Τα πλούτη και η ευδαιμονία έθνους τινός ορμώνται εκ της πληθυός και ευκολίας των διαφόρων μέσων της συγκοινωνίας”. “Της μεταφοράς ούσης το μόνον χειρούργημα όπερ αυξάνει την τιμήν ενός αντικειμένου χωρίς να αυξηνθή η αξία αυτού, παν προϊόν δέον να μετακομίζηται επί το οικονομικότερον”. Δεχθήτε, κύριε Γενικέ Διοικητά, την διαβεβαίωσιν των βαθυτάτων σεβασμών μας, μεθ’ ων
έχομεν την τιμήν να ώμεν. Της Υμ. Εξ. ταπεινός κλ.
Λυγγούνης πατήρ και υιός”.
Τα Σχέδια και το ιστορικό της σιδηροδρομικής ένωσης Κρήτης - Λακωνίας
Η πρώτη επίσημη σκέψη για σιδηρόδρομο στην Κρήτη χρονολογείται από το 1893, όταν ο Οθωμανός γενικός διοικητής Κρήτης, Μαχμούτ Τζελάλ υπόσχεται μεταξύ διαφόρων έργων και την κατασκευή σιδηροδρόμου. Ακολουθεί το 1895 επίσκεψη του Βέλγου προξένου στην Αθήνα Louis Rochelle, ο οποίος μαζί με τον μηχανικό Σαββάκη και κλιμάκιο ξένων και ντόπιων μηχανικών, περιοδεύουν σε περιοχές της διαδρομής Χανίων- Ηρακλείου και καταλήγουν σε σχέδιο γραμμής που θα άρχιζε από τα Χανιά και θα διερχόταν από το Ρέθυμνο και το Ηράκλειο, θα κατέβαινε προς Μεσαρά και Κόκκινο Πύργο με προοπτική κατάληξης προς το Ρέθυμνο. Το 1903 στην αυτόνομη πλέον Κρήτη, ο μηχανικός Ε. Μεϊμαράκης, είχε εκπονήσει μελέτη σιδηροδρομικής σύνδεσης του Ηρακλείου με τη Μεσαρά. Το 1908 εκπονείται μελέτη από τον μηχανικό Σ. Πεζανό σύμφωνα με την οποία, σε πρώτη φάση προβλεπόταν σιδηροδρομική γραμμή από το Καστέλλι Κισσάμου προς Χανιά, Ρέθυμνο, Μυλοπόταμο, Άγιο Μύρωνα, Ηράκλειο, Αρχάνες, Καστέλλι Πεδιάδος, Άγιο Νικόλαο και διακλάδωση από Καστέλλι Πεδιάδος προς Ίνι. Σε δεύτερη φάση προβλέπονταν επεκτάσεις από Άγιο Νικόλαο προς Ιεράπετρα και Σητεία, από Ίνι προς Τυμπάκι, Άγιο Βασίλειο και Ρέθυμνο, από Ίνι προς Βιάνο και από Καστέλλι Κισσάμου προς Κάνδανο. Το 1913 μετά την ένωση με την Ελλάδα, υποβάλλονται δύο προτάσεις για σιδηρόδρομο στην πεδιάδα της Μεσαράς και τραμ στα Χανιά, με τη συμμετοχή και Γάλλων τεχνοκρατών. Το 1921 ο ήδη γνωστός Σαββάκης πρότεινε εν όψει της από τότε προγραμματιζόμενης διαπλάτυνσης των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων, το υλικό του δικτύου που θα αποξηλωνόταν (επιδομή, τροχαίο υλικό, σήματα), να μεταφερθεί στην Κρήτη και να χρησιμοποιηθεί για κατασκευή σιδηροδρομικού δικτύου μετρικού εύρους, στη διαδρομή: ΚίσσαμοςΧανιά- Γεωργιούπολη- Ρούστικα- Άγιος Βασίλης- Τυμπάκι- Καστέλλι Πεδιάδος- Αρχάνες- Ηράκλειο. Το 1990, επί των ημερών της κυβέρνησης Μητσοτάκη, το θέμα του σιδηροδρόμου αναζωπυρώνεται με την πρόταση Ιαπώνων επενδυτών για συνδυασμένη δημιουργία τουριστικών επενδύσεων και σιδηροδρόμου υψηλής ταχύτητας, κατά μήκος της βόρειας ακτής, όπου βρίσκονται τα μεγάλα αστικά κέντρα του νησιού. Μάλιστα συμπληρώθηκε από πρόταση για δημιουργία Σταθμού Διαλογής στο Ηράκλειο και σύνδεσή του μέσω σιδηροδρομικών πορθμείων με την Ιταλία, για προώθηση με βαγόνια ψυγεία (Ιnterfrigo) των κρητικών προϊόντων, ιδιαίτερα των πρώιμων.
Το θέμα της δημιουργίας σιδηροδρομικής γραμμής στην Κρήτη έφεραν με επερώτηση τους στην Βουλή πριν από δυο χρόνια οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ στην οποία ανέφεραν.
Κύριε Υπουργέ, Από το πρόγραμμα των μελλοντικών μελετών και έργων του ΟΣΕ σε όλη την Ελλάδα απουσιάζει – δυστυχώς – μελέτη για την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής στην Κρήτη. Σύμφωνα με απάντηση που δόθηκε από τη Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης και Προγραμματισμού του ΟΣΕ, σε ερώτηση του βουλευτή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. του Νομού Ηρακλείου και τέως Υφυπουργού Μεταφορών Εμμανουήλ Στρατάκη, για τη δυνατότητα εφαρμογής πρότασης έγκριτων συγκοινωνιολόγων περί κατασκευής σιδηροδρομικής γραμμής Καστελίου – Χανίων – Ρεθύμνου – Ηρακλείου – Αγίου Νικολάου – Σητείας, στο συνέδριο των απόδημων Κρητών στο Ηράκλειο, το καλοκαίρι του 2007, παρότι υπήρχε υπόσχεση του Περιφερειάρχη Κρήτης, Σεραφείμ Τσόκα για εκπόνηση μελέτης σκοπιμότητας, στη συνέχεια δεν υπήρξε κάποια ενημέρωση. Στην απάντηση της αρμόδιας υπηρεσίας του ΟΣΕ επισημαίνεται ότι η εκπόνηση μελέτης σκοπιμότητας θα μπορούσε να γίνει σε περίπτωση που υπάρξει σοβαρό ενδιαφέρον από επίσημους τοπικούς φορείς. Το έργο αυτό θα συμβάλει στην οικονομική, τουριστική και δημογραφική ανάπτυξη της Κρήτης, στη μείωση – σε μεγάλο βαθμό – των τροχαίων ατυχημάτων, θα φέρει τα προαναφερόμενα αστικά κέντρα επικοινωνιακά πολύ κοντά και θα οδηγήσει στην ισόρροπη ανάπτυξη της Κρήτης. Ερωτάται ο κ. Υπουργός Υπάρχει πρόθεση να συμβάλει προς αυτή την κατεύθυνση το Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών;
Αν ναι, με ποιες διαδικασίες και από ποιους φορείς θα μπορέσει να χρηματοδοτηθεί το έργο;
Ποιες ενέργειες κρίνονται αναγκαίες από πλευράς φορέων της Κρήτης;
Οι ερωτώντες βουλευτές 14.5.2008
ΗΛΙΑΣ ΛΑΜΠΙΡΗΣ ΚΑΡΧΙΜΑΚΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΕΓΚΕΡΟΓΛΟΥ ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΚΟΥΛΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ ΣΚΟΥΛΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΡΑΦΝΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΣΤΡΑΤΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ.
Ευχόμαστε η επιθυμία των κρητικών να γίνει πραγματικότητα αν το θέλουν, διότι πάντα υπάρχουν και εκείνοι που αντιδρούν πιστεύοντας ότι θίγονται τα συμφέροντα τους. Στα επόμενα σημειώματα μας η Ρουμέλη και η Ηπειρος
