Η «SNCF 240P» ήταν μια ξεχωριστή κατηγορία 37 συνολικά ατμομηχανών προηγμένης τεχνολογίας, που υλοποιήθηκε από τον κορυφαίο μηχανικό και σχεδιαστή Andre Chapelon, ενώ στο παραγωγικό της κομμάτι κατασκευάστηκε σε δύο σειρές (πρώτα των 12, ύστερα των 25 μονάδων).
Ο δημιουργός της, απόφοιτος μηχανικός της Ecole Centrale Paris, ήταν ένας από τους λίγους της εποχής του που χρησιμοποίησε αυστηρά επιστημονικές μεθόδους στον σχεδιασμό του, ενώ επιδίωξε να εφαρμόσει στην πράξη σύγχρονες γνώσεις και θεωρίες σε ζητήματα θερμοδυναμικής. Το έργο του Chapelon (1892-1978) επηρέασε πολλούς μεταγενέστερους σχεδιαστές τέτοιων μηχανών, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τον ταλαντούχο Αργεντινό Livio Dante Porta. Οι δώδεκα πρώτες μονάδες της σειράς «4-240Α», που αρχικά κωδικοποιήθηκαν ως 4700, προέκυψαν από την εκτεταμένη ανακατασκευή της Class 4500, που εξυπηρετούσε τη γραμμή Παρίσι-Ορλεάνη.
Η πρώτη ατμομηχανή που ξαναχτίστηκε για να ενσωματώσει τις ιδέες του Chapelon ήταν η «PO 4-6-2 3566», τον Νοέμβριο του 1929. Με βάση αυτήν, τροποποιήθηκαν ομοίως άλλες τρεις. Ακολούθως, έλαβε χώρα μια πληρέστερη ανακατασκευή για τις επόμενες οκτώ μονάδες, που ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 1932. Σχεδιάστηκαν νέοι λέβητες, ενώ η διάταξη των τροχών διαφοροποιήθηκε επίσης, από την προγενέστερη «4-6-2» στην «4-8-0» (τέσσερις μη κινητήριοι τροχοί στο εμπρός τμήμα, οκτώ μεγαλύτεροι των υπολοίπων και κινητήριοι στη συνέχεια).
Οι δώδεκα ατμομηχανές των 4.200 ίππων, που αξιοποιήθηκαν κυρίως στη γραμμή Παρίσι-Τουλούζ, διακρίνονταν για την θερμική τους απόδοση και για το μικρό ποσοστό ενεργειακών απωλειών που εμφάνιζαν. Σε ένα από τα καλύτερα σχέδια της σπουδαίας σταδιοδρομίας του την εποχή εκείνη, ο Chapelon δημιούργησε όχι μόνο την πιο αποδοτική ατμομηχανή στον κόσμο, αλλά και ένα δυναμικό ανταγωνιστή των πρώιμων ντιζελομηχανών στις σιδηροδρομικές ράγες.
Η πρώτη ατμομηχανή που ξαναχτίστηκε για να ενσωματώσει τις ιδέες του Chapelon ήταν η «PO 4-6-2 3566», τον Νοέμβριο του 1929. Με βάση αυτήν, τροποποιήθηκαν ομοίως άλλες τρεις. Ακολούθως, έλαβε χώρα μια πληρέστερη ανακατασκευή για τις επόμενες οκτώ μονάδες, που ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 1932. Σχεδιάστηκαν νέοι λέβητες, ενώ η διάταξη των τροχών διαφοροποιήθηκε επίσης, από την προγενέστερη «4-6-2» στην «4-8-0» (τέσσερις μη κινητήριοι τροχοί στο εμπρός τμήμα, οκτώ μεγαλύτεροι των υπολοίπων και κινητήριοι στη συνέχεια).
«5-240P»
Η αξιοπιστία της σειράς «4-240Α» οδήγησε το 1940 στο κτίσιμο 25 ατμομηχανών με τα ίδια προηγμένα χαρακτηριστικά, που προορίζονταν να καλύψουν μέρος των επιβατικών και τακτικών εμπορευματικών μεταφορών από το Παρίσι στη Λυών, αλλά και να ταξιδέψουν ως τη Ρώμη.
Με μηχανικές βελτιώσεις δια χειρός Chapelon και περισσότερη ισχύ, που έφτανε πια τους 4.700 ίππους, έλεγαν για τη σειρά «5-240Ρ» πως είχε την καλύτερη σχέση βάρους/ισχύος που παρατηρήθηκε ποτέ σε ατμομηχανή. Όσο για τον δημιουργό της, παρουσίασε την πιο σημαντική δουλειά της καριέρας του το 1946, με την «242 Α1».
Με μέγιστη ισχύ 5.500 ίππων, διάταξη τροχών «4-8-2» και σύστημα εξάτμισης Kylchap (που ονομάστηκε έτσι επειδή το είχε εξελίξει ο ίδιος, μαζί με τον Φινλανδό μηχανικό Kyοsti Kylala) η συγκεκριμένη ατμομηχανή ήταν πιο ισχυρή από τις γαλλικές ηλεκτρομηχανές της εποχής, με αποτέλεσμα οι τελευταίες να σπεύσουν να αυξήσουν την ισχύ τους.
Όμως, παρά την υπεροχή της, το 1960 αποσύρθηκε οριστικά από την ενεργό δράση. Οι ημέρες των ατμομηχανών είχαν φτάσει στο τέλος τους, με το ντίζελ και την ηλεκτροκίνηση να έχουν πλέον επικρατήσει. Δεκατρία χρόνια αργότερα, αποχώρησε και η τελευταία από τα γαλλικά δρομολόγια...
Με μηχανικές βελτιώσεις δια χειρός Chapelon και περισσότερη ισχύ, που έφτανε πια τους 4.700 ίππους, έλεγαν για τη σειρά «5-240Ρ» πως είχε την καλύτερη σχέση βάρους/ισχύος που παρατηρήθηκε ποτέ σε ατμομηχανή. Όσο για τον δημιουργό της, παρουσίασε την πιο σημαντική δουλειά της καριέρας του το 1946, με την «242 Α1».
Με μέγιστη ισχύ 5.500 ίππων, διάταξη τροχών «4-8-2» και σύστημα εξάτμισης Kylchap (που ονομάστηκε έτσι επειδή το είχε εξελίξει ο ίδιος, μαζί με τον Φινλανδό μηχανικό Kyοsti Kylala) η συγκεκριμένη ατμομηχανή ήταν πιο ισχυρή από τις γαλλικές ηλεκτρομηχανές της εποχής, με αποτέλεσμα οι τελευταίες να σπεύσουν να αυξήσουν την ισχύ τους.
Όμως, παρά την υπεροχή της, το 1960 αποσύρθηκε οριστικά από την ενεργό δράση. Οι ημέρες των ατμομηχανών είχαν φτάσει στο τέλος τους, με το ντίζελ και την ηλεκτροκίνηση να έχουν πλέον επικρατήσει. Δεκατρία χρόνια αργότερα, αποχώρησε και η τελευταία από τα γαλλικά δρομολόγια...
Σπύρος Χατήρας
