Τι αλλάζει σε συντάξεις, όρια ηλικίας και επιδόματα

Της Ρούλας Σαλούρου

Οριζόντια, σκληρά και κατά περίπτωση επώδυνα χαρακτηρίζονται τα μέτρα που προωθεί η κυβέρνηση. Χωρίς ακόμη να έχουν διευκρινιστεί σημαντικές λεπτομέρειες, καθοριστικές για τον προγραμματισμό των άμεσων κινήσεων κυρίως όσων βρίσκονται λίγο πριν από τη συνταξιοδότηση, εκτιμάται  ότι τα μέτρα αγγίζουν περί τα 3 εκατομμύρια συνταξιούχους και ασφαλισμένους. 
Τα μέτρα προβλέπουν τόσο δομικές αλλαγές, όπως αύξηση του γενικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης στα 67 και η αύξηση των απαιτούμενων ενσήμων για τη λήψη της κατώτατης σύνταξης στα 6.000 (20 χρόνια εργασίας), όσο και οριζόντιες περικοπές στις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις, αλλά και αναδρομικές μειώσεις και επιστροφές εφάπαξ. 

Όρια ηλικίας – ένσημα 

Η αύξηση του γενικού ορίου συνταξιοδότησης κατά δύο χρόνια, από τα 65 στα 67 έτη, αναμένεται να επηρεάσει και όλα τα λεγόμενα ενδιάμεσα – ειδικά όρια συνταξιοδότησης. Συνεπώς, μητέρες με ανήλικα, εργαζόμενοι με βαρέα και ανθυγιεινά, παλαιοί ασφαλισμένοι με θεμελιωμένη 25ετία και ούτω καθ’ εξής μπαίνουν στο στόχαστρο. Οι οριστικές βέβαια, αλλαγές θα καθοριστούν με το σχέδιο νόμου που θα κατατεθεί στη Βουλή και κανείς δεν μπορεί να προεξοφλεί το μέγεθος και κυρίως τον τρόπο των αλλαγών.  Και αυτό γιατί υπάρχει ένας κυκεώνας ασφαλιστικών διατάξεων και εξαιρέσεων, που πρέπει να διασαφηνισθούν. Συνεπώς, οι ασφαλισμένοι που βρίσκονται κοντά στη συνταξιοδότηση και φοβούνται ότι οι αλλαγές θα τους επηρεάσουν, καλό θα είναι να περιμένουν λίγο ακόμη, μέχρι τη δημοσιοποίηση και ψήφιση των οριστικών μέτρων. Μόνο με συγκεκριμένες διατάξεις νόμου, μπορεί κανείς να καθορίσει το συνταξιοδοτικό του μέλλον και οι βιαστικές κινήσεις συνήθως δεν οδηγούν στο καλύτερο αποτέλεσμα. 

Στο τραπέζι της Τρόικας εσωτερικού έχουν πέσει τρία σενάρια, ένα εκ των οποίων θα επιλέξει η Τρόικα των δανειστών κατά τη σημερινή συνάντηση με τον Γ. Στουρνάρα, το μεσημέρι, ή τον Αντώνη Σαμαρά το απόγευμα. Τα τρία σενάρια που επεξεργάζονται είναι η «ακαριαία» εφαρμογή της αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης στα 67,  η μεταβατική αύξηση κατά ένα χρόνο, ανά χρόνο, ώστε τα 67 να ισχύσουν από το 2014 και η εφαρμογή των γνωστών εξαμήνων, ώστε η αύξηση να ολοκληρωθεί σε τέσσερα χρόνια. 

Το πρώτο και σημαντικό σενάριο που επεξεργάζονται στο οικονομικό επιτελείο και αποτελεί ένα από τα «κρυφά χαρτιά» της κυβέρνησης, ουσιαστικά συνδυάζει την αύξηση με την …πρόωρη συνταξιοδότηση των δημοσίων υπαλλήλων. Το μέτρο της αύξησης των ορίων θα ισχύσει για όλους, ακόμη κι αυτούς που έχουν θεμελιωμένα δικαιώματα. Εκτός, εάν μέσα στον επόμενο χρόνο επιλέξουν να βγουν στη σύνταξη. Πρόωρα. Γεγονός που σημαίνει, με πολύ σημαντική μείωση στο τελικό ποσό της σύνταξης.

Ένα άλλο σενάριο προβλέπει την εφαρμογή ενός μεταβατικού σταδίου κατά ένα ή δύο έτη, από την 1/1/2013, ώστε να μη θιγούν όσοι έχουν ή θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα εντός του 2013 (πιθανώς και του 2014).

Το τρίτο και πλέον απίθανο σενάριο, αν αναλογιστεί κανείς ότι η Τρόικα υπολογίζει τη δημοσιονομική ελάφρυνση ύψους 1,1 δισ. ευρώ, είναι να ακολουθηθεί η πολιτική των προηγούμενων κυβερνήσεων στις ασφαλιστικές μεταρρυθμίσεις, δηλαδή η πολιτική των εξαμήνων. 

Το μέτρο αναμένεται να επηρεάσει περίπου  70.000 ασφαλισμένους, οι οποίοι πιθανότατα θα υποχρεωθούν να παραμείνουν δύο επιπλέον έτη για να συνταξιοδοτηθούν.  

Ακόμη και χωρίς σύνταξη μπορεί να μείνουν κάποιοι συνταξιούχοι εξαιτίας της δεύτερης σημαντικής – δομικής – παρέμβασης στις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης. Και αυτό γιατί το κυβερνητικό σχέδιο προβλέπει την αύξηση των απαιτούμενων ετών ασφάλισης για θεμελίωση δικαιώματος συνταξιοδότησης,  από 15 (4.500 ένσημα) σε 20 (6.000 ένσημα). 

Μείωση των συντάξεων

Το σύνολο των συνταξιούχων αναμένεται να επηρεάσει η περικοπή των δώρων και επιδομάτων. Για την ακρίβεια, η περικοπή αφορά στο επίδομα που από το 2010 έχει αντικαταστήσει τη 13η και 14η κύρια σύνταξη, αλλά και τις δύο επιπλέον επικουρικές συντάξεις  που λαμβάνουν οι συνταξιούχοι. Τις τελευταίες ώρες υπάρχουν πληροφορίες από το υπουργείο Οικονομικών που θέλουν την Τρόικα να επιμένει στην καθολική εφαρμογή του μέτρου, ακόμη και για τους συνταξιούχους του ΟΓΑ, για τους οποίους μέχρι πρότινος, οι διαρροές ήθελαν να γλιτώνουν το επίδομα. 

Αυτοί που δεν γλιτώνουν είναι οι υπερήλικες του ΟΓΑ και οι άποροι που λαμβάνουν την προνοιακή σύνταξη του ΟΓΑ, ύψους 360 ευρώ. Η κυβέρνηση θα προχωρήσει στην περικοπή 30 ευρώ το μήνα, που οδηγεί σε ετήσία μείωση, κατά μία σύνταξη. 

Σχεδόν 1 εκατομμύριο συνταξιούχους αφορά  η απόφαση για κλιμακωτές περικοπές, από το πρώτο ευρώ, όσων λαμβάνουν άθροισμα συντάξεων, της τάξης των 1.000 ευρώ και πάνω. Το μέτρο, δεν αφορά μόνο σε κύριες συντάξεις. Αφορά στο άθροισμα όλων των παροχών. Έτσι, βάσει του  σεναρίου που φέρεται να έχει εγκριθεί από την κυβέρνηση και τα κόμματα που συμμετέχουν σε αυτή: Από 1.000 ευρώ ως 1.500 ευρώ, καθιερώνεται  εισφορά 2%. Από 1.500,01 ως 2.000 ευρώ εισφορά 5%.  Από τα 2.000 ευρώ και άνω εισφορά 10%. 

Στο επίπεδο των συντάξεων, τρεις ακόμη παρεμβάσεις φαίνεται πως έχουν  «κλειδώσει».

 Η επιβολή πλαφόν στα 720 ευρώ για τις συντάξεις των ανύπαντρων θυγατέρων, που εκτιμάται ότι αφορά σε περίπου 10.000 ανύπαντρες κόρες, η μείωση των συντάξεων λόγω της μείωσης των αποδοχών στα ειδικά μισθολόγια, και οι περικοπές στις συντάξεις των ένστολων λόγω κατάργησης της αυτόματης μισθολογικής προαγωγής.

Εφάπαξ 

Στο επίπεδο των εφάπαξ, μεγάλοι χαμένοι αναμένεται να είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι οποίοι θα υποστούν σημαντικές μειώσεις στο εφάπαξ τους. Το ποσοστό που βάσει των αναλογιστικών μελετών (παρεμπιπτόντως η μέθοδος αλλά και τα στοιχεία που έχουν χρησιμοποιηθεί αμφισβητούνται από τους ασφαλισμένων των ταμείων) θα πρέπει να μειωθεί το εφάπαξ στο Δημόσιο είναι 23%. Για όσους όμως κατέθεσαν τα χαρτιά τους από τον Αύγουστο του 2010 και μετά, η μείωση θα είναι μεγαλύτερη. Και αυτό γιατί ο προηγούμενος νόμος προέβλεπε ήδη μια μείωση της τάξης του 20%, η οποία καθώς ακόμη δεν εφαρμόστηκε, αφού δεν έχουν δοθεί τα εφάπαξ, θα προστεθεί στο 23%. 

Σε άλλα ταμεία, οι μειώσεις είναι πολύ μεγαλύτερες, όπως για παράδειγμα στο Ταμείο των Εργοληπτών Δημοσίων Εργων (ΕΤΑΑ), όπου το εφάπαξ κόβεται κατά 83%. 

Όσοι δικαιούνται δυο εφάπαξ, θα έχουν μείωση κατά 50% στο μεγαλύτερο από τα δύο ποσά. 

Στα 15.000 ευρώ θα περιοριστεί η παροχή σε εργαζόμενους των ασφαλιστικών ταμείων, όπως για παράδειγμα του ΙΚΑ, τις εισφορές των οποίων κατέβαλε το Ίδρυμα, μέσω των εισφορών των υπόλοιπων εργαζόμενων του ιδιωτικού τομέα. 

Αναδρομικές θα είναι και οι κρατήσεις, για όσους έλαβαν στο παρελθόν υψηλά εφάπαξ, που δεν συνάδουν με το ύψος των εισφορών που είχαν καταβάλλει. Συγκεκριμένα, βάσει του σχεδιασμού, όσοι συνταξιοδοτήθηκαν από την  1/1/1995 και μετά και πήραν μεγαλύτερο εφάπαξ από αυτό που αναλογούσε στις εισφορές, θα κληθούν να πληρώσουν εισφορά από 1% έως 3%.  Συγκεκριμένα, το κυβερνητικό σχέδιο προβλέπει εισφορά 1% κάθε μήνα από τη σύνταξη αν το εφάπαξ που δόθηκε είναι μέχρι 15% υψηλότερο από αυτό που δικαιούνταν ο ασφαλισμένος. Εισφορά 1,5% αν το εφάπαξ είναι από 15% έως 25% υψηλότερο σε σχέση με τις εισφορές που πληρώθηκαν, 2% στις συντάξεις όσων πήραν υψηλότερο βοήθημα από 25% έως 35% σε σχέση με αυτό που αντιστοιχεί στις εισφορές,  2,5% αν η διαφορά του εφάπαξ είναι από 35% έως 50% σε σχέση με τις εισφορές και εισφορά 3% για όσους πήραν υψηλό εφάπαξ σε ποσοστό άνω του 50% από αυτό που αντιστοιχεί στις εισφορές που πλήρωσαν.

Εκτιμάται ότι περικοπές θα υποστούν περίπου 400.000 συνταξιούχοι Δημοσίου και ΔΕΚΟ.

Τα προνοιακά επιδόματα

Παράλληλα, το κυβερνητικό σχέδιο προβλέπει αυστηρά εισοδηματικά κριτήρια για τη χορήγηση προνοιακών επιδομάτων, αύξηση του ορίου ηλικίας για τη χορήγηση του ΕΚΑΣ από τα 60 στα 65 έτη, κατάργηση των εποχικών επιδομάτων και των ειδικών επιδομάτων ανεργίας και μείωση δαπάνης για μετακινήσεις νεφροπαθών. 

Ειδικά για τα οικογενειακά επιδόματα, το υπουργείο Εργασίας έχει εισηγηθεί τον δραστικό περιορισμό του ανώτατου πλαφόν για τα εισοδηματικά κριτήρια που ήδη ισχύουν. Συγκεκριμένα, για την καταβολή ολόκληρου του οικογενειακού επιδόματος, θα πρέπει ο δικαιούχος να έχει φορολογητέο οικογενειακό εισόδημα έως 10.000 ευρώ. Για εισοδήματα από 10.000 έως 20.000 ευρώ, θα καταβάλλονται τα 2/3 του επιδόματος, ενώ μόλις το 1/3 θα καταβάλλεται για όσους έχουν εισόδημα από 20.000 ευρώ και έως τα 45.000 ευρώ.  Το μέτρο αφορά σε περίπου 470.000 οικογένειες που λαμβάνουν σήμερα, από τον ΟΓΑ τα συγκεκριμένα επιδόματα. 

Πηγή:www.capital.gr