Γράφει ο Δημήτρης Μακροδημόπουλος
Στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ που πραγματοποιήθηκε στις 2 Οκτωβρίου στο Κίεβο, ο Έλληνας ΥΠΕΞ, με αφορμή την αδυναμία μεταφοράς των σιτηρών της Ουκρανίας μέσω της Μαύρης Θάλασσας μετά την απόσυρση της Ρωσίας από τη σχετική συμφωνία, πρότεινε η μεταφορά των σιτηρών να πραγματοποιείται μέσω των ελληνικών λιμένων της Αλεξανδρούπολης και της Θεσσαλονίκης αφού προωθηθούν μέχρι εκεί τα φορτία σιδηροδρομικά, παρακάμπτοντας έτσι τα Στενά του Βοσπόρου.
Προτάθηκαν όμως εναλλακτικά και άλλες δύο λύσεις για την αντιμετώπιση του ίδιου προβλήματος. Η πρώτη είναι εκείνη της Βαλτικής Θάλασσας, την οποία υποστηρίζουν η Πολωνία και η Λιθουανία με σκοπό να αξιοποιηθούν δικά τους λιμάνια και η δεύτερη είναι εκείνη της Αδριατικής Θάλασσας, των λιμανιών της Κροατίας (Καθημερινή 4/10/2023).
Η ελληνική πρόταση υπερέχει σαφώς αυτής της αξιοποίησης των λιμένων της Πολωνίας και της Λιθουανίας, εφόσον τα σιτηρά προορίζονται για τον επισιτισμό χωρών του Τρίτου Κόσμου, όπως διατείνονται η Ουκρανία και η Δύση κατηγορώντας τη Μόσχα ότι με την αποχώρηση της από τη συμφωνία απειλεί τις χώρες αυτές με λιμοκτονία. Υπερέχει και έναντι των λιμένων της Κροατίας λόγω του Διευρωπαϊκού Άξονα ΙΧ που δημιουργήθηκε από την ΕΕ το 1992 με σκοπό της αξιοποίηση του λιμένα της Αλεξανδρούπολης μετά τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, ο οποίος συνδέει απ' ευθείας όχι μόνον τα λιμάνια της Οδησσού και του Ισμαήλ με το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης αλλά και την ενδοχώρα της Ουκρανίας. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι θα αποκλειστούν οι εναλλακτικές έναντι της Ελλάδας λύσεις διότι η απόφαση του Κιέβου θα έχει και πολιτικά χαρακτηριστικά. Σημαίνει όμως ότι λόγω της υπεροχής της η χώρα μας δεν θα αποκλειστεί. Από τα δύο λιμάνια της χώρας μας, το λιμάνι της Θεσσαλονίκης έχει την επιχειρησιακή ετοιμότητα να ανταποκριθεί αλλά ευρίσκεται στα όρια του κορεσμού και σε μεγαλύτερη απόσταση από την Ουκρανία έναντι της Αλεξανδρούπολης. Η Αλεξανδρούπολη πλεονεκτεί για τη μεταφορά των σιτηρών λόγω του άξονα ΙΧ και της ελάχιστης, μηδενικής θα τη χαρακτηρίζαμε, εμπορικής αξιοποίησής της.
Η πρόταση του κ. Γεραπετρίτη στο Κίεβο υποδηλώνει προφανώς τη δυνατότητα της χώρας μας να ανταποκριθεί στη μεταφορά των σιτηρών, σιδηροδρομικά έως τα λιμάνια μας και εκείθεν στις αγορές. Όμως, κατά τη συνάντησή του πρωθυπουργού της χώρας με τους ομολόγους του της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στην Βάρνα στις 9 Οκτωβρίου, ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε και στο θέμα της εξαγωγής των ουκρανικών σιτηρών μέσω της Αλεξανδρούπολης με μία αμφιλεγόμενη δήλωση: "Με πρώτο τον λιμένα της Αλεξανδρούπολης, είπε, θα χρειαστούν κάποιες αναβαθμίσεις από ελληνικής πλευράς προκειμένου να μπορέσουμε να υποστηρίξουμε αυτή την εμπορική δραστηριότητα. Αλλά πριν φτάσουμε σε αυτό το σημείο θα πρέπει πρώτα πιλοτικά, να διερευνήσουμε το εμπορικό ενδιαφέρον το οποίο μπορεί να υπάρχει για μια τέτοια μεταφορά σιτηρών προς το Νότο μέσω Αλεξανδρούπολης και περαιτέρω εξαγωγής τους προς τις παγκόσμιες αγορές" (Καθημερινή 10/10/2023).
Δύο συμπεράσματα προκύπτουν από τη δήλωση του πρωθυπουργού: Πρώτον, ότι το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης είναι αυτό που θα προτιμηθεί, λόγω κορεσμού πιθανότατα του λιμένα Θεσσαλονίκης και δεδομένου ότι το πλειοψηφικό πακέτο του ΟΛΘ ανήκει στον Ιβάν Σαββίδη και δεύτερον, ότι το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης δεν είναι έτοιμο, τριάντα ένα χρόνια μετά τη δημιουργία του Διευρωπαϊκού άξονα ΙΧ και παρά τη χρηματοδότηση από την ΕΕ, να ανταποκριθεί άμεσα. Μάλιστα με τη δήλωση του πρωθυπουργού τέθηκε υπό αίρεση η γενικότερη αξιοποίηση του λιμένα αφού για την αναβάθμιση του "θα πρέπει πρώτα πιλοτικά, να διερευνήσουμε το εμπορικό ενδιαφέρον το οποίο μπορεί να υπάρχει για μια τέτοια μεταφορά σιτηρών προς το Νότο μέσω Αλεξανδρούπολης". Με άλλα λόγια, η αναβάθμιση του λιμένα εξαρτάται από την αξιολόγηση της μεταφοράς των σιτηρών της Ουκρανίας; Δεν πρόκειται να αξιοποιηθεί επί τέλους εμπορευματικά τρεις δεκαετίες και πλέον μετά τη δημιουργία του Διευρωπαϊκού Άξονα ΙΧ, που δημιουργήθηκε χάρη στη γεωοικονομική αξία της Αλεξανδρούπολης που εκτοξεύθηκε με τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας; Διότι η μεταφορά των σιτηρών, αν πραγματοποιηθεί, θα διαρκέσει μέχρι το τέλος του πολέμου, πιθανότατα ελάχιστα, αφού η θαλάσσια μεταφορά είναι οικονομικότερη έναντι της συνδυασμένης μεταφοράς και των συνεχών μεταφορτώσεων που απαιτεί. Προφανώς, εμπόδιο στην αξιοποίηση του λιμένα ως διαμετακομιστικού εμπορικού κέντρου είναι ο Νόμος 4660/2020 στα πλαίσια της αμυντικής συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ, σύμφωνα με τον οποίο "...χορηγείται στην Κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών καθεστώς προτεραιότητας (ανεμπόδιστη πρόσβαση και χρήση) του λιμένα Αλεξανδρούπολης...". Ας μην ξεχνάμε και τη δήλωση του τον κ. Δένδια στην Επιτροπή Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής, κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου για την «κύρωση του δεύτερου πρωτοκόλλου τροποποίησης της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας μεταξύ της Ελλάδος και των ΗΠΑ» να λέει: «Θέλαμε τη στρατιωτική παρουσία του ΝΑΤΟ στην περιοχή και στη Θράκη. Ένα κύριο σημείο ήταν το θέμα της Αλεξανδρούπολης. Θέλουμε (τη) στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ. Ναι δεν θέλουμε να είναι εμπορικό το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης» (Καθημερινή 10/5/2022).
Όσον αφορά τη σιδηροδρομική μεταφορά των σιτηρών μέχρι το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς κανένα πρόβλημα για οσονδήποτε μεγάλα φορτία από την Ουκρανία, όπως αποδεικνύεται κάθε τόσο από τη μεταφορά στρατιωτικού υλικού προς τις χώρες του ΝΑΤΟ. Διότι ο υφιστάμενος σιδηροδρομικός άξονας ανακαινίστηκε μέχρι το 2011 με τα πλέον σύγχρονα υλικά επιδομής, και η χάραξή του επιτρέπει ταχύτητα από 100 - 140 km/h ενώ η μέγιστη επιτρεπόμενη ταχύτητα των εμπορικών -στρατιωτικών τρένων είναι 100km/h. Απαιτείται μόνον η ανάκτηση της απολεσθείσης συντήρησής του που δεν μπορεί να εμποδίσει τη μαζική μεταφορά φορτίων.
Κακώς λοιπόν προβάλλεται από έντυπα η προώθηση των σιτηρών της Ουκρανίας μέσω της Αλεξανδρούπολης ως κίνητρο για την περαιτέρω αναβάθμιση του σιδηροδρομικού άξονα Αλεξανδρούπολης - Ελληνοβουλγαρικών συνόρων με την κατασκευή διπλής γραμμής, προϋπολογισμού 1,077 δις ευρώ. Διότι αυτή σύμφωνα με δήλωση του πρωθυπουργού, όταν επισκέφθηκε τον Έβρο για να παραστεί στην εκδήλωση επέκτασης του φράχτη, θα ολοκληρωθεί το 2028, όταν ο πόλεμος λογικά θα έχει τελειώσει και το 1,077 δις που θα προϋπολογίστηκε δεν θα προσφέρει απολύτως τίποτα στις μεταφορικές ανάγκες του λιμένα, ενώ αντίθετα θα προσέφερε τα μέγιστα σε έναν νομό εγκαταλειμμένο παραγωγικά για την ανάπτυξή του.
Μακροδημόπουλος Δημήτρης
Αλεξ/πολη
