Βρεθήκαμε στο σημείο όπου κατασκευάζεται ο πιο ακριβός σταθμός μετρό του κόσμου, στη Νέα Υόρκη, για να δούμε από κοντά το έργο που έχει προκαλέσει πλήθος αντιδράσεων και για να καταλάβουμε γιατί οι Νεοϋορκέζοι απλά δεν το γουστάρουν.
Εκεί που κάποτε δέσποζαν οι περίφημοι Δίδυμοι Πύργοι, σύμβολα δύναμης της Αμερικής, έντεκα χρόνια μετά το τρομοκρατικό χτύπημα που έμελλε να αλλάξει την ιστορία του κόσμου, έχει στηθεί ένα επιβλητικό και ιδιαίτερα συγκινητικό μνημείο, το οποίο καθημερινά προσελκύει χιλιάδες τουρίστες από όλα τα μέρη της Γης. Στις δύο βάσεις των Δίδυμων Πύργων, δύο λίμνες μνήμης διοχετεύουν ορμητικά νερό στα έγκατα της γης, υπενθυμίζοντας ότι την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 περίπου 3 χιλιάδες άτομα έχασαν τη ζωή τους στο σημείο. Λίγο πιο πέρα, έχει ανοίξει εδώ και έναν χρόνο, το Μουσείο Μνήμης, αφιερωμένο στην ημέρα αυτή και τα θύματά της, το οποίο βοηθάει τους επισκέπτες "να καταλάβουν λίγο περισσότερο την ανθρωπότητα".
Στο Σημείο Μηδέν, το φως του ήλιου κάνει περίεργα παιχνίδια, καθώς οι αντανακλάσεις του στους γυάλινους ουρανοξύστες φωτίζουν τόσο έντονα την περιοχή ώστε να δίνουν την αίσθηση ότι πολλά βατ τεχνητού φωτός λούζουν τον χώρο. Λίγο πιο δίπλα, στέκει το υψηλότερο κτήριο του δυτικού ημισφαιρίου, το One World Trade Center, το οποίο χτίστηκε μετά την πτώση των Δίδυμων Πύργων και έχει ανοίξει τις πόρτες του, φιοξενώντας, το 2014, την πρώτη εταιρεία η οποία και κατέλαβε 24 ορόφους.
Στο Κάτω Μανχάταν οι εργασίες συνεχίζονται
Στο One World Trade Center πρόκειται να προστεθεί το Two World Trade Center, ένας δεύτερος ουρανοξύστης ο οποίος βρίσκεται υπό κατασκευή και όταν ολοκληρωθεί θα έχει ύψος που ούτε λίγο ούτε πολύ θα αγγίζει τα 390 μέτρα. Στο καινούριο World Trade Center, κατασκευάζεται με πολλά προβλήματα εδώ και μία δεκαετία, ένας καινούργιος σταθμός του μετρό από τον παγκοσμίου φήμης Ισπανό αρχιτέκτονα, Σαντιάγκο Καλατράβα.
Ένα έργο που εκτός από τις πολυάριθμες αναποδιές, έχει συνοδευτεί και με αντιδράσεις τόσο από τα μέσα ενημέρωσης όσο και από αρχιτεκτονικά γραφεία και τους απλούς πολίτες, οι οποίοι δεν χάνουν την ευκαιρία να εκδηλώνουν τη δυσανασχέτησή τους. Την ημέρα που επισκεφτήκαμε την περιοχή για να παρατηρήσουμε από κοντά τον σκελετό του σταθμού, μία αρχιτεκτονική ομάδα κατά τη διάρκεια μίας ξενάγησής της σε ένα γκρουπ από τουρίστες, χαρακτήρισε το νέο αυτό έργο του Καλατράβα ως "ανατριχιαστική αηδία" που δεν θα έπρεπε να έχει καμία θέση στη Νέα Υόρκη.
Με μία ιδιαίτερη προτίμηση στη δημιουργία έργων που παραπέμπουν είτε στο ανθρώπινο σώμα είτε στον φυσικό κόσμο, ο αρχιτέκτονας φαίνεται ότι έχει εμπνευστεί το συγκεκριμένο εγχείρημα από τον κόσμο των πτηνών.
Σαν ένα πουλί που έχει ανοίξει διάπλατα τα φτερά του, ο σταθμός του μετρό φαίνεται ότι διεκδικεί τον χώρο του στην περιοχή, σε μία προσπάθεια να κλέψει τις εντυπώσεις. Η αλήθεια είναι, ότι ακόμα και τώρα που βρίσκεται στη διαδικασία κατασκευής το οικοδόμημα είναι εξαιρετικά εντυπωσιακό, ενώ είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι παρότι δεν μπορεί να συναγωνιστεί σε ύψος τα γειτονικά κτήρια, το βλέμμα πέφτει κατευθείαν σε αυτό.
Ο όγκος του, η αίσθηση της κίνησης και ο δυναμισμός που εκπέμπει, αιχμαλωτίζουν το βλέμμα, την ίδια στιγμή όμως, γίνονται εμφανείς ο ναρκισσισμός και η εγωπάθεια του αρχιτέκτονα καθώς και η διάθεση προβολής και υπεροχής. Τελικά, περισσότερο παραπέμπει σε ένα αρπακτικό πουλί που έχει ανοίξει τα φτερά του και είναι έτοιμο να κατασπαράξει οτιδήποτε βρεθεί στον διάβα του.
Όπως είναι αναμενόμενο, το υπό κατασκευή κτήριο βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τόσο των τουριστών που ζητούν να μάθουν περισσότερες πληροφορίες, όσο και των μέσων ενημέρωσης της χώρας τα οποία φροντίζουν με την πρώτη ευκαιρία να δείχνουν την αγανάκτησή τους, τόσο για την επιλογή του συγκεκριμένου αρχιτέκτονα όσο και για το ίδιο το έργο.
Δισεκατομμύρια δολάρια για "μία τρύπα στο νερό";
Οι αντιδράσεις δεν περιορίζονται στην καθ' αυτή αισθητική του σταθμού. Όπως έχει επανειλημμένα συμβεί και κατά το παρελθόν με έργα του διάσημου αρχιτέκτονα, το κόστος του σταθμού έχει ξεπεράσει κατά πολύ τις αρχικές εκτιμήσεις, αγγίζοντας τα 4 δισεκατομμύρια δολάρια. Ποσό διπλάσιο από το συμφωνηθέν που ξεπερνά αισθητά -προκαλώντας εύλογες απορίες- ακόμα και εκείνο που ξοδεύτηκε στον σαφώς μεγαλύτερο σταθμό στην πόλη, Grand Central Terminal. Έναν ομολογουμένως εντυπωσιακό σταθμό που αφενός με 44 αποβάθρες εξυπηρετεί χιλιάδες κόσμο σε καθημερινή βάση και αφετέρου έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα "πιο μαγικά κτήρια" του 20ου αιώνα. Ο πολυδάπανος καινούριος σταθμός πρόκειται να εξυπηρετεί περίπου 50.000 ανθρώπους τη στιγμή που ο Grand Central Terminal εξυπηρετεί 650.000.
Ο διευθυντής της κατασκευής του World Trade Center, Steve Plate, έρχεται να δικαιολογήσει (τα αδικαιολόγητα) λέγοντας ότι ο σταθμός, λόγω της πολυπλοκότητάς του, είναι το πιο σύνθετο έργο στον κόσμο, ενώ ο ίδιος ο αρχιτέκτονας προτείνει να ολοκληρωθεί το έργο, με την ελπίδα ότι τότε ο κόσμος θα το εκτιμήσει και θα μπορεί να το χαρεί ελεύθερος.
Κακό παρελθόν κουβαλάει στις πλάτες του ο Καλατράβα
Ξεκινώντας από τα δικά μας, υπενθυμίζουμε ότι η ανακατασκευή του Ολυμπιακού Σταδίου για τις ανάγκες των Ολυμπιακών Αγώνων κόστισε τελικά στην Ελλάδα πολλά περισσότερα εκατομμύρια ευρώ από τις πρώτες εκτιμήσεις, ενώ μόνο για την -υπό κατάρρευση σήμερα- στέγη του χρειάστηκαν περίπου 130 εκατομμύρια. Εξίσου υπερκοστολογημένη ήταν και η πεζογέφυρα της Κατεχάκη, για την υλοποίηση της οποίας δόθηκαν 3 εκατομμύρια ευρώ, χωρίς τη μελέτη.
Εξ' αφορμής όλων των αντιδράσεων που έχουν πυροδοτηθεί από τον τερματικό σταθμό του μετρό στο Μανχάταν, οι New York Times, σε άρθρο τους με τίτλο "Ένας σταρ-αρχιτέκτοντας εκνευρίζει τους πελάτες του", αναφέρονται διεξοδικά σε αρκετά περιστατικά κακής υλοποίησης του Καλατράβα που έχουν δημιουργήσει πρόβλημα στις περιοχές όπου έχουν ανεγερθεί, οδηγώντας τον αρχιτέκτονα στα δικαστήρια.
Η Βαλένθια (που αποτελεί και την περιοχή καταγωγής του), το Οβιέδο, το Μπιλμπάο και η Βενετία είναι βέβαιο ότι δεν θα ήθελαν να ακούσουν ξανά το όνομα του αρχιτέκτονα Καλατράβα, καθώς τα δημιουργήματά του πολύ γρήγορα παρουσίασαν προβλήματα, καθιστώντας τη χρησιμοποίησή τους από προβληματική ως αδύνατη.
Στη Βαλένθια, στο Κέντρο Τεχνών και Επιστημών όπου στεγάζεται και η Όπερα, η ψηφιδωτή οροφή ξεκίνησε να αποσυντίθεται μέχρι που ένας ισχυρός άνεμος έριξε μεγάλο μέρος της, με αποτέλεσμα να παραμείνει κλειστή. Αντιδράσεις βέβαια είχαν προκληθεί και για το Μουσείο Επιστημών, το οποίο σχεδιάστηκε χωρίς συστήματα πυρασφάλειας και χωρίς πρόσβαση για άτομα με αναπηρίες, ενώ μέσα στην Όπερα υπήρχαν 150 θέσεις με περιορισμένη ορατότητα.
Στη Βενετία, τα πράγματα ήταν πιο σκληρά για τον Καλατράβα, καθώς ο Δήμος τον οδήγησε στα δικαστήρια τόσο λόγω υπερκοστολόγησης της γέφυρας που κατασκευάστηκε πάνω από το Grand Canal όσο και γιατί τα λάθη φάνηκαν από πολύ νωρίς και τώρα απαιτείται να επιδιορθωθούν.
Επιστρέφοντας στη Νέα Υόρκη, οι εργασίες συνεχίζονται, οι εργάτες πιέζονται να τελειώσουν τη δουλειά τους άμεσα και η Νέα Υόρκη εύχεται να τελειώσει εδώ το παράλογο με τα δισεκατομμύρια, μέσα σε αντιδράσεις και προβλήματα. Γεννάται τέλος και μία εύλογη απορία: ο Καλατράβα έχει την τσέπη γεμάτη, τις πόλεις από τις οποίες περνάει κατεστραμμένες, αλλά εξακολουθεί να έχει δουλειά. Γιατί;
*Φωτογραφίες: Pathfinder/Θεοδόσης Λάζαρης
Πηγή: pathfinder.gr
