Ως Σιδηρόδρομος ορίζεται το σύστημα μεταφοράς επιβατών και εμπορευμάτων με τη βοήθεια τροχοφόρων οχημάτων ειδικά κατασκευασμένων για να κυλούν επί σιδηροτροχιών. Μια τυπική διαδρομή σιδηροδρόμου αποτελείται από δύο παράλληλες ράγες χάλυβα ή και παλιότερα από σίδηρο.
Ο χρόνος γέννησης του σιδηρόδρομου δεν είναι δυνατόν να καθοριστεί με ακρίβεια, γιατί η ιστορία του αρχίζει με την εφαρμογή της σιδηροτροχιάς και προχωρά μέχρι την ατμομηχανή, με την οποία και ταυτίστηκε σε μεγάλο βαθμό.
Ωστόσο οι ρίζες του βρίσκονται πολύ παλιά, μέσα στα βάθη των αιώνων. Ουσιαστικά οι προσπάθειες του ανθρώπου για την μεταφορά εμπορευμάτων και κυρίως βαρέων αντικειμένων ανάγονται από την εποχή της αρχαιότητας. Πρώτα οι Σουμέριοι και στη συνέχεια οι Βαβυλώνιοι αντιλήφθηκαν πως οι τροχοί κινούμενοι πάνω σε λείες επιφάνειες, έχουν την δυνατότητα μεταφοράς πολλαπλάσιου βάρους από εκείνο που μέχρι τότε μετακινούσαν.
Ακολούθησαν οι αρχαίοι Έλληνες οι οποίοι μάλιστα το εξέλιξαν, αναπτύσσοντας ένα βελτιωμένο σύστημα μεταφοράς εμπορευμάτων μέσα σε πέτρινες αυλακώσεις ένα είδος «σιδηροδρόμου» της εποχής τους, κάτι που το συνέχισαν αργότερα και οι Ρωμαίοι.
Ας δούμε όμως μερικές ημερομηνίες - σταθμούς που συντέλεσαν στην γέννηση του σιδηροδρόμου και σημάδεψαν την ιστορία του:
6ος αιώνας π.Χ: Ο Σιδηρόδρομος ξεκινάει από την Πελοπόννησο! Οι αρχαίοι Κορίνθιοι κατασκεύασαν την Δίολκο, έναν «σιδηρόδρομο» μήκους 6 χλμ, που μετέφερε τα πλοία πέρα από τον Ισθμό της Κορίνθου. Τα πλοία που ωθούνταν από σκλάβους, έτρεχαν σε αυλάκια μέσα σε μια διαδρομή ασβεστόλιθων. Η Δίολκος λειτούργησε για πάνω από 1300 χρόνια, μέχρι το 900.
Εδώ θα πρέπει να πούμε ότι τα πρώτα βαγόνια με έλξης από άμαξες εμφανίστηκαν στην Αρχαία Ελλάδα, τη Μάλτα, και τα μέρη της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Στην Ευρώπη άρχισαν να λειτουργούν από το 1550 περίπου πάνω σε ξύλινες ράγες.
1520: Στρώθηκαν οι πρώτες σιδηροτροχιές στα ορυχεία, όταν και έγινε κατανοητό ότι ένα άλογο μπορεί να τραβήξει περισσότερα βαγόνια πάνω σε ράγες παρά σε χωματόδρομο.
1804: Δύο Άγγλοι μηχανικοί πήραν δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, επειδή κατάφεραν να κατασκευάσουν μία ατμάμαξα, που εκινείτο πάνω σε σιδηροτροχιές. Ο ένας από αυτούς, ο Richard Trevithick, κίνησε τον πρώτο σιδηρόδρομο στη σιδηροτροχιά των ορυχείων του Μέρθαϊρ, στη νότια Ουαλία. Ένας συρμός 14 τόνων (5 βαγόνια με 5 τόνους ορυκτών και 10 άτομα) έκανε διαδρομή 16 χλμ., με ταχύτητα 8 χλμ. την ώρα. Η ατμάμαξα αυτή είχε ένα λέβητα με εσωτερική εστία, έναν οριζόντιο κύλινδρο και έναν προθερμαντήρα του νερού τροφοδοσίας.
1814: Ο Άγγλος George Stephenson, ο οποίος θεωρείται ως ο πρώτος εφευρέτης της ατμομηχανής, την γενική ιδέα της οποίας ακολούθησαν και οι μετέπειτα, κατασκεύασε την πρώτη του ατμομηχανή η οποία ονομάστηκε "Blucher", και μετέφερε κάρβουνο σε ορυχεία της περιοχής του Νιούκαστλ.
1825: Κατασκευάσθηκε στην Αγγλία ο πρώτος δημόσιος σιδηρόδρομος μεταξύ Στόκτον και Ντάρλινγκον, ο οποίος είχε μήκος μόλις 39 χιλιόμετρα.
1829: Εγκαινιάζεται η πρώτη σιδηροδρομική γραμμή μεταξύ Λίβερπουλ και Μάντσεστερ, για επιβατική χρήση, μήκους 116 χιλιομέτρων και με μέση ωριαία ταχύτητα 26 χιλιομέτρων. Η περίφημη ρουκέτα του George Stephenson εντυπωσιάζει όλους τους παρευρισκόμενους, πιάνοντας μάλιστα, το εντυπωσιακό για την εποχή, όριο ταχύτητας των 36 χλμ/ώρα. Είχε προηγηθεί διαγωνισμός προκειμένου να διαπιστωθεί ποια είναι η πιο γρήγορη ατμομηχανή που μπορεί να μεταφέρει βαρέα φορτία σε μεγάλες αποστάσεις. Και φυσικά δεν χρειάζεται να αναφέρουμε ποιος κέρδισε!
1835: Αρχίζουν να παρουσιάζονται οι πρώτες μικρές σιδηροδρομικές διαδρομές στην Γερμανία, ενώ παράλληλα και με ταχείς ρυθμούς οι σιδηρόδρομοι αρχίζουν να απλώνονται σε όλη την Ευρώπη και στις ΗΠΑ.
1859: Κυκλοφορούν τα πρώτα βαγόνια κλινάμαξες.
1863: Αρχίζει την λειτουργία του το μετρό του Λονδίνου, που αποτελεί το παλιότερο στην ιστορία των αστικών σιδηροδρόμων.
1869: Το 1869 η Αμερική έχει ένα δίκτυο μήκους 5000 χιλιομέτρων διασχίζοντας όλη την αμερικανική ήπειρο.
1879: Κάνουν την εμφάνισή τους τα βαγόνια - εστιατόρια (Restaurant). Την ίδια χρονιά ο Γερμανός Ζίμενς παρουσιάζει στην έκθεση του Βερολίνου την πρώτη ηλεκτράμαξα.
1880: Ο Αμερικανός Thomas Edison βγάζει σε κυκλοφορία την δική του ηλεκτράμαξα σε ειδική κατασκευασμένη γραμμή.
1881: Η πρώτη δημόσια γραμμή ηλεκτρικού τραμ εγκαινιάζεται στο Βερολίνο της Γερμανίας.
4/10/1883: Κάνει το παρθενικό του ταξίδι το θρυλικό Orient Express, ξεκινώντας από το Παρίσι με προορισμό την Κωνσταντινούπολη.
1890: Το μετρό του Λονδίνου γίνεται το πρώτο ηλεκτροκίνητο μετρό παγκοσμίως.
1904: Ολοκληρώνεται ο υπερσιβηρικός σιδηρόδρομος μήκους 9.313 χιλιομέτρων συνδέοντας την Πετρούπολη με το Βλαδιβοστόκ, και που ξεκίνησε να κατασκευάζεται από το 1890.
Στα τέλη του 19ου αιώνα και με το ξεκίνημα του 20ου, η ραγδαία εξάπλωση των σιδηροδρόμων είναι πλέον εμφανής. Τεράστια κεφάλαια επενδύονται συνεχώς σε βιομηχανίες κατασκευής σιδηροτροχιών και τροχαίου υλικού. Οι σιδηρόδρομοι συνεχώς βελτιώνονται και οι παρεχόμενες υπηρεσίες στους πολίτες αναβαθμίζονται συνεχώς, με αποκορύφωμα τα τρένα πολυτελείας, όπως το Orient express που αναφέραμε παραπάνω.
Παράλληλα σημαντική είναι και η εξέλιξη στον τομέα των ελκτικών μηχανών. Οι ηλεκτράμαξες τελειοποιούνται σε τέτοιο βαθμό ώστε να είναι δυνατή η κατασκευή και η λειτουργία των πρώτων τρόλεϊ και των υπόγειων ηλεκτρικών σιδηρόδρομων. Την δεκαετία του 1900 αρχίζει η μαζική παραγωγή ηλεκτράμαξων και η χρήση τους γίνεται ευρεία τόσο στις εμπορικές μεταφορές όσο και στις επιβατικές. Η εξέλιξη στην συνέχεια είναι ακόμα πιο ραγδαία καθώς ξεκινάει η 2η Βιομηχανική επανάσταση και η εποχή του «μαύρου χρυσού», που οδήγησε στην μαζική κατασκευή ντιζελομηχανών, οι οποίες χαρακτηρίζουν σε μεγάλο βαθμό το τροχαίο υλικό μέχρι και σήμερα. Οι σιδηρόδρομοι γίνονται κυρίαρχη δύναμη στις χερσαίες μεταφορές, και παραμένουν ένα σημαντικότατο κομμάτι στην ανθρώπινη ιστορία.
trenoargolida.blogspot.com
sidirodromikanea
