 |
| Mεσημέρι στον σιδηροδρομικό σταθμό της Τιράσπολ |
Η ιστορία της Ανατολικής Ευρώπης αποτυπωμένη σε έναν μικρό σταθμό
To 1867 η Τιράσπολ είναι ακόμη μια νέα πόλη. Ιδρύθηκε μόλις πριν από 75 χρόνια από τον περίφημο Ρώσο στρατάρχη των εξήντα νικών σε ισάριθμες μάχες εναντίον των Πολωνών, των Γάλλων και των Τούρκων, Αλεξάντερ Βασίλιεβιτς Σουβόροφ. Μάλιστα, οι πρώτοι του κάτοικοι ήταν Κοζάκοι ιππείς του Συντάγματος Εκατερινοσλάφσκυ. Επιστρέφοντας στην πατρίδα τους μετά την υπογραφή στις 9 Ιανουαρίου 1792 της Συνθήκης του Ιασίου από τον μέγα βεζίρη Γιουσούφ Πασά και τον πρίγκιπα Μπεζμπορόντκο που αντικατέστησε τον πρίγκιπα Ποτέμκιν λόγω θανάτου του, επί αυτοκράτειρας Μεγάλης Αικατερίνης και σουλτάνου Σελίμ Γ', ζήτησαν την άδεια του Σουβόροφ να μείνουν στην περιοχή.
Τρία τέταρτα του αιώνα μετά την ίδρυσή της, η Τιράσπολ αποκτά τον δικό της σιδηροδρομικό σταθμό. Η γραμμή η οποία εγκαινιάζει τον σταθμό είναι η "Ροζντίλνα (μια πόλη της επαρχίας Οδησσού που ιδρύθηκε το 1863 για να αλλάξει έκτοτε δεκατέσσερις φορές χέρια ανάμεσα σε Ρωσική Αυτοκρατορία, Λευκό Στρατό, Λαϊκή Δημοκρατία Ουκρανίας, Βασίλειο της Ρουμανίας, Σοβιετική Ένωση και Ουκρανία) - Τιράσπολ".
Η "Πόλη του Τύραντος", αφού αυτό σημαίνει Τιράσπολ, από τις ελληνικές ονομασίες "Τύρας", όπως λεγόταν στην αρχαιότητα ο ποταμός Δνείστερος, και "Πόλις", θα αποτελέσει τα επόμενα χρόνια κόμβο για εμπορικές, ταχυδρομικές και επιβατικές αμαξοστοιχίες οι οποίες θα τη συνδέουν, εκτός από την Οδησσό, και με το Κισινάου. Επτά χρόνια μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, η κυριότητα του σταθμού θα περάσει στη νεοσύστατη Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μολδαβίας και το 1940 θα αποσπαστεί από τη ΣΣΔ της Ουκρανίας, όπου στο μεταξύ είχε δοθεί στη ΣΣΔ της Μολδαβίας, η οποία θα συσταθεί με την προσθήκη της καταληφθείσας με το σύμφωνο Ρίμπεντροπ - Μολότωφ από τη ΕΣΣΔ Βεσσαραβίας. Τον επόμενο χρόνο, οι Γερμανοί θα διώξουν τον Κόκκινο Στρατό από την περιοχή και ο έλεγχος αυτή τη φορά του σταθμού θα περάσει στους Ρουμάνους. Με τη "ρουμανική περίοδο" σχετίζονται και οι πιο μαύρες στιγμές στην ιστορία του σιδηροδρομικού σταθμού της Τιράσπολ. Αφενός, θα συνδεθεί με τη "ρουμανοποίηση" του πληθυσμού, αφού, μεταξύ άλλων, και από εδώ μεταφέρονται Ρουμάνοι για να αλλάξει η δημογραφική σύνθεση του πληθυσμού. Αφετέρου, εδώ μεταφέρονται και Εβραίοι από την Οδησσό και άλλες περιοχές της Νότιας Ουκρανίας όπως επίσης και από τη Ρουμανία, και είτε εκτελούνται επί τόπου είτε μεταφέρονται στα δύο στρατόπεδα συγκέντρωσης της Υπερδνειστερίας και στα γκέττο, τις διαβόητες "αποικίες" όπως τις ονόμαζαν κατ’ ευφημισμόν οι Ρουμάνοι. Με γνωστότερη την Μπογκτάνοβκα, στην ομώνυμη κωμόπολη που μεταπολεμικά θα περάσει από την Υπερδνειστερία στην Ουκρανία και όπου τον Δεκέμβριο του 1941 Ρουμάνοι στρατιώτες υποβοηθούμενοι από Ουκρανούς θα εκτελέσουν ομαδικά χιλιάδες Εβραίους με τουφεκισμούς οι οποίοι θα ακούγονται αδιάκοπα για πάνω από μία εβδομάδα. Άλλοι Εβραίοι θα δολοφονηθούν μαζικά στα στρατόπεδα συγκέντρωσης Ντομανέφκα και Αχμετσέτκα.
Στις πλατφόρμες του σταθμού
Τον Απρίλιο του 1944, και ενώ ο Κόκκινος Στρατός βρίσκεται σε μικρή απόσταση από την Τιράσπολ, οι Γερμανοί και οι Ρουμάνοι θα πυρπολήσουν στον σιδηροδρομικό σταθμό για να μην πέσει στα χέρια των Σοβιετικών. Όταν θα μπουν οι Ρώσοι, από εδώ θα ξεκινήσει το μακρινό ταξίδι της εξορίας στο Καζακστάν και τη Σιβηρία Μολδαβών που θα κατηγορηθούν για συνεργασία με τους Γερμανούς και τη ρουμανική φασιστική κυβέρνηση.
Ιούλιος 2015. Τελευταίος σταθμός μου στη δεύτερη από τις τρεις πεντάδες των πρώην Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών που επισκέπτομαι εν είδει ταξιδιωτικής περιοδείας, η οποία ως τώρα περιελάμβανε τις Αρμενία, Γεωργία, Λευκορωσία και Ουκρανία, είναι η Μολδαβία. Η Τιράσπολ είναι η δεύτερη σε μέγεθος πόλη της Μολδαβίας. Θα μπορούσε όμως να πει κάποιος πως είναι και η πρώτη πόλη και πρωτεύουσα της Υπερδνειστερίας, μιας χώρας de facto ανεξάρτητης από τη Μολδαβία από τις 2 Σεπτεμβρίου του 1990, ενώ μετά τη νίκη της 14ης Ρωσικής (πρώην Σοβιετικής) Στρατιάς και των Κοζάκων για λογαριασμό των ανεξαρτοποιούμενων Τρανσιστριανών επί του Μολδαβικού στρατού, στον Πόλεμο της Υπερδνειστερίας που έληξε στις 21 Ιουλίου 1992, οι Μολδαβοί απώλεσαν τον έλεγχό της. Στο δε δημοψήφισμα της 17ης Σεπτεμβρίου 2006, οι ψηφοφόροι της αυτοανακηρυγμένης Δημοκρατίας ψήφισαν με ποσοστό 93,1% υπέρ της ανεξαρτητοποίησής τους από τη Μολδαβία και της ένωσης με τη Ρωσία, παρότι δεν συνορεύει καν με αυτήν. Αυτή η ιδιότυπη κατάσταση αντανακλάται και στον σιδηροδρομικό σταθμό της Τιράσπολ, ο οποίος ανήκει μεν στο μολδαβικό κράτρος, ωστόσο η λειτουργία του βρίσκεται στα χέρια των Τρανσιστρίων.
Έπειτα από 10 - 15 λεπτά περπάτημα από το κέντρο της πόλης, αρκετά ευχάριστη στο τελευταίο τμήμα της διαδρομής με τον ήσυχο δενδρόφυτο δρόμο, φθάνω στον σταθμό και κατευθύνομαι προς την έξοδο για τις δύο πλατφόρμες του. Δεν φαίνεται ψυχή. Λογικό άλλωστε, καθώς η κίνηση είναι ιδιαίτερα αραιή. Μόλις μια αμαξοστοιχία ημερησίως αναχωρεί για Οδησσό και μία για Κισινάου. Μισή ώρα μετά το μεσημέρι, είναι προφανώς πολύ νωρίς ακόμη για την αναχώρηση προς Κισινάου σε οκτώμισι ώρες και αρκετά αργά από την άφιξή του από τη μολδαβική πρωτεύουσα λίγες ώρες νωρίτερα. Όπως επίσης είναι αργά για το τρένο που φεύγει Σαββατοκύριακα προς Ουκρανία αλλά και νωρίς για αυτό που έρχεται σε δεκατρείς ώρες από Κισινάου με προορισμό το Κίεβο. Ωστόσο, κάποιος κόσμος βρίσκεται συγκεντρωμένος με αποσκευές έξω από τον σταθμό, καθώς περιμένει το λεωφορείο για Κισινάου, το οποίο επίσης αναχωρεί από εδώ δίπλα.
Ρίχνω μια ματιά στον σταθμό από την μπροστινή του πλατεία Πριβοκζαλνάγια και, παίρνοντας την οδό Λένι, κατευθύνομαι προς το Πάρκο Κίρωφ, με τη βεβαιότητα πως ούτε ο Βλαδίμηρος ούτε ο Σέργιος θα ήταν ευχαριστημένοι με τις εχθρικές σχέσεις των Μολδαβών και των Τρανστίστριων πρώην συντρόφων.
Κείμενο - φωτογραφίες:
ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ
avgi.gr/
