Παγώνουν οι αλλαγές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης που θα δρομολογούνταν από το 2027 με την εφαρμογή της διάταξης που συνδέει τις ηλικίες συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής των ατόμων άνω των 65 ετών.
Κώστας Κατίκος
eleftherostypos.gr
Η «ρήτρα» για το προσδόκιμο ζωής σημαίνει ότι όσο αυξάνονται τα έτη επιβίωσης μετά το 65ο έτος τόσο (κατά πλήρη ή μερική αναλογία) θα πρέπει να αυξάνονται και οι ηλικίες συνταξιοδότησης. Στην πράξη, η σύνδεση των ηλικιών συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής θα λειτουργεί ως ένας αυτόματος μηχανισμός αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης όταν το προσδόκιμο ζωής ανεβαίνει ή παγώματος όταν το προσδόκιμο μένει αμετάβλητο ή μειώνεται.
Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες του «Ε.Τ.» της Κυριακής, οι πρώτες ενδείξεις από τις μελέτες που βρίσκονται σε εξέλιξη οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το προσδόκιμο ζωής δεν έχει μεταβληθεί σημαντικά και, ως εκ τούτου, δεν συντρέχει λόγος για να εξεταστούν αλλαγές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης που να τεθούν σε ισχύ από την 1/1/2027.
Ουσιαστικά, οι αλλαγές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης παγώνουν, γιατί οι μελέτες που βρίσκονται σε εξέλιξη δείχνουν ότι το προσδόκιμο ζωής παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο τα τελευταία χρόνια. Η εξέλιξη του προσδόκιμου ζωής μετριέται από την ΕΛΣΤΑΤ, αλλά και από την Εθνική Αναλογιστική Αρχή για λογαριασμό του υπουργείου Εργασίας.
Ενδεικτικά, τα στοιχεία από την έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ, που δημοσιεύει ο «Ε.Τ.» της Κυριακής, δείχνουν ότι το προσδόκιμο ζωής των ανδρών άνω των 65 από 18,7 έτη, που ήταν το 2013, έχει διαμορφωθεί οριακά χαμηλότερα, στα 18,5 έτη το 2023. Για τις γυναίκες ήταν 21,6 έτη το 2023 και πήγε στα 21,7 έτη.
Αντίστοιχη ένδειξη, με μια οριακά αυξητική τάση που δεν υπερβαίνει τους 6 μήνες, καταγράφεται, σύμφωνα με πληροφορίες του «Ε.Τ.» της Κυριακής, και στις πρώτες μετρήσεις για την εξέλιξη του προσδόκιμου ζωής που ξεκίνησε η Αναλογιστική Αρχή για λογαριασμό του υπουργείου Εργασίας με την προσθήκη και των επόμενων ετών, δηλαδή μετά το 2023.
Για τις αλλαγές στα όρια ηλικίας στις συντάξεις λαμβάνεται υπ’ όψιν η εξέλιξη στο προσδόκιμο την τελευταία 10ετία, που σημαίνει ότι για το 2027 θα εξεταστεί η 10ετία 2017-2026. Εφόσον η ανεπαίσθητη αυτή μεταβολή, που φαίνεται στις πρώτες ασφαλείς ενδείξεις, επαληθευτεί και στις τελικές μελέτες που θα γίνουν εντός του 2026, τότε αυτομάτως κλείνει για την τριετία 2027-2030 το θέμα της αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης για όλους ανεξαιρέτως τους ασφαλισμένους.
Αντιθέτως, οι προβολές δείχνουν τις αλλαγές στα όρια ηλικίας στις συντάξεις να έρχονται το 2030, που θα εξεταστεί αν και πόσο μεταβλήθηκε το προσδόκιμο ζωής στη δεκαετία 2019-2029. Μια πρώτη πρόβλεψη της ΕΛΣΤΑΤ δείχνει το προσδόκιμο ζωής στους άνδρες άνω των 65 ετών από τα 19 έτη το 2019 να αυξάνεται στα 20 έτη έως το 2030, ενώ αντίστοιχα στις γυναίκες από 21,7 έτη αυξάνεται στα 22,9 έτη.
Ο νόμος που προβλέπει τη σύνδεση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής μετά τα 65 είναι ψηφισμένος από το 2010 (Ν. 3863/2010). Η ρήτρα για τα όρια ηλικίας θα εφαρμοζόταν για πρώτη φορά το 2021 και έκτοτε τα όρια ηλικίας θα επανεξετάζονταν ανά τρία χρόνια με μέτρο σύγκρισης την εξέλιξη του προσδόκιμου ζωής στην τελευταία δεκαετία.
Οι αλλαγές στα όρια ηλικίας στις συντάξεις δεν έγιναν το 2021 ούτε το 2024 αφενός λόγω πανδημίας που επηρέασε αρνητικά το προσδόκιμο ζωής και αφετέρου λόγω της λήξης της μεταβατικής περιόδου που επέτρεπε την έξοδο στη σύνταξη πριν από το 62ο έτος και πριν από το 67ο έτος στους παλαιούς πριν από το 1993 ασφαλισμένους. Στην πράξη, θεωρήθηκε ότι επειδή από το 2022 και μετά οι επίσημες ηλικίες συνταξιοδότησης αυξήθηκαν για τους παλαιούς ασφαλισμένους στα επίπεδα που είναι για τους νέους, δηλαδή στα 62 και στα 67, αποφασίστηκε να μη γίνει καμία άλλη παρέμβαση στις ηλικίες συνταξιοδότησης.
Ο επόμενος σταθμός είναι το 2027, που κατά τα φαινόμενα οι αλλαγές θα παγώσουν και στα τέλη του 2029 θα εξεταστεί εκ νέου αν και πόσο ανέβηκε το προσδόκιμο ζωής, ώστε να αποφασιστεί αν και πόσο θα πρέπει να αυξηθούν τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης από 1/1/2030. Το ίδιο θα γίνει και το 2033 κ.ο.κ.
Η Ελλάδα συγκαταλέγεται, πάντως, στις χώρες με τα χαμηλότερα πραγματικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, καθώς, σύμφωνα με μελέτη του ΟΟΣΑ, η μέση ηλικία αποχώρησης των γυναικών διαμορφώνεται στα 59,7 έτη και των ανδρών στα 63,2 έτη.
Συντάξεις: Ποιοι γλιτώνουν τις αλλαγές
Το πάγωμα των αλλαγών στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης για το 2027 ευνοεί τους σημερινούς 57άρηδες-58άρηδες, καθώς έως το 2030, που θα εξεταστούν εκ νέου τα όρια ηλικίας, θα έχουν συμπληρώσει την ηλικία των 62 ετών και εφόσον έχουν 40 έτη ασφάλισης θα έχουν θεμελιωμένο δικαίωμα για να συνταξιοδοτηθούν οποτεδήποτε.
Το ίδιο ισχύει και για τη μειωμένη σύνταξη, που θα μπορούν να την πάρουν στα 62 με τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης και ενεργό ασφαλιστικό δεσμό με ένσημα από εργασία την τελευταία 5ετία πριν από το 62ο έτος.
Επίσης, όσοι έχουν ήδη θεμελιωμένο δικαίωμα συνταξιοδότησης για μειωμένη ή πλήρη σύνταξη δεν επηρεάζονται από καμία αλλαγή στα όρια ηλικίας ακόμη και αν ερχόταν το 2027.
Εκτός αλλαγών είναι οι ασφαλισμένοι που συνταξιοδοτούνται με διατάξεις ανάπηρου μέλους (τέκνο, σύζυγος, αδελφός), όπως και οι ασφαλισμένοι που ανήκουν στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα.
Στις κατηγορίες που δεν θα έχουν αλλαγές στα όρια ηλικίας είναι πιθανό να περιλαμβάνονται και οι ένστολοι, για τους οποίους οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης καθορίζονται με ειδικό νόμο.
Αντιθέτως, δεν φαίνεται να γλιτώνουν τις αλλαγές οι ασφαλισμένοι με ηλικίες 50 έως 55 ετών σήμερα, καθώς δεν θα έχουν συμπληρώσει το 62ο έτος έως το 2030, που κατά τα φαινόμενα θα αυξηθούν οι ηλικίες συνταξιοδότησης. Αυτή η κατηγορία είναι η πιο «επίφοβη» να εγκλωβιστεί σε μία ή και δύο αυξήσεις ορίων ηλικίας, που σημαίνει ότι για κάποιους -και πιθανότατα τους 50άρηδες ή και τους 55άρηδες- το όριο συνταξιοδότησης θα πάει στα 68-69 ή στα 64 με 40 έτη ασφάλισης μετά το 2030.
Συντάξεις: Τα πέντε «καμπανάκια»
Μπορεί το μεγάλο «αγκάθι» για τους ασφαλισμένους, που είναι η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, να απομακρύνεται για το 2027, ωστόσο οι κίνδυνοι για το ασφαλιστικό κάθε άλλο παρά έχουν φύγει από τον ορίζοντα. Στο προσκήνιο έρχεται το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα, που είναι το δημογραφικό, και θα δοκιμάσει τις αντοχές του ασφαλιστικού ως προς την επάρκεια των συντάξεων στα επόμενα χρόνια.
Οι τελευταίες μελέτες αναφορικά με το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα (από Eurostat, Ευρωπαϊκή Επιτροπή ΟΟΣΑ και ΕΛΣΤΑΤ) δείχνουν ότι:Ο δείκτης εξάρτησης των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω προς τα άτομα ηλικίας 15-64 ετών αυξήθηκε στο 175,5 για το 2023 από 170,6 που ήταν το 2022, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ. Αυτό σημαίνει ότι σε κάθε 1.000 άτομα ηλικίας 15-65 ετών αντιστοιχούν 1.755 άτομα άνω των 65 και όσο ανεβαίνει αυτός ο δείκτης τόσο θα μεγαλώνει η ανάγκη για αύξηση των συνταξιοδοτικών παροχών.
Ο δείκτης γεννήσεων υποχώρησε σε 1,3 παιδιά ανά γυναίκα από 3,3 παιδιά που ήταν το 1960 και 2,1 παιδιά που θεωρείται το ελάχιστο όριο αντικατάστασης του πληθυσμού διεθνώς.
Λόγω της υπογεννητικότητας, θα επιδεινωθεί περαιτέρω η αναλογία εργαζομένων – συνταξιούχων στο 1,23 προς 1 έως το 2050 από 1,65 προς 1 που είναι σήμερα, όταν η υγιής αναλογία για το ασφαλιστικό είναι 4 εργαζόμενοι προς 1 συνταξιούχο.
Στο διάστημα 2030-2050 οι συνταξιοδοτικές δαπάνες θα αυξηθούν από 12,7% του ΑΕΠ σε 14,0% του ΑΕΠ, κυρίως, λόγω του αυξανόμενου αριθμού συνταξιούχων.
Ο πληθυσμός της Ελλάδας θα συνεχίσει να μειώνεται και από 10,438 εκατομμύρια το 2022 θα υποχωρήσει σε 7,777 εκατομμύρια το 2070.
Συντάξεις: Προσδόκιμο ζωής και προσδόκιμα έτη υγιούς ζωής στην ηλικία των 65 ετών, 2012-2023 για άνδρες και γυναίκες
| Προσδόκιμο ζωής μετά το 65ο έτος | ||
| Ετος | Ανδρες | Γυναίκες |
| 2013 | 18,7 | 21,6 |
| 2014 | 18,5 | 21,7 |
| 2015 | 18,4 | 21,3 |
| 2016 | 18,9 | 21,7 |
| 2017 | 18,6 | 21,4 |
| 2018 | 19,1 | 21,9 |
| 2019 | 19,0 | 21,7 |
| 2020 | 18,5 | 21,4 |
| 2021 | 17,6 | 20,7 |
| 2022 | 17,8 | 20,9 |
| 2023 | 18,5 | 21,7 |
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ
Μέση ηλικία εξόδου από την αγορά εργασίας σε Ελλάδα και Ευρώπη
| Χώρες | Ανδρες | Γυναίκες |
| Ελλάδα | 63,2 | 59,7 |
| Ε.Ε. (27 κράτη) | 62,6 | 62,3 |
| ΟΟΣΑ (Μέσος όρος) | 64,4 | 63,1 |
| Λουξεμβούργο | 60,5 | 58,4 |
| Φινλανδία | 63,7 | 63,8 |
| Γερμανία | 63,7 | 63,4 |
| Ηνωμένο Βασίλειο | 63,2 | 62,8 |
| Ουγγαρία | 63,2 | 60,8 |
| Ιταλία | 63 | 62 |
| Ισπανία | 62,1 | 61,8 |
| Ολλανδία | 65 | 63,9 |
| Νορβηγία | 64,9 | 62,4 |
| Καναδάς | 64,9 | 63,5 |
| Ελβετία | 64,6 | 64 |
| Δανία | 64,5 | 63,8 |
| Αυστρία | 61,6 | 60,9 |
| Τουρκία | 61,5 | 60,2 |
| Βέλγιο | 61,1 | 61,3 |
| Γαλλία | 60,7 | 62,2 |
| Λουξεμβούργο | 60,5 | 58,4 |
| Ιαπωνία | 68,3 | 67 |
| Πορτογαλία | 66,6 | 64,6 |
| Ιρλανδία | 66,3 | 64,9 |
| Σουηδία | 65,5 | 64,5 |
| Ηνωμένες Πολιτείες | 65,2 | 65,3 |
| Αυστραλία | 65,1 | 64,4 |
| Βέλγιο | 61,1 | 61,3 |
| Γαλλία | 60,7 | 62,2 |
Πηγή: ΟΟΣΑ (έκθεση 2025)
