Έως και 500 Εβραίοι από Θεσσαλονίκη στα καταναγκαστικά έργα στο σιδηροδρομικό σταθμό της Καρυάς
Γερμανική κατοχή, 1943. Στο σιδηροδρομικό σταθμό της Καρυάς Φθιώτιδας, δημιουργείται το χειρότερο κάτεργο της Ελλάδας όπου έως και 500 Εβραίοι από τη Θεσσαλονίκη δουλεύουν σε απάνθρωπες συνθήκες για να δημιουργήσουν έναν επίπεδο χώρο στάθμευσης για τους συρμούς. Με την ολοκλήρωση του έργου, σκελετωμένοι πλέον από τις απάνθρωπες συνθήκες και την πείνα, όσοι έχουν επιζήσει εκτελούνται και θάβονται σε μαζικό τάφο...
Την ιστορία με όλες τις λεπτομέρειες, φέρνει στο φως ο Ανδρέας Ασσαέλ μετά από μια επίπονη έρευνα χρόνων και με αφορμή ένα άλμπουμ φωτογραφιών που έπεσε στα χέρια του σε ένα υπαίθριο παζάρι στο Μόναχο το 2002. Λάτρης της ιστορίας από μικρός λόγω και της οικογενειακής του ιστορίας - η οικογένεια Ασσαέλ είναι μία από τις 3 που σώθηκαν στη Θεσσαλονίκη χάρη στον ηρωισμό Χριστιανών φίλων - συλλέγει φωτογραφικά άλμπουμ και ανασυνθέτει γεγονότα χρησιμοποιώντας ως ψηφίδες κομμάτια από τις 25.000 ανέκδοτες φωτογραφίες που έχει στο αρχείο του.
Το ανέκδοτο βιβλίο «Από τη Θεσσαλονίκη στην Καρυά» και το άλμπουμ με τις φωτογραφίες-ντοκουμέντα από τη συλλογή του Ανδρέα Ασσαέλ
«Όταν πρωτοείδα το άλμπουμ σε ένα παζάρι στο Μόναχο δεν έδειξα ενδιαφέρον γιατί απέξω είχε τα διακριτικά της Todt, της παραστρατιωτικής οργάνωσης η οποία έπαιρνε μέσω πλειστηριασμών της Βέρμαχτ, έργα για να υλοποιήσει σε κατεχόμενες χώρες. Ο επιβλέπων μηχανικός που το είχε δημιουργήσει για να τεκμηριώσει με φωτογραφίες τις εργασίες που είχε κάνει, είχε συμπεριλάβει πολλές χώρες, ανάμεσά τους και την Ελλάδα. Το αγόρασα όταν έπεσε το μάτι μου σε μια φωτογραφία που δείχνει ανθρώπους να περπατούν κατά μήκος σιδηροδρομικών γραμμών και ένας απ΄αυτούς είχε στην καρδιά του ένα αστέρι. Στη σελίδα εκείνη ο μηχανικός έγραφε «Καρυά. Εργασίες σιδηροδρομικές».
Γνωρίζοντας από τις μελέτες του ότι η Καρυά ήταν «ένα φριχτό εργοτάξιο», ο κ. Ασσαέλ, ξεκινάει να λύσει το γρίφο που κρύβονταν πίσω από τις 80 φωτογραφίες του άλμπουμ αναζητώντας επιζώντες των καταναγκαστικών έργων. Εντόπισε 4 Εβραίους εκ των οποίων ο Σαμ Ναχμίας ο οποίος δεν είναι πλέον στη ζωή, του εξιστόρησε όσα φριχτά έζησε. Αναγνώρισε μέσα από τις φωτογραφίες τις λεπτομέρειες του μέρους όπου μεταφέρθηκε από το γκέτο του Βαρώνου Χιρς, ενώ στις μαρτυρίες, συγκαταλέγονται και άνθρωποι από την περιοχή της Καρυάς και γειτονικών χωριών.
«Η Καρυά Φθιώτιδος ήταν ένας σταθμός στη γραμμή Αθήνα - Θεσσαλονίκη, κοντά στο Λιανοκλάδι. Είναι ένα πολύ άγριο τοπίο στο όρος Οθρυς όπου τίποτα δεν έχει αλλάξει από τότε» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Ασσαέλ.
Απάνθρωπη εργασία με μια λαχανόσουπα τη μέρα...
Όπως περιγράφει ο κ.Ασσαέλ, με το έργο της Καρυάς οι Γερμανοί ήθελαν να αυξήσουν την κινητικότητα της γραμμής γι΄αυτό και έφτιαξαν στη μέση ένα είδος πάρκινγκ, όπου θα μπορούσε να μπει το πρώτο τρένο που έφτανε, καθώς η γραμμή ήταν πολύ ανηφορική και τα παλιά τρένα τότε δεν μπορούσαν να σταματήσουν στην ανηφόρα και να ξαναξεκινήσουν.
Φωτογραφία αρχείου που δόθηκε στη δημοσιότητα την Κυριακή 30 Μαΐου 2021 και εικονίζει ανθρώπους να περπατούν κατά μήκος σιδηροδρομικών γραμμών και ένας απ΄αυτούς έχει στην καρδιά του ένα αστέρι, Καρυά Φθιώτιδας
«Ηθελαν λοιπόν να φτιάξουν μια «στρατσιέρα» όπως το λένε οι σιδηροδρομικοί, ένα φαράγγι αλλά εκεί υπήρχε ένα τεράστιο πετρώδες βουνό. Με δυναμίτη τότε, «έκοβαν» το βουνό και μετά την έκρηξη, οι εργάτες Εβραίοι έτρεχαν με βαγονάκια και τα γέμιζαν γρήγορα με μπάζα. Όλα αυτά γινόταν σε τρομερή πίεση, σε φριχτές συνθήκες. Δεν είχαν καν νερό και από φαγητό τους έδιναν μόνο λαχανόσουπα...».
Οι άνθρωποι αυτοί, σύμφωνα με τον κ.Ασσαέλ, ήρθαν πρώτα τον Μάρτιο του ΄43 από τη Θεσσαλονίκη, «από ένα μπλόκο που έκαναν στο δρόμο και έπιασαν άνδρες να περπατούν» και μια δεύτερη ομάδα κατέφθασε τον Απρίλιο. Όταν ολοκληρώθηκε το έργο, τον Αύγουστο του ΄43, όσοι απέμειναν, εκτελέστηκαν, καθώς ήταν τόσο αποστεωμένοι που δεν θα άντεχαν καν το ταξίδι μέχρι το Αουσβιτς.
Ο Ανδρέας Ασσαέλ ξεφυλλίζει το άλμπουμ με τις φωτογραφίες- ντοκουμέντα από τη συλλογή του
«Υπάρχει και μια μαρτυρία του Βαφόπουλου που λέει πώς αρχές Αυγούστου μπήκε στο τρένο του και στο φαράγγι είδε όρθιους σκελετούς γυμνούς να κοιτάνε το τρένο χωρίς να ντρέπονται, δηλαδή είχαν χάσει την αίσθηση της ντροπής και δεν μπορούσαν να αντιδράσουν».
Ογδόντα φωτογραφίες απανθρωπιάς
Στις φωτογραφίες του κ.Ασσαέλ περιγράφεται το κάτεργο της Καρυάς αφού φαίνονται αρχικά, Εβραίοι να κατεβαίνουν από το τρένο, να προχωρούν στις γραμμές, να τους πηγαίνουν στις παράγκες τους, είναι εμφανή όλα τα κτίρια και λιπόσαρκοι άνθρωποι να δουλεύουν υπό την απειλή όπλων.
«Εκεί, μέσα στο πλάτωμα που δημιούργησαν, έχει και πεθαμένους, γιατί, όποιος πέθαινε, τον φόρτωναν στα βαγονάκια με τα μπάζα και τον πετούσαν μαζί μ΄αυτά».
Το φαράγγι όπως είναι τώρα, κοντά στο χωριό Καρυά Φθιώτιδας όπου μεταφέρθηκαν οι Εβραίοι αιχμάλωτοι για καταναγκαστικά έργα
Ελάχιστοι κατάφεραν να δραπετεύσουν από το κολαστήριο της Καρυάς όπου είχε παντού ναρκοπέδιο και συρματοπλέγματα, ενώ όπως διαπίστωσε ο κ.Ασσαέλ, «στο χωριό Καρυά τώρα, όλοι οι φράχτες είναι φτιαγμένοι με γερμανικά στρατιωτικά παλούκια που προέρχονται απ΄αυτά που στερέωναν τα συρματοπλέγματα».
Ο εντοπισμός του μαζικού τάφου
Στις επισκέψεις του στην Καρυά, κατά τη διάρκεια της έρευνάς του, ο κ.Ασσαέλ, γνώρισε έναν ντόπιο ο οποίος του έδειξε το σημείο που πιθανότατα είναι ο μαζικός τάφος, «γιατί μου είπε ότι από κει, για πολλούς μήνες, έτρεχε ένα υγρό από τα σώματα των πεθαμένων». Μέλημά του άλλωστε είναι η περιοχή να αναδειχθεί ως μαρτυρικός τόπος και να τιμηθεί η μνήμη των Εβραίων που έχασαν τη ζωή τους. Ερευνώντας επί χρόνια το κάτεργο της Καρυάς, ο κ.Ασσαέλ έχει ήδη έτοιμο ένα βιβλίο 300 σελίδων το οποίο προλογίζει μάλιστα ο Ντίνος Χριστιανόπουλος.
«Το έδειξα στην Ελλάδα αλλά κανείς δεν ενδιαφέρθηκε να το εκδώσει. Πριν από 3 χρόνια όμως ήρθα σε επαφή με δύο ιδρύματα ιστορίας στη Γερμανία που εξειδικεύονται στα εγκλήματα των ναζί κατά την διάρκεια του Β' ΠΠ και έδειξαν ενδιαφέρον. Τους παραχώρησα λοιπόν τα δικαιώματα της έρευνας και τις φωτογραφίες μου και όλο αυτό το υλικό θα γίνει μια περιοδική έκθεση που θα ξεκινήσει από το Βερολίνο και θα καταλήξει στην Ελλάδα» λέει ο κ.Ασσαέλ προσθέτοντας ότι δεν έχει βρει ακόμη κάποια συνεργασία για την έκδοση του βιβλίου του και στην Ελλάδα.
Πρωταρχικός του στόχος παραμένει η ανάδειξη του μαρτυρικού τόπου της Καρυάς που είναι άγνωστος για τους περισσότερους.
«Ξέρουμε ότι σε κάποια σημεία ότι είχαν κάνει κάτεργα οι Γερμανοί αλλά το χειρότερο ήταν στην Καρυά και το γεγονός είναι ότι έχω 80 φωτογραφίες που το αποδεικνύουν. Το φαράγγι στο σημείο είναι ακόμη ανέπαφο και είναι για μας σημαντικό να αναδείξουμε την ιστορία και να έχουμε έναν ακόμη μαρτυρικό τόπο, με τον εντοπισμό και του μαζικού τάφου» καταλήγει ο κ.Ασσαέλ ευχόμενος, όταν ξεκινήσει η περιοδική έκθεση με τα ιστορικά ευρήματα για την Καρυά, να έχει ολοκληρωθεί το Μουσείο Ολοκαυτώματος στη Θεσσαλονίκη και η έκθεση να καταλήξει και να παραμείνει εκεί.
www.amna.gr, kaliterilamia.gr
sidirodromikanea
