Κατασκευαζόταν στη Nebraska των ΗΠΑ στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, έμοιαζε με μυτερό υποβρύχιο και ήταν η πρώτη βενζινοκίνητη αυτοκινητάμαξα της Αμερικής.
Το McKeen Railmotor, που κατασκευαζόταν από την εταιρεία «McKeen» με έδρα την Οmaha στην Πολιτεία της Nebraska, παρουσιάστηκε το 1905 και ήταν το πρώτο railcar με κινητήρα βενζίνης της αμερικανικής ηπείρου (την ίδια εποχή, με διαφορά λίγων μηνών, η ουγγρική εταιρεία «Weitzer János Gép-Waggongyár és Vasöntöde Részvénytársaság» έβγαλε στην κυκλοφορία ένα αντίστοιχο όχημα με τετρακύλινδρο κινητήρα της γαλλικής De Dion-Bouton, παίρνοντας τα πρωτεία στην Ευρώπη).
Για τον επικεφαλής της αμερικανικής εταιρείας William McKeen, η ενθάρρυνση του ιθύνοντα νου της «Union Pacific» Edward Harriman το 1904, ήταν καθοριστικής σημασίας για τη συνέχεια: θα έδινε σάρκα και οστά σε αυτό που σχεδίαζε να κάνει, προκειμένου η αυτοκινητάμαξά του να είναι ισχυρότερη από τις πρώτες ηλεκτρικές κατασκευές που κινούνταν σε ράγες, ενώ παράλληλα χάρις στον βενζινοκινητήρα θα ήταν ταχύτερη και πιο ευέλικτη από μια ατμομηχανή.
Περιγραφή
Το αποτέλεσμα ήταν παράξενο, τουλάχιστον από πλευράς εξωτερικής εμφάνισης. Το εμπρός άκρο του railmotor της McKeen έμοιαζε με μυτερό υποβρύχιο που εκινείτο σε τροχούς, η πίσω απόληξή του ήταν στρογγυλεμένη, η κεντρική είσοδος για τους επιβάτες ήταν σχετικά μεγάλων διαστάσεων και με χαμηλό κατώφλι, ενώ τα παράθυρά του θύμιζαν φινιστρίνια πολυτελούς κρουαζιερόπλοιου της εποχής.
Ήταν διαθέσιμο σε δύο μήκη, των 16,76 και των 21,34 μέτρων, φιλοξενώντας 64 και 105 επιβάτες αντίστοιχα (ωστόσο, σε αρκετές περιπτώσεις, υπήρχαν διαφορετικές διαρρυθμίσεις). Το εξακύλινδρο μηχανικό σύνολο βενζίνης, που ανέλαβε την κίνησή του, ήταν τοποθετημένο μπροστά και διέθετε ισχύ 200 ίππων. Αμέσως μετά το διαμέρισμα του κινητήρα βρισκόταν οριοθετημένος ο χώρος των αποσκευών, που διαχωριζόταν με συρόμενη πόρτα από τις θέσεις των επιβατών που κάπνιζαν.
Ακολουθούσαν άλλες τέσσερις συρόμενες θύρες: η πρώτη έβγαζε στην «first class», η δεύτερη οδηγούσε στον χώρο επιβίβασης-αποβίβασης, η τρίτη σε πήγαινε στη δεύτερη θέση και η τέταρτη στο στρογγυλεμένο πίσω μέρος με τα αμφιθεατρικά καθίσματα, όπου επίσης επιτρεπόταν το κάπνισμα. Η αυτοκινητάμαξα της McKeen κατασκευάστηκε συνολικά σε 152 μονάδες.
Παρά τα σημαντικά προβλήματα αξιοπιστίας που παρουσίαζε κατά καιρούς ο βενζινοκινητήρας της ανεβάζοντας το λειτουργικό κόστος, βαμμένη στα χρώματα των εταιρειών «Union Pacific» και «Southern Pacific», υπηρέτησε τις επιβατικές μεταφορές στο αμερικανικό σιδηροδρομικό δίκτυο μέχρι τη δεκαετία του '30.
Το railmotor στην Αυστραλία
Δύο μονάδες της βενζινοκίνητης αυτοκινητάμαξας της McKeen αγοράστηκαν από τους Βικτωριανούς σιδηρόδρομους («Victorian Railways»), στους οποίους και παραδόθηκαν το 1911. Ωστόσο, οι κινητήρες τους δεν ικανοποίησαν τους Αυστραλούς.
Τρία χρόνια αργότερα, τα δύο railcars αποσύρθηκαν από το δίκτυο και μετατράπηκαν σε επιβατικά βαγόνια μέχρι τον Αύγουστο του 1926, που οδηγήθηκαν στο διαλυτήριο. Την ίδια τύχη είχαν, μεταξύ του 1929 και του 1931, τα πέντε railmotors που απέκτησαν οι σιδηρόδρομοι της Queensland το 1911 με κόστος 4.500 λιρών ανά μονάδα.
Τιμώντας το παρελθόν
Το 2010 το Κρατικό Μουσείο Σιδηροδρόμων της Νεβάδα ολοκλήρωσε την αποκατάσταση της αυτοκινητάμαξας μήκους 21,34 μέτρων με τον αριθμό 22, που ανήκε στη «Virginia & Truckee Railroad».
Ο αρχικός κινητήρας δεν στάθηκε δυνατό να λειτουργήσει ξανά και γι αυτό έδωσε τη θέση του σε ένα σύγχρονο μηχανικό σύνολο, προκειμένου οι επισκέπτες του μουσείου να μπορούν να απολαύσουν μια νοσταλγική βόλτα με το railcar του 1905.
Κείμενο: Σπύρος Χατήρας
Φωτογραφίες: National Railroad Postcard Museum, mckeencar.com, 4x4community.co.za, thesunsetempire.tumblr.com (Marty Brenard)
