Ο σιδηρόδρομος ως πολλαπλασιαστής ισχύος της εφοδιαστικής αλυσίδας
O Εκτελεστικός Διευθυντής της Ένωσης Λιμένων Ελλάδος, κ. Βασίλης Μάμαλης
Τα ελληνικά λιμάνια βρίσκονται πλέον μπροστά σε μια κρίσιμη καμπή. Η πράσινη μετάβαση, η πολυτροπική διασύνδεση και ο ρόλος της Ελλάδας στους ευρωπαϊκούς διαδρόμους στρατιωτικής κινητικότητας αποτελούν τους τρεις άξονες που θα καθορίσουν τις υποδομές και τη λειτουργία τους την επόμενη δεκαετία.
Κατερίνα Λαδοπούλου
epixeiro.gr
Στο επίκεντρο αυτής της νέας πορείας βρίσκεται η Ένωση Λιμένων Ελλάδος (ΕΛΙΜΕ), η οποία, συμμετείχε πρόσφατα στην ετήσια γενική συνέλευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Λιμένων (ESPO) στις Βρυξέλλες.
Τη μεγάλη εικόνα αποτυπώνει για το μέλλον των ελληνικών λιμένων ο Εκτελεστικός Διευθυντής της ΕΛΙΜΕ, κ. Βασίλης Μάμαλης, ο οποίος μιλά για «μια πραγματική αναβάθμιση του ελληνικού λιμενικού συστήματος», με σημείο αναφοράς τον διπλασιασμό του ευρωπαϊκού προγράμματος Connecting Europe Facility (CEF) για τις μεταφορές την περίοδο 2028–2034. «Για πρώτη φορά ανοίγει ένα τόσο μεγάλο χρηματοδοτικό παράθυρο, αναφέρει ο κ. Μάμαλης. Από τα 25,8 δισ. ευρώ περνάμε στα 51,5 δισ., κάτι που δημιουργεί σημαντικές δυνατότητες για όσα ελληνικά λιμάνια διαθέτουν ώριμες μελέτες και έργα προς υλοποίηση», σημειώνει.
Η πράσινη μετάβαση και το βήμα προς καθαρότερα καύσιμα
Η απανθρακοποίηση των λιμένων αποτελεί πλέον ευρωπαϊκή επιταγή. Ο κ. Μάμαλης επισημαίνει πως η Ελλάδα βρίσκεται στο σωστό σημείο εκκίνησης, αλλά η μετάβαση απαιτεί συντονισμό, νέο θεσμικό πλαίσιο και σταθερή χρηματοδότηση. Στο επίκεντρο βρίσκεται το FuelEU Maritime, το οποίο θέτει αυστηρότερες απαιτήσεις για τα καύσιμα των πλοίων.
«Παρακολουθούμε στενά την τεχνολογική εξέλιξη του κλάδου», τονίζει. «Το LNG φαίνεται να δηλώνει παρόν ως ενδιάμεσο καύσιμο, ενώ τα βιοκαύσιμα κερδίζουν έδαφος. Για το υδρογόνο, την αμμωνία και τη μεθανόλη η πορεία θα είναι πιο σταδιακή, όμως οφείλουμε να είμαστε έτοιμοι». Στο σημείο αυτό υπογραμμίζει ότι τα ελληνικά λιμάνια έχουν εκφράσει πρόθεση να επενδύσουν σε εγκαταστάσεις ανεφοδιασμού, ωστόσο «δεν υπάρχει ακόμη ρυθμιστικό πλαίσιο και ούτε έχουν ανοίξει συγκεκριμένες χρηματοδοτικές γραμμές για τέτοιου είδους έργα».
Cold Ironing: η ηλεκτροδότηση πλοίων από τη στεριά
Κεντρικό εργαλείο της πράσινης μετάβασης αποτελεί το cold ironing, η δυνατότητα τα πλοία να απενεργοποιούν τους κινητήρες τους και να τροφοδοτούνται από το ηλεκτρικό δίκτυο του λιμένα. Η μείωση των εκπομπών CO₂, NOx και SO₂ είναι εντυπωσιακή, ενώ περιορίζεται και ο θόρυβος.
Οι μελέτες για την εγκατάσταση των υποδομών έχουν ολοκληρωθεί στα μεγάλα ελληνικά λιμάνια, όμως το έργο βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι: «Αναμένουμε το θεσμικό πλαίσιο που θα καθορίζει το πώς λειτουργεί αυτή η νέα αγορά ενέργειας, από την τιμολόγηση έως την πιστοποίηση, καθώς και το μοντέλο χρηματοδότησης των έργων», εξηγεί ο κ. Μάμαλης. Στόχος είναι όλα τα ελληνικά λιμάνια να μπορούν να ανταποκριθούν πλήρως στις υποχρεώσεις της ΕΕ έως το 2030.
Ο σιδηρόδρομος ως πολλαπλασιαστής ισχύος της εφοδιαστικής αλυσίδας
Η πολυτροπικότητα αποτελεί το δεύτερο μεγάλο πεδίο στο οποίο εστιάζει η ΕΛΙΜΕ. Η διασύνδεση των λιμανιών με τον σιδηρόδρομο όχι μόνο αυξάνει τη χωρητικότητα διακίνησης εμπορευμάτων, αλλά δημιουργεί και μια ξεκάθαρα πιο “πράσινη” αλυσίδα logistics.
Σιδηροδρομική πρόσβαση σήμερα διαθέτουν η Αλεξανδρούπολη (με σύνδεση προς Βουλγαρία), η Θεσσαλονίκη (προς Βουλγαρία και Σερβία) και ο Πειραιάς, ο οποίος ενώνεται με τον βασικό άξονα Αθήνα–Θεσσαλονίκη. Η επέκταση των συνδέσεων σε άλλα ηπειρωτικά λιμάνια, αλλά και η αναβάθμιση των υφιστάμενων γραμμών, είναι στρατηγικής σημασίας: «Αρκεί να σκεφτούμε ότι ένας μόνο συρμός μπορεί να μεταφέρει όγκο φορτίου αντίστοιχο με 100 φορτηγά», σημειώνει ο κ. Μάμαλης. «Είναι αυτονόητο ότι ο σιδηρόδρομος είναι η πράσινη επιλογή».
Military Mobility: υποδομές διπλής χρήσης με πράσινο αποτύπωμα
Ένα ακόμη κεφάλαιο που αποκτά βαρύτητα είναι το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Military Mobility. Πρόκειται για τη δυνατότητα ταχείας και απρόσκοπτης μεταφοράς στρατιωτικών δυνάμεων και εξοπλισμού μέσω υποδομών διπλής χρήσης — υποδομών δηλαδή που εξυπηρετούν τόσο την άμυνα όσο και τις εμπορικές μεταφορές.
Οι ελληνικοί λιμένες, λόγω γεωγραφικής θέσης, αποτελούν κρίσιμους κόμβους στους διαδρόμους που συνδέουν τα Βαλκάνια με την Ανατολική Μεσόγειο. Όπως υπογραμμίζει ο κ. Μάμαλης, «το πλεονέκτημα είναι ότι οι επενδύσεις σε τέτοιες υποδομές δεν αφορούν μόνο στρατιωτική κινητικότητα, αλλά ενισχύουν συνολικά την εμπορική και πράσινη ανάπτυξη. Γι’ αυτό και τα διαθέσιμα κονδύλια είναι υψηλά, και τα ελληνικά λιμάνια διεκδικούν το μερίδιο που τους αναλογεί».
Η Ελλάδα σε ρόλο περιφερειακού κόμβου
Ο κ. Μάμαλης συνοψίζει το νέο τοπίο με μια καθαρή διαπίστωση: «Η Ελλάδα μπορεί να πρωταγωνιστήσει στην Ανατολική Μεσόγειο. Αρκεί να υπάρχει στενή συνεργασία μεταξύ των λιμένων, του κράτους και των ευρωπαϊκών θεσμών». Η ωρίμανση των έργων, η πρόσβαση στα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία και η επιτάχυνση των θεσμικών διαδικασιών είναι, όπως λέει, τα κλειδιά για να μετατραπούν οι εξαγγελίες σε πραγματικά έργα.
Το στοίχημα είναι μεγάλο, αλλά η πορεία δείχνει ξεκάθαρα προς μία νέα, πιο καθαρή και πιο διασυνδεδεμένη εποχή για τα ελληνικά λιμάνια — όπου η πράσινη ενέργεια, ο σιδηρόδρομος και οι υποδομές διπλής χρήσης δημιουργούν ένα ενιαίο, σύγχρονο και ανταγωνιστικό σύστημα μεταφορών.
