Η πρώτη απόπειρα απόκτησης ιππήλατου τραμ (ιπποσιδηρόδρομου) στην Καλαμάτα, εγίνε το 1893! Τότε όπως μας πληροφορεί η εφημερίδα «Μεσσηνιακή» του Γεωργίου Καντιάνη, ο επιχειρηματίας Λέων Κοντέας έκανε πρόταση στην Κυβέρνηση να αναλάβει την κατασκευή ιππήλατου τραμ από την πόλη στην παραλία με διακλάδωση μέχρι τα Γιαννιτσάνικα.
Αλλά συμφέροντα σταμάτησαν την προσπάθεια. Μια δεκαετία αργότερα ο επιχειρηματίας Κονοπισόπουλος έκανε σύμβαση με τον Δήμο, κατασκευής του τραμ, αλλά δεν μπόρεσε να εκπληρώσει τις συμβατικές υποχρεώσεις του. Το ίδιο έγινε το 1905 με την «Ηλεκτρική Εταιρεία». Η Καλαμάτα έμελλε να αποκτήσει τραμ επί δημάρχου Παναγιώτη Μπενάκη. Το 1908 υπογράφηκε σύμβαση μεταξύ του Δήμου και του επιχειρηματία Απέργη για την κατασκευή. Υπέρ της σύμβασης ψήφισε το Δημοτικό Συμβούλιο και κύρωσε με νόμο η ελληνική Βουλή «Περί χορηγήσεως αδείας εις τον Δήμον Καλαμών προς σύναψιν συμβάσεων περί κατασκευής και εκμεταλλεύσεως ηλεκτρικού τροχιοδρόμου εν τη πόλει των Καλαμών και τοις περιχώροις». Η εταιρεία θα εκμεταλλεύονταν το τραμ για 50 χρόνια και αναλάμβανε την υποχρέωση κατασκευής και εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος.
Τα έργα ξεκίνησαν το 1908 και οι γραμμές, η προμήθεια υλικού και το εργοστάσιο, ολοκληρώθηκαν ένα χρόνο αργότερα. Το αμαξοστάσιο βρισκόταν σε χώρο ανάμεσα στις οδούς Φαρών, Πινδάρου και Φιλελλήνων. Στην αρχή λειτούργησαν δύο γραμμές, πλάτους ενός μέτρου. Η πρώτη γραμμή ξεκινούσε από τη σημερινή κεντρική πλατεία και μέσω της οδού Αριστομένους κατέληγε στην παραλία, στα «Θαλάσσια λουτρά», κοντά στην ταβέρνα του «Κοιλάκου». Η δεύτερη γραμμή ξεκινούσε από την πλατεία Φραγκολίμνης και μέσω της οδού Φαρών έφθανε στην παραλία. Την πλήρη ανάπτυξη γνώρισε το δίκτυο μετά την κατεδάφιση του ναού του Αγίου Αθανασίου, το 1915, όταν επεκτάθηκε και έγινε ενοποίηση των δύο δικτύων. Το δίκτυο εκτεινόταν σε μήκος 5 χλμέτρων, με κυκλική κίνηση, αφετηρία την οδό Ναυαρίνου και έκανε το δρομολόγιο Φαρών- πλατεία Φραγκολίμνης- Μητροπολίτου Μελετίου- Υπαπαντής- 23ης Μαρτίου- Αριστομένους – Ναυαρίνου. Το χρώμα των βαγονιών ήταν κίτρινο και τον στόλο αποτελούσαν 6 βαγόνια «Ζίμενς» (από τότε μας ταλαιπωρεί η εταιρεία!). Είχαν 16 θέσεις καθήμενων σε δύο πλευρικούς πάγκους και στο κέντρο υπήρχαν θέσεις ορθίων. Η εταιρεία ήταν υποχρεωμένη να εκτελεί 24 δρομολόγια την ημέρα το καλοκαίρι και 20 το χειμώνα.
Το τραμ της Καλαμάτας γνώρισε δόξες. Το 1934 μετέφερε συνολικά 1.500.000 επιβάτες. Όμως η φθίνουσα πορεία του ανάγκασε την εταιρεία να διακόψει δρομολόγια στις αρχές του 1940, πράγμα που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων, όχι μόνον από τον κόσμο, αλλά και από τους εργαζόμενους που έμειναν άνεργοι! Το τραμ λειτούργησε μέχρι το 1943. Ο πόλεμος, η Κατοχή, αλλά και η μετά ανάπτυξη της αστικής συγκοινωνίας με λεωφορεία, σκέπασαν με λήθη την υπόθεση «τραμ της Καλαμάτας». (Πολύτιμες πληροφορίες από την εξαιρετική εφημερίδα «Μεσσηνιακός λόγος» και το αρχείο του κύριου Μπρεδήμα).
* ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Οι πρώτες γραμμές τραμ στην Αθήνα έκαναν την εμφάνισή τους το 1882. Λειτουργούσαν από την Βελγικών συμφερόντων Εταιρεία Τροχιοδρόμων Αθηνών- Πειραιώς- Περιχώρων (Ε.Τ.Α.Π.Π.).Το πρώτο δίκτυο ένωνε το κέντρο της Αθήνας με τα Πατήσια, τους Αμπελόκηπους και την Κολοκυνθούς. Το τροχαίο υλικό αποτελούνταν από 16 οχήματα που τα έσερναν 800 άλογα, χωρητικότητας 16 ατόμων το χειμώνα και 20 το καλοκαίρι. Εξαίρεση αποτέλεσε πέντε χρόνια αργότερα, το 1887, η γραμμή Ακαδημία- Νέο Φάληρο- Παλαιό Φάληρο, η οποία ήταν ατμοκίνητη. Λόγω των ατμών αλλά και της χαμηλής ταχύτητας στις ανηφόρες, ονομάστηκε από τους επιβάτες «κωλοσούρτης»! Παράλληλα, οι Σ.Α.Π., η εταιρεία που λειτουργούσε τη γραμμή Πειραιά- Θησείου, το 1882 ίδρυσε μια γραμμή τραμ κανονικού εύρους που ένωνε τον σταθμό ΣΑΠ Πειραιά με το Τελωνείο. Το 1910 οι ΣΑΠ προσπάθησαν να ενισχύσουν τη γραμμή, ώστε να μεταφέρουν περισσότερα εμπορεύματα, μια κίνηση που βρήκε ενάντια τους υπαλλήλους της εταιρείας. Αυτή η γραμμή έμεινε στην ιστορία μέσω των γυρισμάτων της ταινίας: «Ποτέ την Κυριακή»!
Στις 30 Οκτωβρίου 1908, κυκλοφόρησαν τα πρώτα ηλεκτροκίνητα τραμ, ενώ δύο χρόνια αργότερα ολοκληρώθηκε η παραλαβή τους (257 τραμ- 150 κινητήρια και 107 ρυμουλκούμενα). Τα οχήματα ήταν κλειστά, χρώματος μπεζ, κατασκευασμένα στο Βέλγιο και χωρητικότητας 16 καθήμενων και 14 όρθιων επιβατών. Το 1925 η αγγλική εταιρεία Power Finance and Traction εξαγόρασε τους ΣΑΠ και την ΕΤΑΠΠ, με αντάλλαγμα τον εξηλεκτρισμό της Αθήνας. Η αγγλική εταιρεία δημιούργησε δύο εταιρείες: Την Ηλεκτρική Εταιρεία Μεταφορών(ΗΕΜ) και τους Ελληνικούς Ηλεκτρικούς Σιδηρόδρομους (ΕΗΣ), στην οποία έδωσε τη γραμμή Πειραιάς- Ομόνοια και το τραμ κανονικού εύρους! Το 1939 πωλήθηκε μεγάλο μέρος των Βελγικών βαγονιών ενώ τα εναπομείναντα βάφτηκαν σκούρο πράσινο χρώμα. Μετά τον πόλεμο πολλές γραμμές τραμ καταργήθηκαν λόγω έλλειψης τροχαίου υλικού. Στις 16 Νοεμβρίου 1953, ο τότε υπουργός Δημοσίων Έργων Κωνσταντίνος Καραμανλής ξήλωσε τις γραμμές τραμ στα Χαυτεία, με αποτέλεσμα σε μια νύχτα να καταργηθούν οι γραμμές προς Κυψέλη, Παγκράτι και Αμπελόκηπους. Το τέλος του παλαιού Τραμ ήρθε τα μεσάνυχτα της 15ης Οκτώβρη 1960, με την οριστική κατάργησή του! Για να συνάψει η Κυβέρνηση συμφωνία για δημιουργία εργοστασίου ελαστικών Goodyear στην χώρα μας! Πολλές γραμμές αντικαταστάθηκαν με τρόλεϊ, ενώ οι γραμμές των Τροχιοδρόμων, είτε αφαιρέθηκαν από το οδόστρωμα, είτε καλύφθηκαν με νέα στρώματα ασφάλτου…
Πηγή: chandrinou-politistikos-syllogos.gr
