Ποια στοιχεία συγκεντρώνει ο ΟΑΣΑ για τη βελτίωση της εξυπηρέτησης σε ΟΣΥ και ΣΤΑΣΥ
Αμεσες σημειακές παρεμβάσεις στα οχήματα, τα δρομολόγια και τις στάσεις, στις οποίες παρατηρούνται προβλήματα καθυστερήσεων, αυξημένης πληρότητας είτε εξαιτίας αστοχιών στον προγραμματισμό είτε εξαιτίας τυχαίων γεγονότων, όπως το έντονο κυκλοφοριακό ή κάποιο ατύχημα θα πραγματοποιεί ο ΟΑΣΑ προκειμένου να βελτιώσει το επίπεδο ποιότητας της εξυπηρέτησης των πολιτών της Αθήνας από τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.
Μαρία Λιλιοπούλου
Ο Οργανισμός αλλάζει πλήρως τη φιλοσοφία λειτουργίας του εγκαταλείποντας την απόλυτη στήριξη στον οριζόντιο προγραμματισμό χειμερινών και θερινών δρομολογίων ή περιόδου εορτών και ακολουθώντας ένα δυναμικό προγραμματισμό, ο οποίος θα στηρίζεται στην επεξεργασία των πολλών δεδομένων που συλλέγονται κυρίως από τα συστήματα της τηλεματικής και του ηλεκτρονικού εισιτηρίου και θα επιτρέπει αλλαγές εντός σύντομου χρόνου από τον εντοπισμό του προβλήματος.
Οι παρεμβάσεις θα γίνονται σταδιακά, ενώ μία πλήρης αναδιάρθρωση του συστήματος θα πρέπει να αναμένεται στα μέσα του 2022 οπότε και εκτιμάται ότι θα έχει ολοκληρωθεί το Γενικό Σχέδιο Μεταφορών που θα έχει ορίζοντα 10ετίας και αποτελεί ένα έργο, το οποίο θα προκηρυχθεί εντός του καλοκαιριού. Η επικαιροποίηση του σχεδίου κρίνεται απολύτως απαραίτητη καθώς το υφιστάμενο δίκτυο αστικών συγκοινωνιών στηρίζεται σε δεδομένα 15ετίας ως προς τις μελέτες ζήτησης, μετακινήσεων και προέλευσης προορισμού με βάση τις τότε κοινωνικές, οικονομικές, μεταφορικές συνθήκες της Αττικής.
Πολύτιμα στοιχεία για τις έως τότε αλλαγές στο συγκοινωνιακό σύστημα θα δώσει η έρευνα για την εξαγωγή δεικτών απόδοσης του συγκοινωνιακού έργου του ΟΑΣΑ και της στάθμης εξυπηρέτησης επιβατών στις αστικές συγκοινωνίες Αθηνών, την οποία θα πραγματοποιήσει το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών (ΕΠΙΣΕΥ) για λογαριασμό του Οργανισμού.
Στόχος του ΟΑΣΑ είναι να βελτιωθεί ο σχεδιασμός σύμφωνα με τις ανάγκες ζήτησης για τις μετακινήσεις και των ειδικών απαιτήσεων εξυπηρέτησης των επιβατών, να βελτιωθεί η γνώση για τις παραμέτρους απόδοσης και να περιγραφεί με ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια ο τρόπος εκπλήρωσης των συμβατικών προβλέψεων για το παρεχόμενο σγκοινωνιακό έργο. Παράλληλα με την έρευνα θα εντοπιστούν οι εγγενείς αδυναμίες που προκαλούν δυσχέρειες στην εύρυθμη λειτουργία του συστήματος αστικής συγκοινωνίας με κίνδυνο για την ασφάλεια των μεταφορών και το ενδεχόμενο απώλειας των αναμενόμενων εσόδων, ενω θα αναδειχθούν και νέες ευκαιρίες εμπορικής αξιοποίησης και θα παραχθούν υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας.
Η συνολική διάρκεια του προγράμματος προυπολογισμού 49.600 ευρώ, όπως περιγράφεται στην προγραμματική σύμβαση που υπεγράφη προ ολίγων ημερών είναι έξι μήνες. Ωστόσο ορισμένες απαιτούμενες αλλαγές, οι οποίες θα διαφανούν νωρίτερα από την πρώτη επεξεργασία των δεδομένων, θα εφαρμόζονται άμεσα, όπως επισημαίνει στο «ethnos.gr» ο διευθύνων σύμβουλος του ΟΑΣΑ, Νίκος Αθανασόπουλος: «Οι αναγκαίες αλλαγές και βελτιώσεις θα εφαρμόζονται σταδιακά ανάλογα με τα αποτελέσματα των μετρήσεων και τη ροή των δεδομένων. Η φιλοσοφία μας είναι να μετατρέψουμε το σύστημα σε όσο το δυνατόν πιο δυναμικό, να εντοπίζουμε το πρόβλημα και να παρεμβαίνουμε άμεσα με βελτιώσεις εντός ωρών και όχι ημερών. Παράλληλα θα μελετήσουμε και τα στοιχεία που εξαιρούνται από τη λογική του τυχαίου συμβάντος ώστε να έχουμε εικόνα για το διαχρονικό προφίλ κάθε γραμμής και να προβαίνουμε σε ισορροπημένες παρεμβάσεις».
Στη λογική των σημειακών παρεμβάσεων, οι οποίες θα αποτελέσουν το βασικό μοτίβο στο εξής στηρίχθηκαν και οι ενισχύσεις των δρομολογίων κατά τη διάρκεια της πανδημίας, πρακτική η οποία θα αποτελέσει και τον «πιλότο» για τις αλλαγές που θα ακολουθήσουν. Σύμφωνα με τα στελέχη του ΟΑΣΑ, πλέον είναι απαραίτητος ο προσδιορισμός νέων σχεδίων δρομολογίων σε πραγματικό χρόνο με βάση τις μεταβαλλόμενες συνθήκες της επιβατικής ζήτησης.
Γενικό Σχέδιο Μεταφορών και νέες μορφές κινητικότητας
Περίπου στα μέσα του 2022 αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί και το Γενικό Σχέδιο Μεταφορών, στο οποίο θα βασιστεί και η πλήρης αναδιάρθρωση των αστικών συγκοινωνιών: «Αυτό θα διαμορφώσει μια εικόνα σε βάθος 10ετίας», λέει ο κ. Αθανασόπουλος εξηγώντας ότι η τελευταία προσπάθεια είχε ξεκινήσει το 2006, τα αναγκαία μέτρα προσδιορίστηκαν το 2008-2009, αλλά λίγα απ΄αυτά καταφεραν να εφαρμοστούν καθώς οι βαθιές διαρθρωτικές παρεμβάσεις που απαιτούνταν καταδικάστηκαν σε πολυετή αναμονή εξαιτίας της οικονομικής κρίσης και πλέον θεωρούνται απολύτως ανεπίκαιρες αφού οι κυκλοφοριακές συνθήκες στο λεκανοπέδιο εχουν αλλάξει δραματικά.
Αυτή τη φορά το Γενικό Σχέδιο Μεταφορών θα συμπεριλάβει όλους τους κρίσιμους παράγοντες για τις μετακινήσεις από την αστική και τη δημοτική συγκοινωνία μέχρι τη μικροκινητικότητα, το διαμοιρασμό οχημάτων, αλλά και τις συνήθειες των πολιτών (π.χ. αν περπατούν και σε τι αποστάσεις, αν χρησιμποιούν ποδήλατο, ηλεκτρικό πατίνι, κλπ), ακόμα και τις on demand υπηρεσίες.
Ως προς το τελευταίο, εδώ και λίγες εβδομάδες υλοποιείται στο δημο Χαϊδαρίου, πιλοτικό πρόγραμμα βάσει του οποίου οι κάτοικοι της πόλης μπορούν να κάνουν κράτηση θέσης σε άμεσο χρόνο, μέσω εφαρμογής από κινητό τηλέφωνο ή και τηλεφωνικά.
Τα δρομολόγια της πιλοτικής γραμμής έχουν ενταχθεί στη Δημοτική Συγκοινωνία Χαϊδαρίου, συνδέουν την περιοχή του Δάσους με το κεντρικό Χαϊδάρι και τον Σταθμό Μετρό Αγία Μαρίνα και βασει του προγραμματισμού εκτελούνται κάθε 40 λεπτά. Οι επιβάτες μπορούν να βλέπουν από το κινητό τους που βρίσκεται το λεωφορείο.
«Ανοίγουμε νέες πόρτες στις μετακινήσεις. Αναμένουμε με ενδιαφέρον τα αποτελέσματα της πιλοτικής γραμμής και πιστεύουμε ότι εφόσον αυτά είναι ικανοποιητικά θα κινήσουν το ενδιαφέρον και άλλων δήμων», λέει ο κ. Αθανασόπουλος.
Παράλληλα προς υλοποίηση - αν και ανοιχτό χρονοδιάγραμμα δεδομένης της εμπλοκής της Περιφέρειας και των κατά τόπους δήμων – βαίνει και το σχέδιο μεταφοράς των αφετηριών των ΚΤΕΛ Αττικής από το Πεδίο του Αρεως και άλλες περιοχές του κέντρου σε σημεια πλησίον των σταθμών των μέσων σταθερής τροχιάς. Αν και είναι κάτι που έχει μελετηθεί εδώ και χρόνια από τον ΟΑΣΑ, πρόσφατη προσπάθεια της Περιφέρειας Αττικής να μεταφέρει την αφετηρία από την οδό Μαυροματαίων στην περιοχή του Παπάγου, συνάντησε τις αντιδράσεις του δημου με αποτέλεσμα να αναβληθεί για ακόμα μία φορά.
Ο κορονοιός εξακολουθεί να κρατά έξω από τα ΜΜΜ τους επιβάτες
Ο Οργανισμός, πάντως, έχει να παλέψει και με τη διστακτικότητα του επιβατικού κοινού να ξαναχρησιμοποιήσει τα ΜΜΜ εξαιτίας της πανδημίας που απομάκρυνε μία κρίσιμη μάζα από τη χρήση τους.
Σήμερα, υπολογίζεται ότι η επιβατική κίνηση με τις αστικές συγκοινωνίες της Αθήνας βρίσκεται μόλις στο 50% της περιόδου Ιανουαρίου - Φεβρουαρίου 2020, δηλαδή των τελευταίων προ κορονοιού μηνών. Αυτό μοιραία οδηγεί και σε μία καθίζηση των εσόδων των συγκοινωνιακών εταιριών την ώρα που άλυτο παραμένει και το ζήτημα της εισιτηριοδιαφυγής ειδικά στα οδικά μέσα. Η πανδημία χαλάρωσε για λόγους ασφαλείας και αποφυγής των επαφών τους ελέγχους κομίστρου, οι οποίοι, πάντως όταν επανέλθουν θα κινηθούν στη λογική του εβδομαδιαίου προγραμματισμού με στοχευμένους ελέγχους σε σημεία και γραμμές, στα οποία εντοπίζονται «τρύπες» στο σύστημα με ταυτόχρονη ενημέρωση και της Αστυνομίας.
Το πρόγραμμα με το ΕΠΙΣΕΥ
Συγκεκριμένα στοιχεία για το συγκοινωνιακό έργο συνολικά αλλά και ανά φορέα, καθώς και αναφορές για τους μεταφερθέντες επιβάτες ανά γραμμή και κατηγορία γραμμής (ΟΣΥ, Μετρό), θα περιλαμβάνουν τα επεξεργασμένα δεδομενα που θα έχει στα χέρια του ο ΟΑΣΑ. Παράλληλα θα υπάρξουν αναφορές για το επίπεδο εξυπηρέτησης επιβατών στις στάσεις λεωφορείων, τραμ και τους σταθμούς του Μετρό, αλλά και κατά δρόμο ή περιοχή (δήμο), ανά γραμμή Μετρό και αποσαφήνιση όλων των προβληματικών σημείων του δικτύου, στα οποία παρατηρούνται μειωμένες ταχύτητες ή καθυστερήσεις.
Για τους δείκτες που σχετίζονται με την επιβατική κίνηση στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς θα αξιοποιούνται όλες οι διαθέσιμες πηγές δεδομένων (Τηλεματική, ηλεκτρονικό εισιτήριο και κάθε άλλη πηγή σε ψηφιακή μορφή) είτε αυτόνομα, είτε συνδυαστικά (π.χ. εκτίμηση επικυρώσεων ανά δρομολόγιο γραμμής / μακροσκοπική εκτίμηση εισιτήριοδιαφυγής κλπ.). Ειδικά για την Ο.ΣΥ. οι επικυρώσεις των ηλεκτρονικών εισιτηρίων θα αντιστοιχίζονται ανά ώρα, στάση, γραμμή και κατεύθυνση με βάση τον προγραμματισμό και τα καταγεγραμμένα γεγονότα των δρομολογημένων οχημάτων από την τηλεματική.
Οι σημαντικότεροι προτεινόμενοι Δείκτες Παρακολούθησης για την ΟΣΥ (λεωφορεία και τρόλεΐ) είναι:
Οχήματα σε λειτουργία
Οδηγοί σε υπηρεσία και εκτελούμενες βάρδιες οδηγών
Εκτελούμενα οχηματοχιλιόμετρα
Επιβιβάσεις-αποβιβάσεις (ανά στάση, δρομολόγιο, γραμμή)
Αριθμός μετεπιβιβάσεων (από/προς ανά μέσο/γραμμή)
Επιβατοχιλιόμετρα
Μεταφερόμενοι επιβάτες και μέσος όρος πληροτήτων καθώς επίσης και πληρότητα οχημάτων ΟΣΥ σε ποσοστό κάτω του 50%, μεταξύ 50%-65%, μεταξύ 65%-80% και άνω του 80% ανά ώρα, όχημα, γραμμή και κατεύθυνση.
Επικυρώσεις ΟΣΥ ανά ώρα, στάση, όχημα, γραμμή και κατεύθυνση.
Επικυρώσεις ΣΤΑΣΥ (μετρό+τραμ) ανά ώρα, σταθμό/στάση, γραμμή και κατεύθυνση.
Συνολικές ώρες λειτουργίας οχημάτων ΟΣΥ σε έμφορτο δρομολόγιο.
Μέσο ποσοστό εκτέλεσης των δρομολογίων
Μέση απόκλιση ώρας αναχώρησης των δρομολογίων από αφετηρία και από τέρμα (αξιοπιστία)
Μέση συχνότητα εξυπηρέτησης (χρονοαποστασεις)
Ολικός και μέσος χρόνος αναμονής στις στάσεις
Ολικός και μέσος καθαρός χρόνος διαδρομής δρομολογίων
Μέση ταχύτητα διαδρομής ανά γραμμή/κατεύθυνση
Μέση ταχύτητα ή/και χρόνος διαδρομής για επιλεγμένο οδικό τμήμα (μεταξύ στάσεων)
Δρομολόγια για τα οποία αναφέρθηκαν από τον φορέα γεγονότα εκτέλεσης ανά κατηγορία συμβάντος (π.χ. τροχαίο, κυκλοφοριακό)
Έκτακτα δρομολόγια με ανάθεση από τον φορέα εκτός προγραμματισμού υπηρεσιών ΟΑΣΑ (ενισχυτικά)
Δρομολόγια με κανονιστική ενέργεια από τον φορέα (π.χ. μεταβολή χρονοπρογραμματισμού ΟΑΣΑ).
Μέσα Σταθερής Τροχιάς (Μητροπολιτικός Σιδηρόδρομος)
Ειδικά για τα Μέσα Σταθερής Τροχιάς (κυρίως τις 3 γραμμές μετρό) για τα οποία δεν υπάρχουν για την ώρα διαθέσιμα στοιχεία τηλεματικής (δηλ. στοιχεία κίνησης των συρμών σε πραγματικό χρόνο), η ανάλυση εκτός των θεωρητικών δεδομένων προγραμματισμού (συχνότητες, χωρητικότητα συρμών), θα βασιστεί αμιγώς στα δεδομένα επικυρώσεων του ηλεκτρονικού εισιτηρίου.
Οπως επισημαίνεται στο κείμενο της σύμβασης, λόγω της κρισιμότητας του δικτύου του μητροπολιτικού σιδηροδρόμου για την συνολική κατάσταση και απόδοση του συστήματος των αστικών συγκοινωνιών η ανάλυση θα επικεντρωθεί σε μεγάλο ποσοστό στην εκτίμηση πληρότητας συρμών σε καθημερινή βάση. Τα στοιχεία θα προέρχονται από τα πρωτογενή δεδομένα επικυρώσεων εισόδου-εξόδου στις πύλες των σταθμών του μετρό και θα εισάγονται σε λογισμικό για να εκτιμηθούν οι μεταφερόμενοι επιβάτες μεταξύ των σταθμών ανά ώρα και κατεύθυνση γραμμής μετρό.
Επιπλέον θα υπολογίζεται, βάσει της υφιστάμενης προγραμματισμένης συχνότητας κάθε γραμμής ανά ώρα, η χωρητικότητα των γραμμών μετρό καθώς και η εκτιμώμενη πληρότητα των συρμών σε κάθε τμήμα μεταξύ σταθμών διαιρώντας τους μεταφερόμενους επιβάτες με τη διαθέσιμη χωρητικότητα τους.
Από τα επεξεργασμένα δεδομένα θα προκύπτουν στατιστικά μεγέθη όπως:
Επιβατική κίνηση ανά γραμμή μετρό και ανά σταθμό και σε επιλεγμένες ώρες αιχμής και ανά κατεύθυνση
Κατανομή προορισμών εισερχόμενων επιβατών ανά σταθμό εντός της ημέρας με έμφαση σε προορισμούς μετεπιβίβασης Μετρό, ΟΣΥ, Τραμ, Προαστιακού
Εισιτηριοδιαφυγή με βάση την ημερήσια πληρότητα της γραμμής και τον αριθμό των επικυρώσεων.
Υπολογισμός της διαθέσιμης χωρητικότητας των αποβαθρών κάθε σταθμού βάσει των διαστάσεων κάθε αποβάθρας και των υφιστάμενων περιορισμών τήρησης αποστάσεων.
Εκτίμηση της φόρτισης των αποβαθρών κάθε σταθμού.
ethnos.gr
sidirodromikanea
