Γράφει η Δήμητρα Ρετσινά, φιλόλογος, Μ.Α. Πολιτικής Φιλοσοφίας Α.Π.Θ. , υποψήφια βουλευτής Θεσσαλονίκης ΑΝ.ΕΛ.
Η Γερμανία έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στο Ανατολικό Ζήτημα με επιδίωξή της να αποκομίσει γεωστρατηγικά και πολιτικοοικομικά οφέλη στη Μικρά Ασία και στη Μέση Ανατολή.
Συμμετείχε στον αποικιακό ανταγωνισμό γιατί διαπίστωσε πως η Ανατολή εξυπηρετούσε τα ιμπεριαλιστικά της συμφέροντα. Μετά το Συνέδριο του Βερολίνου (1878) αναγορεύθηκε προστάτης και εν μέρει οικονομικός συνδιαχειριστής του τεράστιου πρωτογενούς επίγειου και υπόγειου πλούτου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αμοιβή στον αυτοκράτορα Βίσμαρκ για τις πολύτιμες υπηρεσίες του στον σουλτάνο. Η Μικρά Ασία είναι η πλούσια σε πρώτες ύλες περιοχή, ανοιχτή στην πώληση βιομηχανικών γερμανικών προϊόντων και κόμβος υψίστης στρατιωτικής σημασίας. Αποτελούσε ιδανική περιοχή για την επίτευξη των βιομηχανικών, εμπορικών και τραπεζικών σχεδίων της Γερμανίας. Ο Franz Kohler υπερασπιζόταν ωμά στο βιβλίο του Der neue Dreibund την άποψη ότι τα «μικρασιατικά εδάφη είναι η λύση, εκεί θα μεγαλουργήσουμε εκτοπίζοντας τον ανταγωνισμό των άλλων λαών. Τους φίλους μας θα αναζητήσουμε ανάμεσα σε κείνους τους λαούς που έχουν κοινούς με εμάς εχθρούς. Η κοινή εχθρότητα πρέπει να είναι ο πρώτος και κύριος συνεκτικός δεσμός. Η σύμπτωση δε των οικονομικών συμφερόντων θα καταστήσει τον δεσμό αυτόν άρρηκτο». Οι χριστιανικοί λαοί, Έλληνες και Αρμένιοι, βρέθηκαν στο ανταγωνιστικό, άρα και εχθρικό στρατόπεδο. Για τον γερμανικό ιμπεριαλισμό προείχε η διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας της Τουρκίας, για τόσο καιρό έως ότου κατασπαραχθεί τελείως από τα γερμανικά κεφάλαια, δηλαδή εκ των έσω προς τα έξω, όπως πριν η Αίγυπτος από τους Άγγλους ή το Μαρόκο από τους Γάλλους. Τα μοναδικά εμπόδια ήταν η υψηλή επιστασία των Άγγλων και των Γάλλων στο οθωμανικό κράτος και οι χριστιανικοί πληθυσμοί της Ανατολής, επειδή κρατούσαν στα χέρια τους το εμπόριο και την οικονομία, αλλά και γιατί τους θεωρούσαν στηρίγματα των Αγγλογάλλων.
Συμμετείχε στον αποικιακό ανταγωνισμό γιατί διαπίστωσε πως η Ανατολή εξυπηρετούσε τα ιμπεριαλιστικά της συμφέροντα. Μετά το Συνέδριο του Βερολίνου (1878) αναγορεύθηκε προστάτης και εν μέρει οικονομικός συνδιαχειριστής του τεράστιου πρωτογενούς επίγειου και υπόγειου πλούτου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αμοιβή στον αυτοκράτορα Βίσμαρκ για τις πολύτιμες υπηρεσίες του στον σουλτάνο. Η Μικρά Ασία είναι η πλούσια σε πρώτες ύλες περιοχή, ανοιχτή στην πώληση βιομηχανικών γερμανικών προϊόντων και κόμβος υψίστης στρατιωτικής σημασίας. Αποτελούσε ιδανική περιοχή για την επίτευξη των βιομηχανικών, εμπορικών και τραπεζικών σχεδίων της Γερμανίας. Ο Franz Kohler υπερασπιζόταν ωμά στο βιβλίο του Der neue Dreibund την άποψη ότι τα «μικρασιατικά εδάφη είναι η λύση, εκεί θα μεγαλουργήσουμε εκτοπίζοντας τον ανταγωνισμό των άλλων λαών. Τους φίλους μας θα αναζητήσουμε ανάμεσα σε κείνους τους λαούς που έχουν κοινούς με εμάς εχθρούς. Η κοινή εχθρότητα πρέπει να είναι ο πρώτος και κύριος συνεκτικός δεσμός. Η σύμπτωση δε των οικονομικών συμφερόντων θα καταστήσει τον δεσμό αυτόν άρρηκτο». Οι χριστιανικοί λαοί, Έλληνες και Αρμένιοι, βρέθηκαν στο ανταγωνιστικό, άρα και εχθρικό στρατόπεδο. Για τον γερμανικό ιμπεριαλισμό προείχε η διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας της Τουρκίας, για τόσο καιρό έως ότου κατασπαραχθεί τελείως από τα γερμανικά κεφάλαια, δηλαδή εκ των έσω προς τα έξω, όπως πριν η Αίγυπτος από τους Άγγλους ή το Μαρόκο από τους Γάλλους. Τα μοναδικά εμπόδια ήταν η υψηλή επιστασία των Άγγλων και των Γάλλων στο οθωμανικό κράτος και οι χριστιανικοί πληθυσμοί της Ανατολής, επειδή κρατούσαν στα χέρια τους το εμπόριο και την οικονομία, αλλά και γιατί τους θεωρούσαν στηρίγματα των Αγγλογάλλων.
Κύριο μέλημα του οικονομικού ομίλου που υποστηριζόταν από την Deutsche Bank ήταν η κατασκευή και εκμετάλλευση του σιδηροδρομικού δικτύου Βοσπόρου – Βαγδάτης. Ο σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ ΙΙ έκανε άνοιγμα στο γερμανικό κεφάλαιο. Ένας από τους τραπεζίτες που συνεργάστηκε ήταν ο Georg Siemens , εκπρόσωπος της τράπεζας στο Βερολίνο. Τον Μάρτιο 1903 υπογράφηκε η γερμανοσουλτανική συμφωνία για την τελική εκχώρηση της σιδηροδρομικής γραμμής στη γερμανική εταιρεία Societe de Chemin de Fer Ottoman d’ Anatolie. Ο έλεγχος και η εκμετάλλευση του εδάφους και υπεδάφους μιας τεράστιας περιοχής που έφτανε ως τη Βαγδάτη, εκτεινόταν 20 χιλιόμετρα δεξιά και αριστερά της σιδηροδρομικής γραμμής. Όλη η πετρελαιοφόρος περιοχή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας έπεφτε στα χέρια γερμανικών μονοπωλίων.
Η σιδηροδρομική γραμμή ξεκινούσε από την Κωνσταντινούπολη, από τον σταθμό Haydar Passa, συνέχιζε ανατολικά στην Άγκυρα και νότια στο Ικόνιο για να περάσει από τις οροσειρές του Ταύρου και Αμανού και να καταλήξει στα Άδανα, τη Μοσούλη, τη Βαγδάτη και τη Μπάσρα. (πηγή: επίσημο αρχείο της Deutsche Bank – A century of Deutsche Bank in Turkey).
"Σιδηροδρομικά Νέα"
